Corc Mason Universitetinin professoru Ança Baranova koronavirus infeksiyası ilə bağlı son elmi məlumatlara əsaslanaraq tövsiyələr verib.
Qadin.Net publika.az-a istinadən oxucuları professorun tövsiyələri ilə tanış edir.
Rus-amerikan genetik, Corc Mason Universitetinin (BM) Sistem Biologiyası Məktəbinin professoru Ança Baranova Yutub kanalında koronavirus infeksiyası haqqında ətraflı videomühazirə yayıb. Professor xəstəliyin ağır formasından qorunmağa kömək edən vacib tövsiyələr verib. Mütəxəssis koronavirusun bəşəriyyətə və hüceyrələrimizə "necə hücum etdiyini" izah edib.
- Epidemiya zonasındayıqsa, nə etməliyik?
- Hərarət və öskürək varsa, bu, mütləq koronavirusa yoluxduğunuzu bildirmir. Lakin hər halda yaranmış vəziyyəti kompensasiya etməlisiniz. Yəni fəsadların qarşısını alan tədbirlər görməlisiniz.
İkincisi, əgər koronavirusa yoluxmusunuzsa, yaşlı deyilsinizsə və xroniki xəstəlikləriniz yoxdursa, narahat olmayın. Güman ki, xəstəliyi heç bir ağırlaşma olmadan keçirəcəksiniz. Lakin! Başqa insanları qorumaq üçün bütün səylərinizi bu istiqamətə yönəltməlisiniz, xüsusilə yaşlı qohumlardan özünüzü təcrid etmək tövsiyə edilir. Heç olmasa ayrı otaqda qalın. Və heç bir halda işə getməyin.
Üçüncüsü, əgər risk altındasınızsa, bütün səylərinizi xəstəliyin ağır mərhələyə keçməsinə icazə verməməyə yönəldin. Xroniki xəstəliklər olsa da, hamısı COVID-19 kimi ağır formaya keçmir.
Koronavirus xəstəliyin kəskin dövründə birbaşa ağciyərlərdə baş verir. Bu, ağciyərləri kəskin tənəffüs çatışmazlığı sindromu (ARDS) adlanan vəziyyətə salır və ağciyər ödemi adlanır. Alveolun divarları (ağciyərlərdə vesiküllər) qalınlaşır və onlarda maye yığılır. Bu, baloncuqlardakı havanın həcminin azalmasına və ağciyərlərin normal işləyə bilməməsinə səbəb olur. İnsan nəfəs almaqda çətinlik çəkməyə başlayır. Belə vəziyyətdə xüsusi cihazdan (süni ağciyər ventilyasiyası) istifadə olunur. Təəssüf ki, kəskin tənəffüs çətinliyi olan xəstə cihazla nəfəs alırsa, ağciyərlərin ventilyasiyası mexaniki şəkildə baş verdiyinə görə alveolalar çox uzanır. Bu, ağciyərlərin daha da zədələnməsinə, funksiyasının azalmasına səbəb olur.
Bunun iki yolu var. İxtisaslı həkimlər mexaniki stressi azaltmaq üçün kömək edir, lakin bundan artıq deyil.Xəstə insan üçün ən başlıcası bu vəziyyətin başlanmasının qarşısını almaq üçün səy göstərməkdir. Bu, sözsüz ki, ikinci çıxış yoludur.
- Ağciyər ödeminin qarşısını necə almaq olar?- Əksər hallarda xəstəliyi qızdırma və öskürək inkişaf etdirir. Bu xoşagəlməz simptomlarla bacarıqla mübarizə aparmaq lazımdır. Bunun üçün çoxumuz apteklərdən reseptsiz satılan ən sadə dərmanları alırıq. Hamısı temperaturu aşağı salmağa qadirdir. Lakin bu dərmanların mexanizmi fərqlidir. Bəziləri kəskin tənəffüs sindromunun inkişafının qarşısını almağa kömək edir. Bəziləri isə əksinə sizi təhlükəli vəziyyətə yaxınlaşdırır.Bu vəziyyətdə optimal seçim aspirindir. Yalnız temperaturu azaltmayacaq, ağrıları aradan qaldıracaq (baş ağrısı, oynaq, əzələ ağrıları). Eyni zamanda ağciyərlərdə sistematik iltihabın meydana gəlməsini azaldır. İnfeksiya təhlükəli sindroma çevrilmədiyi müddətdə xəstə aspirin qəbul edərsə, xəstəxanada xəstələrin sayı daha az olacaq.Bu tövsiyə yalnız yetkinlərə və əks göstərişləri olmayanlara aiddir.Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı temperaturu yüksək olanlara parasetamol qəbul etməyi tövsiyə edir. Dərmanın əks göstərişləri də var. Bu baxımdan hər kəs fərdi qaydada həkimə müraciət etməlidir.
- Öskürəyə qarşı asetilsistein istifadə etmək effektivdirmi?- Bu dərman yalnız öskürəklə deyil, virusun səbəb olduğu qlutationun tükənməsi ilə də mübarizə aparacaq (qlutation bədəndə istehsal olunan və qoruyucu funksiyaları yerinə yetirən güclü aktioksidantdır).Profilaktika mərhələsində antiviral vasitələrdən istifadə edilməməlidir. Bu günə qədər mövcud antiviral dərmanların heç birinin anti COVID-19 təsiri sübut olunmayıb. Lakin onların əks təsirləri səhhətinizi pisləşdirir.Antibiotiklər bədənə yükü artırır, virusa qarşı işləmir. Zədələnmiş ağciyərlərdə bakteriyalar çoxalarsa və sətəlcəmin inkişafı baş verdiyi halda lazım ola bilər. Belə müalicə bir qayda olaraq xəstəxanada aparılır.Tənəffüs yoluxucu infeksiya səbəbilə nəfəsalma çətinləşərsə, edə biləcəyiniz ən yaxşı yol bel üstə deyil, qarın üstə yatmaqdır. Əlavə olaraq sinə və qarın altına dəstəkləyici rulonlar yerləşdirmək olar. Və daha da yaxşısı, oturduğunuz zaman irəli əyilin, bu halda nəfəs almaq asanlaşır və ağciyərlər mexaniki olaraq daha az zədələnir.Sadə və təsirli profilaktika koronavirus infeksiyasının ağır formaya keçməsinin qarşısını alacaq
