Çox yaxın vaxtda babamızı itirdik, böyük qızım Lara onunla çox yaxın xüsusi münasibəti var idi. Hər zaman bizdən uzaq durub bir-birlərinə yaxındılar. Heç ummadığımız bir gün, çox ani bir şəkildə babamızı itirdik. Biz böyüklər üçün belə çox çətin dönəmdir. Bunu qəbul edəcəkdik və həyatının bəlkə ilk böyük itgisinə qızımızı hazırlayacağdıq. Yaşadığımız hadisələr və yazılı görüntülü mediadan bizə təqdim edilən, komputer oyunları filan deyərkən hər nə qədər adiləşsə də ölüm, bizim üçün də anlaşılmaz qarmaşıq və qəbul edilməz bir gərçəkdir. Həyat çox gözəl şey yaşadıqca fəqət içinə ölümü əlavə etdiyimizdə Özdemir Asafın yazdığı bu misralar ağlıma gəlir; İtirəcəyini bilə-bilə niyə mübarizə edirsən dedi, Öləcəyini bilə-bilə yaşadığını unutmuşdu o an ... Pozmadım Əslində həyat, içində ölümdə olan fəqət bizim həmişə yaşamaq qismini düşündüyümüz bir məşğuliyyətdir. Bəlkə də problem, ölümü sadəcə başımız gəldikcə düşünüb, həmin an atlatmağa səy göstərməyimizdədir. Bunun çarəsizliyini, uşağıma evinə hər getdiyimizdə otaq-otaq axtardığı, tapdıqdan sonra oyun oynamağa başladığı babasının evinə bir daha necə gedəcəyimiz, bunu ona necə izah edəcəyimiz sualı ağlıma gəldiyində anladım. Dərdimiz var, həm yaşaması acı həm də açıqlamayacaq qədər gerçək bir dərd ! Xüsusilə içində uşaq olduğunda, yenidən düşünülüb bəlkə inkişaf edən gün və şərtlərə, dəyərlərə görə yenidən şərh edilməsi lazım olan bir mövzudur. Bəs nə etməli? Uşağa həyatı və ölümü anlatmalımı? Necə anlatmalı? Nə isə nə etməli nə edək deyərkən, bir az dəstək bir az hadisələrin axışı içərisində Laranı üzmədən bu müddəti atlatdıq. Bəlkə xətalarımız oldu, bunun xaricə vurmalarını irəlidə anlayacağıq amma xoş niyyət və şərtlər daxilində edə biləcəyimizin ən yaxşısı bu idi. Anlatdığımız ölüm, çox üzücü olmayan bir şəkildə, uşağımızı üzmədən, uşağımız üçün söylənilir. Ata o uşaq sahildə niyə elə yatıb ? Bax ölüm acısı buradan başlayır. Bir sevdiyinizi itirmə dərdiylə anlatdığınız ölüm. Bəs bu nədir? Əgər bu da ölümsə, görəsən babası da ölüncə beləmi oldu? Bəs televizorda niyə görmədi? Niyə bu qədər əsəbləşirik bu ölümə? Normal bir müddət deyildimi bu ölüm dedikləri? Bu uşaq niyə bu qədər sürətli doldurmuş vaxtını və bizim ölümə dair anlatdıqlarımız üstünə yaranacaq minlərcə sula var. Soruşulsa bir dərd, soruşulması bir dərd! Soruşsa necə izah edərsiniz? İzah etdiklərinizin niyə və nə üçünlərini necə müdafiə edərsiniz?
Yaşadığımız bu vəhşət günlərində, bütün dünya dəli olmuşcasına bir-birini qətl edərkən, yazılı və görüntülü mediada bunlar çap olunurkən, nifrət yaranırkən qarşılıqlı, insanlar qınadığı qətliyamın videolarını məsuliyyətsizcə düşünmədən paylaşılırkən, düşünməmiz lazım olan əsas məsələ uşaqlarımızı bundan necə qorumaqdır. Bizim evimizdə ölüm kəlməsi heç keçməzdi, Lara məktəbə başlayıb ordan öyrənənə qədər. Bir gün evə oynayarkən “mən öldüm“ dedi. Çox pis oldum, oyun filan gözüm görmədi, bunu bir daha eşitmək istəmirəm “ölüm pis bir şeydir“ dedim. Əsaslandırmadan, sadəcə pisliyindən bəhs etdim. Buna görə daha çətin oldu babanın ölümünü anlatmaq, fəqət o dövrdə bir az araşdırıb üstünə düşmüşdüm, o günlərdən yadımda qalan, uşaqların həqiqi mənada ölümü anlamaları 6-7 yaşından sonra inkişaf edir. Bəs bu dövrə qədər nə edək dediyimizdə ağlımda qalan tək şey Həyat və Ölüm kitabının müəllifinin (Stefani Mayer)bu cümləsidir: “Əslində, hər həyatın bir dəyəri vardır. Təkcə, hər kəs üçün eyni dəyərdə deyillərdir; problemdə budur“ Buna görə də uşaqlardan başlayaraq hər birimizin bacara biləcəyi növdə, ağlımızın “aydınlanmasına“, fanatik və digər bu kimi hallardan qurtulmamıza kiçik ölçüdə hərəkətlərə inanıram. İnsanın başqa canlıları öldürməsi nə isə, insanın insanları öldürməsini uşağa necə anladarıq ?. Burada edilməsi lazım olan ən böyük hərəkət, gələcəkdə bunu anlatmaq məcburiyyətində qalmayacaq valideynlər yetişdirməkdir.
XƏBƏR LENTİ
- ŞƏRHLƏR