İstəmədiyiniz halda sırf dönə-dönə xahiş etdikləri üçün dəvətləri qəbul edərsinizmi?
Xeyr dediyiniz halda dostlarınızın, sevgilinizin/ərinizin sizi tərk edəcəyinimi düşünürsünüz?
Həyatınızı nəzarət altında saxlamaqda çətinlikmi çəkirsiniz?
Həmişə başqalarının məsləhətlərinimi eşidirsiniz?
Bu halda sinir probleminiz ola bilər. Yəni nə zaman bəli, nə zaman xeyr deyəcəyiniz, daha doğrusu necə xeyr deyəcəyiniz ya da bəli söyləyərkən nəyə görə qərar verəcəyiniz kimi mövzularda problem yaşayır olabilərsiniz. Başqa sinir problemləri də var. Telefon zənglərinizdə təkidlə cavab verilməsə də sizin yenə də zəng vurduğunuz və hətta ard-arda nömrəni yığaraq qarşı tərəfə hirsləndiyiniz vaxtlar olur mu? Ya da ki, mesaj göndərdiyiniz zaman cavab gəlməsə dəfələrlə mesaj göndərdiyiniz oldumu? Bəs sizin suallarınıza cavab verməyən birinə təkid etdiyiniz anlar olur mu? Ya da başqa seçimi olmadığını düşünərək hər dəvətə apardığınız dostlarınız olurmu? Ətrafınızdakıları nəzarətdə saxlamağa çalışırsınız, ya da ki, başqalarının siz nazarət altında saxlamağa çalışdığını hiss edirsiniz heç? Başqaları sizin çox sərt olduğunuzu düşünərək yaxınlaşmağa ehtiyat etdiyini söyləyir? Hər hansı bir rəfiqənizin əşyasını icazəsiz işlədirsiniz ya da o çağırmadığı təqdirdə hər səhər otağına gəlib səmimiyyətdir deyərək oturursunuz? Yaxşı xəbər vermədən kiminsə evinə gedirsiniz? Qarderobunu icazəsiz açdıqlarınız da varmı?
Bu hallar qarşı tərəfin sinirləri məsələsində həssas olmadığınızın göstəricisi ola bilər. Nə olar deməyin ki, sinir probleminiz varsa ən yaxşı ehtimalla səhv başa düşülürsünüz! Sinir mövzusunda edilən tək səhv qarşı tərəfin şəxsi keyfiyyətlərini zorlamaq deyil. Bəzən də sizin sinirlərinizin sərt olması problem yaradır. İnsanlara sinir mövzusunda doğru məlumat vermədiyiniz üçün sizi səhv başa düşən və bu səbəblə də siz hiss etməsəniz də sizə yaxınlaşmaqdan çəkinənlər ola bilər.Sinirlərinizin sərt olması halında ətrafınızda bir divar varmışcasına insanlar hansı vəziyyətdə olur-olsun, yanınıza yaxınlaşmaqda çətinlik çəkirlər. Dəstək olunmaq istədiyiniz xüsusda daha yaxınlaşıb yardımçı olmazlar. Ancaq sizin mütləq güvənə biləcəyiniz və sizə kömək ola biləcək insanlar mövcuddur. Yəni ki, sinir problemini çox yönümlü düşünmək lazımdır. Bizim sinirlərimiz, qarşı tərəfin sinirləri. Hər iki vəziyyətdə də üzərində düşünülməzsə nələr olabiləcəyindən bir az danışmaq istəyirəm.
QƏZƏB- əsəbləriniz korlanarsa ya da başqası sizin əsəblərinizi gərginləşdirərsə ortaya çıxan önəmli hisslərdən biridir. Çox dəyişgən olduqları üçün yeniyetmələri və uşaqları misal göstərmək olar. Hər hansı bir şəkildə uşaqlarının yedikləri, geyindikləri, nə işlə məşğul olduqları məsələsində əlaqə qurulmadan hər hansı bir qaydanın tətbiq edilməsi-sinir pozuntusu qəzəbə səbəb olur. Münasibətlərdə qəzəb halının yaşanması, arada yüksək ehtimalla sinir problemi olduğunu göstərir. Bu problem çox vaxt sizə edilən soyuq münasibət, telefonunuza icazəsiz baxılması kimi ya da başqa bir davranış forması kimi ortaya çıxa bilər. Lakin hər bir münasibətdə məhrəm mövzuda hörmətli olmaq lazımdır. Təkid edən satıcıya qəzəblənər, əsəblərinizin gərginləşdiyini hiss etmiş olarsınız. Dəqiq bir xeyr cavabı hər iki tərəf üçün də zaman itkisini azaldır. Nəzarət edilmək ya da nəzarət etmək lazım deyil. Bərabər bir sinir olmasa da iki nəfər arasında uyğun bir sinir əlaqə yolu ilə müəyyən oluna bilir. Bu iki fərd sinir mövzusunda birlikdə qərar verdikləri başlıqları daha sonra dəyişdirə bilər. Deyək ki, həyat yoldaşınız kinoya getməkdən həzz alarkən, siz idmanla məşğul olmaqdan xoşlanırsınız. Şəxsi maraqlar əvvəllər fərqli olsa da daha sonra ortaq seçimlər edilə bilir. Ancaq hər dəfəsində qarşı tərəfin seçimlərinə daxil olmaq yəni, özünü arxa plana atmaq bir müddət sonra seçimlərinizin yox olmasına səbəb ola bilir. Bu vəziyyət əsəbiliyə və münasibətlərin pozulmasına zəmin yaradacaqdır. Yaxşı niyyətlə başlayan, özünü unudaraq başqalarını məmnun etmə cəhdləri qəzəblə nəticələnəcəkdir.
Dövlətlərin sərhəddi dəqiqdir, bağçaların sərhədləri , evlərin sərhədləri, qapıları, divarları vardır.Bu sərhədlərə yadların girməsinə heç bir halda icazə verilmir, təzyiq göstərildiyi təqdirdə isə mübarizə tədbirləri görülür. Əslində insan münasibətlərində də sərhədlər dəqiqdir, ancaq çox zaman qeyri-mümkünlər üzərində qurulmur. Dostlarımızdan biri sizin borc istəyinizi ya da dəvətinizi rədd etsə ona sonsuz qəzəb hiss edərik.Ancaq etməli olduğumuz şey hər davranışımızın məsuliyyətini öz üzərimizə götürərək, öz üzərimizdə çalışmaq, inkişaf etmək lazımdır. Başqalarının davranışlarına bu qədər qəzəblənmək sinir probleminin yanında asılılıq nöqtəsində də bir problem göstəricisidir. Asılı davranış nəzərə çarpan anda sinir probleminin həlli asanlaşacaqdır. Lakin hər sinir probleminin qaynağı asılı münasibət ilə açıqlanmır. Asılılıq daha çox yalnış bağlanma problemidir. Bünövrəsi ilk uşaqlıq illərinə və ata-ana münasibətlərinə söykənir. Bu məsələdə ata-ananın sinir müəyyən etmək mövzusunda övladlarına məlumat verməsi çox önəmlidir. Düşünün ki, bir uşaq qardaş və bacısına nə zaman xeyr desə ata-anası tərəfindən cəzalandırılmış ya da böyüklərinə xeyr deməsi eyiblənmiş olsun. Belə bir uşağın ailə xaricindəki insanlarla, hətta yaxın çevrəsindəki dostlarına xeyr deməsi çətindir. Xeyr dediyi zaman nə qədər günahkar hissediləcəyi də ayrı bir problemdir. Həyatının nəzarətini başqasına yönləndirən bu insanlar xeyr deyə bilməyərək, xaricdən gələn hər növ tələbi qarşılamağa çalışaraq tükənmə anına gəldiklərində ətrafındakılara əsəb divarı da hörə bilərlər. O günə qədər istəksiz söylədikləri hər bəli cavabı əsəb divarını yüksəldərək, bəzən də insanın gerçək üzünün artıq hissedilməyəcək qədər möhkəmlənməsinə yol açır.Artıq aynada belə özünü görə bilməz. Özünü tapmaq, öz seçimləri harda qaldı, harada özündən əl çəkdi ki, bu hala gəldi mövhumunu anlaması zaman alır. Bu hala gəldiyi zaman yaşadığı fiziki və ruhi problemlər hücum etdiyində bəlkə vəziyyəti sorğulayarlar.
Sinir problemi xəstəliklərə qədər gedən qapının qəzəb ilə açılmasına səbəb olur. Qəzəb xəstəliklərə səbəb olan önəmli bir problemdir. Həlli və nəzarət edilərək yox edilməsi öz-özlüyündən olmayacaq qədər böyük bir enerjiyə səbəb olur. Üzərində çalışaraq yox edilməsi ya da əsaslı gücə çevrilməsi ancaq psixoloji dəstəklə mümkün hala gəlir.
GÜNAHKARLIQ DUYĞUSU- sinir mövzusunda probleminizi aşkar etdiyinizdə sinirlərinizi müəyyən hala gətirmək üçün etdiyiniz bəzi hərəkətlər özünüzü günahkar hissetməyinizə səbəb ola bilir.Lakin hər iki insan üçün də uyğun olan, sinirlərinizin müəyyən edilərək, buna müvafiq davranılması mümkündür. Aşkarlanan həmin sinirlərin daha sonra dəyişdirilməsi daha yaxın ya da daha uzaq sinirlərin aşkar edilməsi münasibətin axışına baxılaraq yön verilməsi də fərdlərin əlindədir. Hədd qoymaq bəzən insana özünü paxıl hiss edərək, günahkar və qəmgin hissetməsinə səbəb ola bilir. Lakin insanın öz seçimlərinin fərqinə vararaq, bu yöndə bir həyatı davam etdirməsi, həyat dəyərini artıraraq qarşıda yaşayacağı əngəllənmək duyğusunu, buna bağlı olaraq özünə və ailəsinə olan qəzəbinin ortaya çıxmasını əngəlləyəcəkdir. Əks təqdirdə özündən əl çəkərək yaşadığı həyat bir müddət sonra ətrafına və ya özünə aktiv yaxud da passiv aqressiv hərəkətlər nümayiş etdirməsinə səbəb olacaqdır. Bundan başqa özündən əl çəkdiyi üçün özü üçün günahkarlıq və gərginlik də əlavə olunacaqdır. Bir maşın düşünün ki, nəqliyyatda heç bir qanuna tabe olmayaraq hərəkət etməyə çalışır, istədiyi yerə girir, çıxır, istədiyi yerdə maşını saxlayır, istədiyi sürətdə gedir.Şübhəsiz ki, bu vəziyyət bədbəxt sonluqla nəticələnəcəkdir. Aldığı nəqliyyat cəriməsi isə layiqli cəzası olacaqdır.
İnsan həyatı da belədir. Əgər həyatınızda sərhədlər yoxdursa çoxlu sayda qəzalar olacaqdır, bəzən əzib keçmək istəyənlər də olacaqdır. Gələn-gedən hər kəs əzab verməyə çalışacaqdır. Həyatınıza daxil olan insanlar üçün qanunlarınız yoxdursa, xeyr və bəli deyərkən başqalarının və sizin sinirləriniz zədələnirsə bir çox daxili problem də başınızın üzərində hücüm anını gözləyir vəziyyətdə deməkdir. Ətrafınızda bu qədər çox şey sizə təsir göstərərkən, yəni sinirlərinizin daxilindəikən həqiqətən etmək istədiyiniz heç bir şey üçün nə zamanınız, nə gücünüz qalır. Hətta heç kəsi xoşbəxt də edə bilməzsiniz. Bundan başqa ətrafınızdakıların bəzilərinə layiq olduğundan artıq dəyər(zaman, pul, əmək) verdiyiniz zaman, onlar istəmədən verdikləriniz hər şey qəzəb olaraq geri dönəcəkdir, bəzən də qeyri-müəyyənlik olaraq. Uşaqlar üçün sinir mövzusunu öyrənmənin 2 yolu vardır;
1. Ata-ananın model olaraq harada xeyr deyəcəyi mövzusunu uşağa yaşadaraq öyrətməsi. Bu yerdə mühüm bir təfərrüata diqqət çəkmək istəyirəm. Daim xeyr demək də səhv addımdır. Çünki daima xeyr deyilməsi uşağa özünü xaric edilmiş və arzuolunmaz olaraq dərk etməsinə səbəb olar. Yalnız ata-ana sinir mövzusunda bir-birinə hörmətli davranaraq, model olsa belə uşaq bunu öyrənəcəkdir.
2. Digər öyrətmə yolu isə bunun doğrudan uşağa söylənilməsidir. Xüsusilə balaca uşaqlar üçün bədənini qorumaq nöqtəsinə diqqət çəkmək istəyirəm. Bu nöqtədə yaxşı toxunma, pis toxunma arasındakı fərqin də söylənilməsi yararlıdır. Bu xüsusda sevdiyi bir insan olsa belə xeyr deyərək özünü qorumağı öyrətmək ona ömrü boyu özünü qorumasını təmin edir. Xeyr ifadəsinin səhv olduğunu öyrətmək isə özünü qoruya bilməməsinə, pisə də bəli demə riskini artırar.