Bu sözləri Vanderbilt Universitetinin alimi, beyinlə bağlı keçirilən araşdırmaya rəhbərlik edən Suzana Herculano-Houzel deyib.
Milli.Az azvision.az-a istinadən xəbər verir ki, o bildirib ki, bizim beynimiz adi primat beynidir. Amma ən böyük primat beyni olduğu üçün, onun kortikal (yəni beyin qabığında yerləşən) neyronlarının sayı digər primatlardan daha çoxdur. 9 milyon neyrona malik qorilla və oranqutanlarla, 6-7 milyon neyronu olan şimpanzelərlə müqayisədə insanlarda 16 milyon neyron var. Bu, üstünlük olsa da, insanı müstəsna hesab etmək üçün əsas ola bilməz.
Herculano-Houzel özünün "İnsanın üstünlüyü: Beynimiz necə fərqli oldu" adlı məşhur elmi kitabında (`MİT Press`, mart, 2016) insan beyninin niyə bədəncə bizdən daha yekəpər olan qorilla və oranqutanların beyinindən daha böyük olduğunu izah edir: Bu, yemək bişirmənin kəşfi ilə bağlıdır.
Tədqiqatçılar digər primatların beyni ilə insan beynini müqayisə ediblər. Bəlli olub ki, həm insanlar, həm də digər primatlar öz neyronlarının 8 faizini korteksin (beyin qabığının) prefrontal (alın) sahəsinə verirlər. Böyük beyin bizə çox baha başa gəlir: o, hər gün bədənin aldığı bütün enerjinin 25 faizini istifadə edir. Amma qidanı bişirib yemək imkan verib ki, insan digər primatların beyinlərinin ölçüsünü məhdudlaşdıran enerji baryerini aşa bilsin.
Bir qorilla öz bədənini və beynini saxlamaq üçün gündə ən azı 8 saatı qidalanmağa sərf etməlidir. İnsanın beyni qorillanın beynindən üç dəfə böyükdür. Əgər qorillanın beyni insan beyni boyda olsaydı, o, qidalanmaq üçün gündə daha saat yarım əlavə vaxt sərf etməli olardı. Yəni qorillanın daha böyük bir beyni saxlaması üçün sadəcə olaraq, kifayət qədər vaxtı yoxdur. Müvafiq olaraq, əgər insanlar digər primatlar kimi qidalansaydılar, biz gündə 9 saat yarımı yeməyə sərf edərdik.
Bu məqamda yeməyin bişirilməsi önə çıxır. "Məsələn, adi kökü götürün. Onu çiy yesəniz, tam çeynəmək üçün 10-15 dəqiqə vaxtınızı sərf edəcəksiniz. Nəticədə həzm sisteminiz kökdəki kalorinin yalnız üçdə birini əldə edəcək. Amma siz kökü doğrasanız və azca bişirsəniz, onu yemək cəmi bir neçə dəqiqənizi alacaq, bədəniniz isə kalorinin100%-ni əldə edəcək",- deyə Herculano-Houzel bildirib.
Yemək hazırlamaq deyəndə qidanın təkcə termik emalı yox, doğranması, əzilməsi - yəni fiziki emalı da nəzərdə tutulur. Herculano-Houzel müəyyən edib ki, yemək hazırlanması 2.5 milyon il öncəyə, ilk daş alətlərin yarandığı dövrə təsadüf edir. Daş alətlər ibtidai insanın qidanı doğramasına, əzməsinə imkan yaradıb. Oddan müntəzəm istifadə haqqında ilk faktlar isə 400.000 il əvvələ aiddir.
- Həmin ilk alətləri düzəldənlərin beyni qorillalarınkı ilə eyni ölçüdə idi. Lakin 1.8 milyon il bundan öncə əcdadlarımızın beyinləri davamlı şəkildə böyüməyə başladı, növbəti 1.5 milyon il ərzində ölçüsü üç qat artıq oldu. Qidanı olduğu kimi yox, emal edib yeməyimizi bizi yüksək şüurlu canlıya çevirən bir inkişaf prosesinin başlanğıcını qoydu,- deyə alim vurğulayır.
Milli.Az
XƏBƏR LENTİ
Hülya Avşardan yeni çimərlik FOTOsu
Prezident Qarabağdan danışdı
Sahib tapandan sonra itlərin dəyişən həyatı
Ronaldu təyyarə aldı
Deniz Çakır AÇIQLAMA verdi -FOTO
Bu ilin dəbli çantaları
Tramp özü haqqında kitab yazacaq
Dollar yenə bahalaşdı
Ən çox qazanan müğənnilərin reytinqi
Ayaqdakı göbələyini aradan qaldıran üsullar
Bakıda güclü külək qaçqınları damsız qoydu
Agentlik sərt tədbirlərə başladı
İnternet zaman anlayışını dəyişir
Azərbaycanda insan ömrünün uzadılması mərkəzi yaradılacaq
Nəqliyyat işçilərinin orta aylıq əmək haqqı artıb
Coronavirus körpələrə "toxunmur"-SƏBƏB
Arıqlamaq üçün pəhriz
Ermənilər Türkiyəyə vizasız gedə biləcəklər
Məktəblərdə dərslərin müddəti və şagirdlərin sayı azaldılsın – ekspert tövsiyəsi
Özünü evli təsəvvür etməkdə çətinlik çəkən 6 bürc
Xərçəngin müalicəsi tapıldı - Türk alimdən İNQİLABİ ADDIM
Hadise bu dəfə də diqqət çəkdi-FOTO
Məşhur aktyor gala gecəsinə qatıldı-FOTO
Bu qız heç vaxt böyüməyəcək və qocalmayacaq
Bürclərə görə ad günü hədiyyəsi
Kerem Serenaydan “ayrılması” barədə danışdı - Foto
Zərərli qidalar
Laplandiyadalı Santadan məktub-FOTO
Mədə qanamasının səbəbləri nələrdir?
Emrah - "Terzinin oğlu" albomu (2011)
Nazirlik: "192 tələbə kollec, 960 tələbə ali məktəblərə köçürülmək üçün qeydiyyatdan keçib"
Azərbaycanın meyvə şirələri ABŞ-da
Maraqlı məlumatlar
Tarixin ağ ləkələri
"Qarabağ"la çətin oyun olacaq
Payız aksesuarları
Mehriban Əliyeva "Üzeyir Hacıbəyli" fəxri medalı ilə təltif edilib
Bakı Tikiş Evi əhaliyə və dövlət qurumlarına müraciət edib
102 tələbəyə təhsil krediti veriləcək
""Analar! Qızlarınızı oxudun!"
Türkiyə donur
Teylor Sviftdən nümunəvi addım-FOTO
Kompüter arxasında işləmək insanı əlil edir
Whatsapp-ın dəli edən yeniliyi
Aral fəlakəti davam edir
Azərbaycanda alimlərə müjdə: eviniz olacaq
Yarım tonluq adam öldü
Azərbaycan neftinin qiymətləri: 5-9 may həftəsinin yekunları
"Azərbaycan Ordusunun düşmənə cavabı çox kəskin olacaq" - General
Mirvari necə meydana gəlir?
- ŞƏRHLƏR