Televeziya izləmək, kompüter qarşısında zaman keçirmək artıq çoxunun gündəlik həyatının bir hissəsidirİndi uşaqlar böyüklərdən daha çox gününü kompüter, televizor qarşısında keçirir.
Uşaqlar televizordan məlumatlar öyrənir və əylənirlər. Amma bununla yanaşı əksər reklam və şiddət ehtiva edən filmlərə baxmaq uşaq inkişafına böyük təsir edir.
Psixoloq Aynur Əlibəylinin sözlərinə görə, televiziya uşaqlar üçün dünyaya açılan bir pəncərə rolunu oynayır. Uşaqlar televiziyadakı həyat formalarından və davranışlardan müxtəlif mesajlar alırlar. Televiziyada həyatın sərt həqiqətlərinə şahid olmaq uşaqların inkişafına böyük təsir edə bilər: "Hər uşağın televiziyada izlədiklərinə reaksiyası fərqlidir və hər bir uşağın televiziyada gördüklərinə necə reaksiya verəcəyini tam olaraq təyin etmək mümkün deyil. Ancaq ümumiyyətlə, uşağın yaşı və inkişaf səviyyəsi verəcəyi reaksiyaya böyük təsir edir. Təkrarlanan təcrübələr qəliblərin meydana gəlməsinə gətirib çıxarır. Bu qəliblər isə düşünmə, danışma, problem həll etmə, diqqətini cəmləmə və başqaları ilə ünsiyyət qurma kimi bacarıqlara təsirsiz ötüşmür".
Uşaqlar televiziya ekranına "yapışa bilər" və dolayısıyla reklamlar da daxil olmaqla fasiləsiz televiziya izləyə bilərlər. Uşaqlar nə qədər çox televiziya izləyərsə, inkişaf və sağlamlıqları baxımından böyük əhəmiyyət daşıyan oyun, ictimailəşmə və məşqə ayırdıqları zaman da o qədər azalar. Mütəxəssislərin fikrincə, uşaqlar danışmağı, yazmağı və düşünməyi öyrənmək üçün bunları təcrübə etməlidir. Amma televizor bu təcrübənin qarşısını alır. Bütün bunlarla yanaşı kiçik uşaqlar gördüklərinin gerçək olmadıqlarını anlaya bilmirlər. Bu da onlarda təqlid mexanizmini işə salır.
Psixoloq deyir ki, 6 yaşından kiçik uşaqlar televizorda yayımlanan hadisələrin gerçək və ya xəyal məhsulu olduğunu fərqləndirə bilmirlər. İzlədikləri proqramlarda fantastikanı və bütünlüyü izləməyib, həyəcanverici anlara diqqət yetirirlər. Bu yaşda olan uşaqlar səbəb və nəticəni də başa düşmürlər. Onlar film xarakterlərini həqiqət olaraq qəbul edər və reklamların cazibəsinə açıq olurlar. Uşaqlar baxdıqları filmlərdəki qəhrəmanlara bənzəmək istəyirlər. Seriallardakı qadın-kişi münasibətləri uşqlara həyatı yanlış anlamağa vadar edir.
Həmsöhbətimizin sözlərinə görə, yeniyetməlik dövründə uşaqlar seks və modayla daha çox maraqlandıqları üçün baxdıqları serial qəhrəmanları onlar üçün yanlış örnək ola bilər. Bunun üçün uşaqların otağına televizor qoyulmamalı, internet saytlar kodlaşdırılmış olmalı, yeniyetmələr filmləri ailə içində izləməlidirlər.
Amerikada aparılan araşdırma zamanı məlum olub ki, otağında televizor olan uşaqların dərs öyrənmə və qavrama qabiliyyəti zəif olur. Bütün bunlarla yanaşı izlənilən filmlər uşaqların psixologiyasına da mənfi təsir göstərir: "Uşaqlar filmlərdə olan hadisələri həqiqətə uyğun olub-olmadığını öz təcrübələri ilə müəyyən edirlər. Məsələn, televizyada gördüyü bir heyvanı həyatda görübsə, onun real olduğunu qəbul edir. Və ya hansısa sehrbazın etdiyi sehri özü edə bilmədiyi üçün real olmadığını anlayır. Bəzi filmlərdə baş verən hadisələrin real olmadığını, filmlərdə aktyorların oynadıqlarını bilirlər. 9-10 yaşında uşaq artıq hər şeyi anlamağa başlayır, 6-7 yaşında uşaq isə filmlərdə baş verənlərin real olduğunu düşünür".
Müsahibimiz bildirir ki, reklamların uşaqlar üzərindəki təsir gücü həddən artıq çoxdur. 8 yaşından kiçik uşaqların çoxu reklamlarda deyilənlərin doğru olduğuna inanır. 8-10 yaşlarındakı uşaqlar reklamların hər vaxt doğrunu söyləmədiyinin fərqindədir, ancaq deyilənin hansının doğru, hansının doğru olmadığını tam olaraq təyin etməkdə çətinlik çəkirlər.
Məhsulları tanınmış kəslərin tanıtması uşaqları asanlıqla aldada bilir. Çox zaman uşaqlar reklamlarda gördükləri şeyləri istəyir və ana-atalarına aldıra bilmək üçün hər yolu sınayırlar. Hələ danışmağı tam anlamayan uşaqlar üçün reklamların dili də aldadıcı ola bilər. Məsələn, "Böyüyən dad", "meyvə köklü" sözlərini uşaqlar öz xeyirlərinə başa düşə bilərlər.
A.Əlibəylinin dediyinə görə, son zamanlar televiziyalarda kriminal proqramlar, döyüş filmləri daha çox nümayiş etdirilir. Uşaqların televiziyada şiddət-döyüş, mübahisə görüntülərinə məruz qalmaları ana-ataların çoxunu narahat edir. Uşaqlar bu cür görüntülərə yaş və inkişaf səviyyələrinə uyğun formada reaksiya verirlər. Televiziyada başqa uşaqlara və heyvanlara qarşı şiddət, zorakılıq, ailə içi şiddət görüntüləri hər yaşda olan uşağı narahat edir. Çox zaman uşaqlar şiddətin-zorakılığın faydalı olduğunu düşünürlər. 8 yaşından kiçik uşaqlar televiziya izləyərkən gülsələr də, real olmadığını söyləsələr də, zorakılığın lazımlı olduğunu düşünür və o da ətrafındakılara qarşı aqressiv davranmağa başlayır. Və həyatda baş verən şiddət, zorakılıq uşaq üçün adiləşir.
Aparılan araşdırmalara görə, uşaqların televizor izləməsi gündə 2-5 saat arasında dəyişir. Bu isə ilboyu 730-1460 saata bərabərdir. Bu uşaqların məktəbdə keçirdikləri zamandan (1260) və valideyinləri ilə keçirdikləri zamandan daha uzundur.
Psixoloq məsləhət görür ki, iki yaşından kiçik uşaqlara televiziya izləməyə icazə verilməməlidir. Televiziya uşağı əyləndirmə vasitəsi olmamalıdır: "Bəzi valideynlər uşağı yedizdirərkən, yatızdırarkən televiziya qarşısında qoyurlar. Bu isə uşağın inkişafı üçün çox zərərlidir. Birincisi, televizorda hər 6-7 saniyədən bir kadr dəyişir ki, bu da uşağın görmə qabiliyyətinə zərər verir. İki yaşından sonra uşaqlara gün ərzində 1 saat baxmağa icazə vermək olar. Uşağın baxdığı filmi də valideyn seçməlidir".
XƏBƏR LENTİ
İMDB-qiymətləndirməsinə əsasən 10 ən yaxşı animasiya
Sizə yaraşan rəngi tapın
Qaqarinin paltarları, meteoritlər, 4 milyard yaşlı daş
Matryoşka oyuncaqları
Cəbrayılın Böyük Mərcanlı kəndindən görüntülər - VİDEO
Mikroelementlər-1
Qan donduran xəbər - 1700 cəsəd...
Hələ doğulmayan övladının adına hesab açdı
Bütün dünyada şagirdlər üçün pulsuz onlayn tədris yaradılır
"Nar Mobile" ən sadiq abunəçilərini mükafatlandırdı
Hande Erçeldən yeni FOTOsessiya
Qrelandiyada buzlar əriyir-XƏBƏRDARLIQ
Türkiyə hökumətində istefa
Payız qarderobunuzda nələr olmalıdır?
1-ci siniflər üçün kiçik summativlər keçirilməlidir?-RƏSMİ CAVAB
Ancelina Coli hər kəsi heyrətləndirdi-FOTO
Musiqili Teatrın solisti beynəlxalq festivalda Azərbaycanı təmsil edəcək
Azərbaycan restoranlarında yenilik
Hamilə qadınlar üçün idman hərəkətləri
"Buraxılış vərəqəsi" verilir
HAVA necə olacaq? 22 MAY
İş rejimi gücləndirilir
Düşmən Tərtər və Ağcabədi rayonlarını atəşə tutur
Ermənistandan Zod qızıl yatağı barədə AÇIQLAMA: “Azərbaycanın nəzarətindədir”
Azərbaycanda ilk - böyrək köçürülən qadın ana oldu
Avatarlar 3-cü hissə
Saç rəngini təbii yolla açan üsul
İki beynimiz var imiş - Alimlərdən KƏŞF
Bu günün tarixi (07.09.2015)
Merilin Monronun "oğlu" Obamanın itini oğurlamaq istədi
Doğuş çantanızda nələr olmalıdır?
Bakıda "məzun gün"ləri dəyişdi
Cənnət alması mürəbbəsi (foto resept)
Ermənistan və Azərbaycan arasında status-kvo partladılır
Türkiyədə oxumaq istəyənlərin NƏZƏRİNƏ
6 yaşlı azərbaycanlının Rusiya telekanalındakı çıxışı hər kəsi heyrətləndirdi -VİDEO
Hadisənin bacısı da Belçikaya köçür-SƏBƏB
Günün qoroskopu: ailə üzvləri ilə fikir ayrılıqları mümkündür
Bu otelə uşaqlı ailələrin girişi qadağan edilib-FOTO
Azərbaycan əraziləri Ermənistan ordusu tərəfindən atəşə tutulub
Dünyada növbəti soyuq müharibə
Alim Qasımov, qızı və nəvələrindən Azərbaycan himni - VİDEO
Rusiyanın xalq artistləri Bakıya gəlir
Zakir Həsənov: Ermənistan bir təhlükədir
Qısqanc ərin acı intiqamı: illər sonrakı halı ŞOK ETDİ - FOTO
Krım erməniləri milli-mədəni muxtariyyət aldılar
Mer süpürgəçi forması geyinib, şəhərin küçələrini yudu - FOTO
Hərbi qulluqçularla bağlı qaydalarda dəyişiklik
Noxudlu salat (foto-resept)
"Emmy" alan ilk türk aktyor
- ŞƏRHLƏR