Vaxtilə insanlar Günəşlə oyanıb Günəşlə yatırdı, saat məfhumu günəş işığı ilə ölçülürdü. Saatlar, əqrəblər kəşf olunduqdan sonra vərdişlər tədricən dəyişməyə başladı. İndi hamımız fəsillərə saatlarımızı çəkərək uyğunlaşmağa çalışırıq.Hər il oktyabr ayının son bazar günü də əqrəblərin bir saat geri çəkilməsi ilə yay vaxtı ləğv edilir. Qərarın həyata keçirilməsinə nəzarəti Standartlaşdırma, Metrologiya və Patent üzrə Dövlət Komitəsi həyata keçirir. Bu məsələ ildə iki dəfə gündəmə gəlir, çünki fəsilləri qovuşduran mart və oktyabr aylarında saatların çəkilməsi ətrafında müzakirələr qızışır. Bir qisim bunun faydasını, bir qisim isə zərərini sübut etməyə çalışır. Düzdür, artıq 30-dan çox ölkədə yay-qış rejiminə keçid dayandırılıb. Puerto-Riko, Virciniya adaları, Sinqapur, Çin, Estoniya, Özbəkistan, Türkmənistan, Tacikistan, Gürcüstan da bu tətbiqetmədən imtina edib.
Bir çox elmi-tədqiqatlar yay vaxtına keçidin insan sağlamlığına mənfi təsir etdiyini nümayiş etdirir. Rusiyada aparılan araşdırmalara və statistikaya əsasən, yay vaxtına keçidin ilk beş günündə, infarkt səbəbindən ölüm halları 75 faiz, digər səbəblərdən ölüm halları 12 faiz artır. Statistikaya əsasən, saat əqrəblərinin çəkilməsi aşağıdakı hallara səbəb olur: infarktların sayı 1,5 dəfə artır; intiharların sayı 0,66 faiz artır. Təcili yardıma müraciətlərin sayı artır. Bundan əlavə, insanların əmək qabiliyyətində də azalma müşahidə edilir. Alimlər qeyd edirlər ki, insan orqanizminin öz bioloji saatı var saatların çəkilməsi insanların davranışında da özünü göstərir. Belə ki, insanlar öz “daxili saatlarına” uyğunlaşdıqlarından saatların çəkilməsi onların psixologiyasına mənfi təsir edir.
Keçid dövrünü ən pis uşaqlar, əlillər və meteohəssas insanlar, ürək çatışmazlığı olan şəxslər keçirdir. Bu cür şəxslərin özlərinə gəlməsi üçün ən azı bir həftə vaxt tələb olunur. Mütəxəssislər məsləhət görürlər ki, bu müddət ərzində həm evdə, həm də işdə fiziki və mənəvi yükü azaltmağa çalışmaq lazımdır. Əgər imkan varsa, ağır olan işləri təxirə salınmalı və orqanizmə daha çox yatmağa imkan verilməlidir. Əvvəlki vaxtla yatmağa, yeni vaxtla isə yuxudan durmağa çalışmaq lazımdır. Yuxu vaxtını ən azı 1 saat artırın. Nəhayət ən önəmli amillərdən biri olan qidaya diqqət edilməlidir. Daha çox vitamin, xüsusən də C vitamini qəbul edilməlidir.
Çox zaman saatların əqrəbini bir saat irəli geri çəkməyin iqtisadiyyata xeyirli olduğu deyilir. Ekspertlərin saat əqrəblərinin qabağa və geri çəkilməsi elektrik enerjisinə qənaət etmək məqsədi güdür. Bu üsuldan bir sıra dünya dövlətlərində istifadə edilir. Proses əsasən iqtisadiyyatı güclü olan ölkələrdə həyata keçirilir. Çünki həmin ölkələrdə enerjidən çox istifadə olunur.
İqtisadçı-ekspert Samir Əliyev Azərbaycanda saat fərqinin iqtisadi baxımdan xeyri olmadığı qənaətindədir: “Bu məsələ hər il gündəmə gəlir. Ancaq bir çox ölkələr saat əqrəblərinin irəli geri çəkilməsi üslubundan istifadə edir. Məsələn, Rusiya keçən il saat əqrəbinin irəli, geri çəkilməsindən imtina etsə də, bu il həmin məsləyə yenidən qayıtdı. Yəni bununla bağlı birmənalı tam fikir yoxdur. Əsas fikir ondan ibarətdir ki, bunu daha çox enerji sərfiyyatına qənaət edilməsi istiqamətində atılan addım kimi dəyərləndirirlər. Bunun mənfi tərəfləri də var. Bu da insan səhhəti ilə əlaqədardır. Mən Azərbaycanda saat fərqinin iqtisadi baxımdan elə də bir xeyrini görə bilmirəm. Bizdə bu məsələ sovet dövründə daha çox aktual idi. Çünki zavodlar, fabriklər fəaliyyət göstərirdi. Amma indi daha çox ofis işləridir. Belə deyək ki, artıq iki sistemli iş rejimi yoxdur. Azərbaycanda iş səhər başlayır, axşama qurtarır. Ona görə də mən bu saat dəyişkənliyinin Azərbaycana iqtisadi baxımdan bir xeyrini görə bilmirəm. Bunun ziyanı xeyrindən çoxdur”.
Mənbə: Milli.Az