2009İspaniyaMacəra, Dram, TarixiRejissor: Alejandro Amenábar
Bu həftə izlədiyim 2009cu il İspan Kinomatoqrafiyasının məhsulu olan AGORA filmi sayəsində çox maraqlı bir nüansın fərqinə vardım.
Hansınız bu günə kimi Roma fəsləfəsi tarixində çox önəmli yerlərdən birinin sahibəsi İskəndəriyyəli Hepatiya haqqında eşitmisiz? Dahi filosof olan bu qadın barəsində fəlsəfə dərsliklərində və əlavə ədəbiyyatlarda təəssüf ki heç bir məlumata rast gəlməmişəm.
Ümumiyyətlə isə fəsləsə tarixində qadın filosoflarla çox az rastlaşmışam.
Filmin süjet xətti Hepatiyanın tam bioqrafiyası olmasa da , filmdə cərəcan edən hadisələrin baş rol ifaçısı məhz bu qadındır.
Beləliklə bizlər də pərdə arxasından tarixdə belə bir qadının yaşamış olduğunu
öyrənirik.
Filmdə dinsiz olunaraq əks olunan bu filosof xanım, əslində fəlsəfəyə inandığını göstərir. IV əsrdə bütün elmlərin (tarix və incəsənətdən başqa) fəlsəfənin tərkib hissəsi olduğunu nəzərə alsaq bu xanımın yalnız elmə inanmasını sübut ermiş olarıq.
Wikipedia məlumatlarına istinadən :
“İskenderiyeli Hypatia (Yunanca: ΥπατОЇα; 370–415), o zamanların üniversitesi kabul edilen İskenderiye’deki Museion’da felsefe, matematik ve astronomi dersleri vermiştir. Platon ve Aristoteles’in tanıtılmasında dersleri etkili olmuştur. Tam olarak onun felsefesi bilinmemekle birlikte, daha az metafizik içerikli bir Yeni-platonculuk olduğu varsayılmaktadır. Hypatia M.S. 415’te dönemin ilk Hıristiyanları tarafından fikirlerinden dolayı ölüme mahkum edilmiştir. Hristiyanların şiddetine karşı felsefeyle cevap verip onlar saldırdıkça daha çok felsefeye sarılmış ve felsefeyi kendi savunma aracı yapmıştır.Kurallara uymayan bu kadın taşlarla linç edilerek öldürülmüştür. İnançsız bir kadın filozof olarak tanınmıştır. Zamanının iktidar ilişkilerinde ve politikada yeri olduğu sanılmaktadır ve etkili bir kişi olması nedeniyle bazı entrikaların kurbanı olduğu düşünülmektedir. Hypatia çağının yegane bilim kadını olarak bilinir. Zeki ve güzel bir kadın olarak zamanındaki erkek dünyasında etkili olmuştur. Aritmetik alanında 13 ciltlik bir yapıtı sözkonusudur. Bununla birlikte ne felsefe ne de bilim tarihinde adı belirgin bir şekilde geçmemektedir. “
İstər istəməz insanda sual yaranır: Görəsən tarix daha hansı dahi qadınları bizdən gizlədir? Yaxud da, görəsən daha neçə qadın cadügər olduğu düşünülüb, daşlanaraq ya da yandırılaraq öldürülmüşdür? Çox heyif….
