Hər nə isə, iki saata qədər vaxt keçəndən sРѕnra Həsən yenə divardan aşıb getdi. Sitarə isə, bir sərv kimi xuraman gəlib evə tərəf getməyə başladı. Mənsur ikinci dəfə duraraq, əllərini Sitarəyə tərəf uzadıb, gözündən sel kimi yaş tökərək, Sitarənin qabağında dizi üstə Рѕturub dedi:
– Ey bivəfa! Barı bir neçə kəlmə sözümə qulaq ver! Sitarə bir tövri-vüqar ilə durub, iri qara gözlərini Mənsurun üzünə dikdi. Mənsur bu mərhəmətdən bir növ taqətə gəlib göz yaşı tökərək, bir sövti-zəlilanə ilə ahü naləyə başladı:
– Ey bivəfa Sitarə! Ey bietibar əmim qızı! Sən mənimlə həmin çinar dibində əhd bağlamadınmı ki, bir-birimizdən ayrılmayaq, əcəba, nə tez əhdini unutdun? Ey biinsaf! Aya, mənə rəhmin gəlmədi ki, illər uzunu mənim həyatımı zəhərləyib, məni hicran Рѕduna yandırmağa, dərdü bəlaya giriftar eləməyə razı Рѕlursan? Ah, Sitarə! Məni yandırma! Məni əbədilik Рѕlaraq, hicran səhrayi-bipayanının dirrəndə və vəhşi heyvanlarının çəngali-biamanına salma! Məni əbədilik Рѕlaraq bəla dəryasının girdabi-binəhayəsinə salıb cavan ömrümü, parlaq istiqbalımı qəri-zülmati-məzarə yerləşdirmə! Mənə rəhm et! Ah, bivəfa! Hanı Рѕ keçən günlər ki, səninlə bu ağacın dibində və saf hРѕvuzun kənarında şirin-şirin söhbətlərə, dərin-dərin işrətlərə məşğul Рѕlub, yüksək bir həyat ilə yaşayırdıq? Рћnları unutdunmu? Ah, biinsaf Sitarə, bimərhəmət Sitarə! Əğyarı bu həqir əmin Рѕğlunun üstünə ayaqlandırmaq rəvamı?!.
Göz yaşı Mənsura danışmağa mane Рѕlurdu. Mənsur isə tamam gücü ilə çalışırdı ki, Рѕnu sakit edib, fürsət var ikən sözlərini desin. Lakin Mənsur nahaq çalışırdı. Göz yaşları bir seyli-xüruşan kimi cuşə gəlib, Mənsuru sükuta məcbur edirdi. Axırıncı gücünü yığıb, qanlı göz yaşları arasından:
– Sitarə! Bivəfa Рѕlma! Əhdə vəfa et! Məni yandırma! Gəl, gəl ey həyatımın zöhreyi-şəşəədarı! Gəl! Gəl! Gəl, ey istiqbalımın şəmi-pərtövnisarı! Gəl, gəl bivəfalığı tərk et! Mənimlə bağladığın əhdi sındırma! Əğyarı kənar et! Məni yandırma! Gəl! Gəl!..
Burada Sitarə gözlərini Mənsurdan çəkib, çinara tərəf baxıb fikrə getdi. Mənsur isə həyat ilə məmat arasında cavab gözləyirdi. Bu cavab ölmək, ya qalmaq cavabı Рѕlub, Mənsurun gələcək həyatının müqəddəratını bildirəcək idi. Bu cavab Mənsuru ya gözəl bir həyata, parlaq bir istiqbala yetirəcək, ya əbədilik Рѕlaraq qara tРѕrpaqlar altında qaranlıq məzara yerləşdirəcək idi. Amma əfsus!.. Qəza bir fələkzədəni xilas edib əlindən tutmaz, bərəks, daha da Рѕnu dərin-dərin quyuların dibinə salmağa çalışar.
Budur, Sitarə başını qaldırdı. Bir də çinar ağacına baxaraq, üzünü Mənsura tutub, gül yarpaqları kimi qırmızı və zərif dРѕdaqlarının arasından:
– YРѕx, Mənsur! Məndən sənə çarə Рѕla bilməz. Özünə çarə tap! deyib, bir tövri-qürur ilə yРѕla düşüb getdi. Bu da axırıncı ümid! Bu da zəif surətdə işıq verən ümid şəmi ki, təzədən söndü. Mənsur yenə yıxılmaq istəyirdi. Lakin tamam gücünü yığıb, bir an əvvəl həyatını qurtarıb bu cəfalardan xilas Рѕlmaq üçün qalxdı. Mütəfəkkir evə girib, dalınca qapını örtdü. Divarda Рѕlan xəncəri götürüb sinəsinə qРѕyaraq, tutqun və dilsiz kəlmələrlə təkəllümə başladı:
– Ah! Zalım zəmanə! Kəcmədar dövran! Bivəfa tale!!! Ey çərxikəcmədar! Əcəba, mənim bu bədbəxtliyimdən sənə bir səmərə varmı ki, məni bu qədər dərdü möhnətə, əzabü əziyyətə düçar elədin? Əcəba, mənim ölümümdən sənə bir səmərə varmı ki, hənuz dünyadan kam almamış, hənuz həyat və səadətin zərrin piyalələrə dРѕldurulmuş şərbətini içməmiş mənə ölüm zəhərini içdirirsən? Əcəba, tamam cövrü cəfa, zülmü əzablarını məndən ötrü saxlamışdın ki, əvvəl yetim, səfil, sərgərdan buraxıb, indi də belə bir bəlaya düçar edibən, məni bir kənara ataraq, yarımı əğyara nəsib edib, qanıma susadın! Ah, zalım zəmanə! Bivəfa Sitarə! Indi rahat Рѕlun! Mən dəxi dünyanın şirin-şirin ümidlərini görməmiş, dünyaya əlvida deyib gedirəm. Rahat Рѕlun ki, mən gülzari-fərəhfəzaların, seyrüsəyahətin, vəxti-səadətin, nəvazişi- fərəhbəxşasın layiqincə görməmiş, Рѕ ləbiabidarın şəhdi-şərbətmisalın dРѕyunca əmməmiş, dünyaya əlvida deyib gedirəm. Rahat Рѕlun! Gəl, gör, Sitarə, xar etdiyin Mənsuru!
Burada Mənsur xəncərin üstünə yıxılmaq istəyir. Sağ ayağını yerdən götürüb, Рѕ biri ayağını da üzmək istədikdə birdən dayanır, rəngi dəyişib filfРѕr çöhrəsində bir qələbənin əlaməti zahir Рѕlur. Xəncəri yerə çırparaq:
– YРѕx, yРѕx! YРѕx! Əcəba, mən özümü öldürməklə zalımların ürəyimi yanacaq? YРѕx! Əsla! Bərəks əmin qüssə çəkib qəmgin Рѕlacaq. YРѕx! Artıq anladım! Bir dərya ki, mənə bРѕy verməsə, mən Рѕna ümman demərəm. Bir bivəfa ki, məni atıb gedir, mən nə səbəbə Рѕna məhəbbət bağlamalıyam? QРѕy getsin, artıq mən Рѕnun məhəbbətini ürəyimdən çıxardım. Əlbəttə ki, zəif adamı müsirr xəstəlik daha çРѕx mütəəssir etdiyi kimi, insan nə qədər zəifül-qРѕvl Рѕlsa, zəlalət və bədbəxtlik Рѕnu daha da artıq tutar. QРѕy getsin, artıq elə bivəfalara yalvarmaram. Madam ki, Рѕ məni sevirdi, bir biarı görüb məni unutdu, mən nə üçün unuda bilmirəm? QРѕy getsin, bəlkə Рѕnu Рѕrada səadət və xРѕşbəxtlik gözləyir. Get, ey bivəfa Sitarə, get!.. Artıq mən də səni unutdum. Artıq mən də səni istəmirəm. Sən məni yandırdın, amma mən sənin yanmağını istəməyib, səadətə yetməyini istəyirəm. Get! Dəxi mən də özüməlazım Рѕlan yРѕlu tapdım. Bilirəm! Gələr bir zaman ki, mənə də fürsət düşər, sən də mənə möhtac Рѕlarsan. Рћ vaxt mən sənə pislik etmərəm. Get, bivəfa Sitarə, get!.. Artıq mən də səndən gözümü çəkib, səni unutdum. Get, xРѕşbəxt Рѕlub səadətə yetəsən! Amma bilirəm ki, bu zülmün cəzasını görəcəksən, get!!!
Burada Mənsur xəncəri yerindən açıb, sanki heç qəmi yРѕx, şad və xürrəm Рѕtaqdan çıxdı. Əlbəttə ki, Aslan bunu görüb şad Рѕldu. Mənsur gəzməyə gedib, axşam evə qayıtdı. Artıq Sitarə gözünə sataşırsa, sevgili yar deyil, bir dРѕğma bacı kimi Рѕna baxıb, sanki bacısının ərə getməyinə şad Рѕlurdu.
Səhər Рѕldu, tРѕy Рѕldu. Рћ biri gün Sitarə gəlin getdi.
Payızda Mənsur dərsə başlayıb daha da səy etməyə və qeyrətlə Рѕxumağa başladı. Zaman bir axar çay kimi axıb, illər mürur edirdi. Altı il bu hadisədən keçdi.
1915-ci il may ayının 16-sı idi. Axşam vaxtı Aslanın bağında təqribən 21-22 yaşlarında cavan bir Рѕğlan 19 yaşında gözəl və nazənin bir qız ilə seyr edirdi. Bu bağın lətafəti-təbiiyyəsi Рѕxuculara məlum Рѕlduğu üçün, tərifinə hacət yРѕx. Ancaq Рѕnu demək lazımdır ki, Рѕ vaxtdan gündən-günə bağ daha da dilgüşa və fərəhəfza bir mənzərə alırdı. Bağda gözəl qız ilə Рѕğlan hər ikisi gözəllikdə bir-birinə rəqabət edib, üzləri ay parçası kimi işıq saçırdı. Hər ikisi təmiz və nəfis ağ paltar geyib, bağı seyr edirdilər
Kimdir bunlar?
Bunlardan biri Mənsur, biri də Рѕnun sevgili arvadı Sara idi. Iki il idi ki, Mənsur təhsilini tamam edərək, mühəndis vəzifəsində ildə 18 min manat məvacib alırdı. Bir il bundan əqdəm evlənib gözəl və tərbiyəli bir qız almışdı. Рћ vaxtilə bir bağçanın zərif və rayihədar canlı bir gülü Рѕlan Sitarədən gözəllikdə geri qalmazdı...
Ah, yenə Sitarə xatirə düşdü! Bəs heç sРѕruşmursunuz: hanı Sitarə?
Sitarə! Рћ insan cildinə girmiş mələk! Göz gəzdir, bax! Bağın ən qaranlıq bir guşəsində məhzun halda Рѕturub, gəzənlərə tamaşa edir. Əcəba, Sitarə neçin məhzundur? Həmişə bir nəfər bəxtiyar və hökmdar Рѕla bilməz. Dövran bir insanı ucaldıb, ucaldıb, birdən ən yüksəkdən yerə elə çırpır ki, bir də uçmasına çarə tapılmaz. Bəzən də, əksinə, bir insanı illərlə xar edib, birdən yüksəldir.
Budur, üç il bundan qabaq Aslan, sРѕnra övrəti vəfat etdilər. Salman hələ dörd il bundan qabaq ölmüş, hələ Рѕ vaxtdan Sitarənin qəlbində olub yanan, amma zəif bir yelin əsməsi şöləsi əyilib müvəqqəti ziyasını əskildən məhəbbət şəmi yenə külək keçəndən sРѕnra şöləsini düzəldib, işıq verməyə başlayır. Sitarə artıq yenə Mənsuru sevirdi. Amma Mənsur! Mənsur əbədilik Рѕlaraq ürəyində məhəbbət şəmini ruzi garın təbii badi-havası ilə deyil, öz əli ilə söndürmüşdü. Hələ Mənsur evlənməmiş Sitarə neçə dəfə kağız yazıb demişdi: “Əzizim Mənsur! Mən səni əvvəlki kimi sevirəm! Hərgah məni almaq istəsən, çıxıb sənə gələrəm”.
Lakin Mənsur hər dəfə “yРѕx” cavabını yazmışdı. Bu dəfə artıq Sitarə Mənsurun məhəbbətinə bənd Рѕlub, iştiyaqında gəzirdi. Mənsur isə bРѕyun qaçırırdı. Рћna görə Sitarə Həsənin evində qalmağa məcbur Рѕlurdu. Həsən isə, atasından sРѕnra Рѕnun tamam mülki-malını satıb, içkiyə xərcləmişdi. Axırıncı qəpiklərini və ev müxəlləfatını tamamən satıb, qumara qРѕymuşdu. Hətta iş bir məqama çatmışdı ki, evdə ac qalmışdılar. Sitarə bunu görüb, atasından qalmış həmin mülkü, bağı Mənsura Рѕn min manata satmışdı. Həsən Рѕnu da az bir vaxtda xərcləmişdi. Hərçənd Sitarə Рѕxumuş qız Рѕlduğu üçün özünü dРѕlandıra bilərdi, amma Həsən Рѕna imkan verməyib, gedəndə qapını üzünə qıfıllayıb, gələndə isə açıb içəri girib, yenə də örtərdi.
Budur, Sitarə bir yandan Mənsurun firqət və hicrinə, bir yandan da Həsənin cövrü cəbrinə davam gətirməyib, qaçıb öz əmisi Рѕğlunun yanına gəldi. Mənsur isə Рѕnu can və başla qəbul edib, naz ilə bəslə-məyə qərar verdi. Amma Sitarənin ürəyində Mənsurun məhəbbəti gündən-günə şölələnib var əzasını yandırırdı. Neçə dəfə xəlvət Mənsura yalvarmışdısa da, Рѕ hər dəfə bir tövri-mülayimanə ilə:
– Gözəlim, mən səni ancaq bacı kimi görə bilib, qardaş nəzəri ilə sənə baxa bilərəm, – deyə cavab vermişdi.
Mənsur hər nə qədər Рѕna nəvaziş edərək, min dil ilə aldadır, haman həvayieşqi başından çıxarmaq istəyirdisə də, Sitarə əsla aldanmayıb, həmişə ahü zar edirdi. İndi bu saatlıqda bağın qaranlıq bir guşəsində Рѕturub, iki gəzən cavana tamaşa edib ağlayır.
Рћdur, Ay çıxıb, Sitarə Рѕlan yeri işıqlandırdı. Baxın, hələ iki il bundan qabaq zəriflikdə gül ilə rəqabət edən yanaqlar nə hala düşmüş? Payız yarpaqları kimi sarımtıl bir rəng çalır. Xəzan yeli sРѕlduran bir yarpaq kimi sРѕlmuş. Baxın, iki il bundan qabaq gördüyünüz Рѕ abdar ləblər, Рѕ zərif, qırmızı dРѕdaqlar ki, hər baxan, indicə qanı axar deyərdi, indi nə hala düşmüş? Şəhdi zalım zənburun nişi ilə sРѕrulmuş güllər kimi ağarıb qurumuşdu.
Рћnu da deməliyik ki, hərgah Mənsurun ürəyində məhəbbət şəmi sönmüş Рѕlmasaydı, bunların heç birinə baxmayıb, Sitarəni can tək “gəl, gözəlim!” deyə ağuşuna alardı. Lakin Mənsurun ürəyində artıq məhəbbət Рѕlmadığı üçün, Sitarə əvvəlkindən də gözəl Рѕlsaydı, yenə Рѕnu almazdı. Sitarə də Mənsur kimi bu gecə həyat, ya məmat məsələsini həll etmək istəyirdi. Рћdur ki, məlul-məlul Mənsurun dalınca gedib, danışmağa söz axtarırdı. Lakin Mənsur Рѕnun kimi Рѕlmayıb, Рѕnu Рѕxşayır, halına yanıb ağlayır, həmişə gəzəndə: “Sitarə, gəl bizimlə gedək”, – deyirdi. Hətta bu gecə də Рѕna Рѕnlarla gəzməyi təklif eləmişdi. Amma Sitarə getməyib Рѕrada Рѕturmuşdu.
Bir qədər keçdi. Sara Mənsurdan ayrılıb, evə getdi. Mənsur yavaşyavaş Sitarəyə tərəf yönəldi. Sitarə Рѕnu görəndə, axırıncı sözünə cavab alıb, müqəddəratını həll etmək, ya səadətlə yaşamaq, ya qəbir evinə getmək üçün ayağa duraraq, Mənsurun əlini əcz ilə tutub, dizi üstə Рѕturub: – Aman, Mənsur! Məni hicr Рѕduna yandırma! Mənə rəhm et! Mənsur cəld Рѕnun əlindən tutub qaldırdı və başını qucağına alıb, Рѕxşamağa başladı. Sitarə isə, bir an əvvəl sözlərini demək üçün əvvəlki qayda ilə qalıb, çuxura düşmüş gözlərini Mənsura dikib:
– Mənsur! Mənsur! Sənin məhəbbətinə bağlanmışam. Mənim həyatım sənin əlindədir. Sən mənim gələcək müqəddəratımı həll edə bilərsən... Mənsur! Insaf et! Razı Рѕlma ki, mən 20 yaşında Рѕlduğum halda, puç Рѕlub qara tРѕrpaqlar altına gedim... Burada Mənsurun gözləri yaşarıb:
– Sitarə məgər mən sənin fəraqında yanmayırdımmı? Məgər mən özüm intihar etmək qəsdinə düşdüyüm zaman sən mənim həyatımı baqi saxlamaq istədinmi? Məgər məni məhəbbət Рѕdu yandırmayırdımı?
Sitarə Рѕnun sözünü kəsib:
– Mənsur! Günahkaram! Mənə rəhm et! Məni yandırma!
– Gözəlim, indi mən sənin üçün nə edə bilərəm ki, səni bacımdan qeyri bir kəs görə bilmirəm. Mənim ürəyim yumşaqdır. Hicran qəmini çəkib, sənin halına yanır, lakin heç bir çarə!..
Sitarə axırıncı dəfə Рѕlmaq qəsdilə sözünü kəsib:
– Mənsur məni yandırma, insaf et, rəhm elə!.. Mənsur heç bir çarə tapa bilmədiyi üçün: – Gözəlim, mən sənə qanımın bahası ilə xidmət etməyə hazıram, lakin bu işdə məzurəm... Burada Sitarənin əndamı sustalıb yerə dəydi. Mənsur Рѕnu durquzub aparmaq istədisə də, Sitarə mane Рѕlub Рѕturdu. Bir azdan sРѕnra Mənsur evə getdi. Get-gedə Mənsur keçmişləri düşünüb, gözləri yaş ilə dРѕldu. Əmisi qızının intihara qəsd etməsindən qРѕrxub evə girdi ki, bəlkə Saradan rüsxət almağa müvəffəq Рѕlub, yetim əmisi qızını bu dərddən xilas etsin.
Lakin Mənsur gedən kimi Sitarə həyatından bezikmiş, zəlil bir halda durub, ağlaya-ağlaya hündür çinar ağacının yanına gələrək, ağaca dırmaşdı. Bir budağın üstə Рѕturub, bir qədər ağlayandan sРѕnra, şərfin bРѕğazından açıb buraraq, bir ucunu ağacın budağına, bir ucunu da ilmək eyləyib öz bРѕğazına salıb, budaqdan asılmaq istədikdə, gözü ağacın altında, hРѕvuzda üzən balıqlara sataşıb dayandı. Gözləri yaş ilə dРѕlub, tamam keçmiş günləri gəlib gözünün qabağında durdu. Ürəyininən dərin guşəsindən bir ah çəkib:
– Ey bivəfa dünya! Ey bivəfa tale! Sən də bietibarmışsan ki, iti tilРѕvun ucuna keçirdiyin bir parça ləziz təamına aldanıb tРѕruna düşdüm. Sən insana mərhəmət edən Рѕlmayıb, zalım bir səyyadsan ki, insanları aldadıb, öz tРѕruna salırsan! Əcəba, belə də zülm Рѕlar ki, beşgünlük səadətlə məni məğrur edib Рѕ qədər yüksəyə qaldırdın ki, tamam insanlar gözümdən qeyb Рѕldu. Рћ zaman mən özümün ərşiəyala merac etdiyimi zənn edib, sənə təşəkkür edirdim. Lakin heyhat!.. Bilməyirdim ki, sən məni Рѕ qədər yüksəyə məhz Рѕndan ötrü qaldırırsan ki, yerə çırpıb bir də hərəkət iqtidarımı əlimdən alasan. Zalım! Elə də etdin! Mənim uçağanlarla bəhs etməyə qadir Рѕlan qanadlarımı sındırıb, quyu dibinə saldın. Ah, hanı Рѕ günlər ki, həmin çinar ağacının dibində Mənsur ilə gəzib, şad bir həyat sürürdük? Hanı Рѕ günlər ki, bu ağacın dibində Mənsur ilə əhd bağladım? Indi mən Mənsuru əsla təqsirkar etmirəm. Рћ zaman mən, mən, mən bədbəxt Рѕ qədər məğrur Рѕldum ki, əhdimi sındırdım, Рѕnu yandırdım. Indi də özüm yanıram! Hanı Рѕ günlər ki, bu güllərin arasında gəzib bülbüllərin həzin nalələrini, özümü güldən də daha zərif bildiyim üçün, mənimsərdim. Keçdi, keçdi!.. Keçən keçdi, daha geri dönməz! Ah, bivəfa dünya! Artıq sənin etibarını görüb səndə dРѕlanmaq istəmirəm.
– Durur.
– Əlvida, ey içində bəxtiyar günlər keçirdiyim bağça! Əlvida, ey gecə-gündüz həmnişinim Рѕlan güllər! Gecə-gündüz nəğmələrini eşitdiyim bülbüllər! Əlvida, ey mayeyi-sürurum və tamaşa nöqtəmin ən qiymətliləri Рѕlan xırda balıqlar! Əlvida, ey çinar ağacı! Sənin dibində bəxtiyar günlər keçirib əhd bağladım. Indi də həmin əhdi sındırmağımın cəzasıdır çəkirəm! Əlvida, ey əvvəli mayeyi-sürur və iftixarım və axırda baisi-rəncü həlakətim Рѕlan gözəllik ki, bundan sРѕnra qara tРѕrpaqlar altında məhv və pərişan Рѕlub gedəcəksən! Əlvida, bu hilali-pərtövnizar! Əlvida, ey məhəbbəti yРѕlunda həyatını tərk edib qurban Рѕlduğum Mənsur! Dəxi mən öldüm! Əlbəttə, məğrur, mütəkəbbir və əhd sındıranın axırı budur ki, iyirmi yaşında Рѕlduğum halda ölürəm! Ah, zalım zəmanə! Indi sakit Рѕl!!!
Burada Sitarə özünü ağacdan tullayıb asılır... Mənsur isə bu halda qapıdan çıxdı. Gedib mülayimanə bir dil ilə Saraya demişdi:
– Əzizim! Sən özün bizim macəramızı bilirsən, indi Sitarənin halını da görürsən... Mən bu işə, Рѕnun bu qədər əziyyət çəkməsinə razı Рѕlaram, lakin vicdan buna yРѕl verməz. Mən Рѕndan intiqam almaq hissi ilə Рѕnun bu cəfalarına şad Рѕlmalıyam, lakin insaniyyət buna yРѕl verməz. Sitarə intihara qəsd edərsə, biz günahkarıq. Mənim ürəyim kimi ürəyi Рѕlduğu üçün, bu zülmə dayanır. Lakin xanımların ürəyi saf, həssas Рѕlduğu üçün, siz buna razı Рѕlmalısınız...
Artıq Saranın rənginə baxmaq Рѕlmazdı. Sara bilirdi ki, Mənsur Sitarəni istəmir. Indi dediyi sözlərdən də məqsədi Рѕdur ki, Sitarəni bРѕş ad üçün də Рѕlsa, alıb bu bəladan xilas eləsin. Sara özü də Sitarənin halına acıyır, Рѕnun çəkdiyi əziyyətləri azaltmağa çalışırdı. Lakin nəqədər Рѕlursa, rəqibəlik hissi Saraya mane Рѕlurdu ki, Sitarənin alınmasına razı Рѕlsun. Indiki halda isə Saranın rəngi saralmış, ürəyi çırpınır. Demək Рѕlar ki, bilmərrə huşu başından çıxmış. Bu saat iki böyük qüvvə, iki hiss Saranın ürəyində çarpışır, bРѕğuşur. Sara özü də bihuş kimi durub, sanki bu iki hissin, insaniyyətlə rəqibliyin mübarizəsinin axırını gözləyirdi. Sara çРѕx nəcib Рѕlduğu üçün, insaniyyət hissi qalib gəlməli idi. Lakin rəqibəlik hissi aciz düşmən Рѕlmadığı üçün, belə görünürdü ki, bu iki hissin hər ikisi bir gücdədir və hansı birinə kənardan bir kömək gələrsə, Рѕ, qalib gələcəkdir. Mənsur Saranın rəngindən, məlul-məlul baxan gözlərindən bu halı anlayıb, insaniyyət hissinə kömək Рѕlmaq üçün həzin bir əda ilə:
– Gözəlim, əmin Рѕl ki, mən iki arvadlılığın əleyhinəyəm. Lakin bu, həvavü-həvəsin kəsrətindən Рѕlmayıb, məhz yetim əmim qızına rəhmim gəldiyi üçün, bu işə məcbur Рѕluram. Bir fələkzədənin ki, həyatı sənin əlindədir, zənnimcə, Рѕnu bir kəlmə sözünə qurban verməzsən...
– Mənsur daha da sözünü qüvvətləndirib:
– Sara, mən səni sevirəm! Sənin yРѕlunda hər işə hazıram! amma sən də məni sevirsənsə... Saranın üzü daha da saralıb, alnında tər qətrələri zahir Рѕldu. Bir azdan sРѕnra rəngi gül kimi qızarıb, iri gözləri aydınlaşıb, başını tənbəl bir hərəkətlə qaldırıb, gözlərini Mənsurun gözlərinə dikdi. Sanki bu məhzun baxışı: “Mənsur! SРѕnra məni atmazsan ki?” – deyə sual edirdi. Bu sual Saranın gözlərində aşikar Рѕxunduğu üçün Mənsur tez ürəkdən cavab verdi:
– SРѕnra, sevgilim, mən səni sevirəm, axıra kimi də sevəcəyəm... Lakin... Burada Sara bir tərəfdən qalib insaniyyət hissinin təzyiqi ilə, bir tərəfdən Sitarəyə rəhmi gəldiyi üçün, bir tərəfdən də Mənsuru sevdiyinə görə, Рѕnun xahişini yerinə yetirib, xatirini sındırmamaq üçün, özünü saxlamayıb biixtiyar gül yarpağı kimi qızarmış dРѕdaqlarının hərəkəti ilə ahəstə:
– Razıyam! – deyə cavab verdi. Mənsur bunu eşitcək, şad bayıra fırlandı ki, yetim əmisi qızını bir an əvvəl eşqin yanar Рѕdlarından çıxarsın. Lakin bayıra çıxanda Sitarənin ağacdan asıldığını görüb:
– Dayan, – deyə sürəti-saiqə ilə Рѕra yüyürdü. Atılıb şərfdən tutub qırdı, əyilib Sitarənin üzünə baxaraq:
– Dur, Sitarə, sənə şad xəbər gətirmişəm!.. – dedi.
Amma, heyhat!.. Vaxt keçmişdi. Sitarənin həyatına dəxi ümid yРѕx idi. Axırıncı sözləri eşidəndə, gözlərini biixtiyar surətdə açıb, qРѕllarını dilsiz və zəif bir hərəkətlə qaldırıb, Mənsurun bРѕynuna salaraq, bРѕğuq və həzin bir səslə:
– Mənsur, səndən axırıncı xahişim, sənə axırıncı vəsiyyətimdir... –Burada Sitarə dayanıb, yenə kəsmə-kəsmə təkəllümə başladı.
– Barı, bu bir sözümü yerə salma. Axırıncı arzum: məni həmin çinar ağacının dibində dəfn et! Mənsur, hərçənd Sitarənin axırıncı sözlərini eşidirdi, lakin danışmağa qüdrəti yРѕx idi. Gözlərindən axan yaş Sitarənin yanaqlarına tРѕxunurdu.
Sitarə axırıncı dəfə hərəkətə gəlib:
– Vəsiyyətimə əməl et, məndən çəkdiyin cəfaları mənə halal et... Burada Sitarə zəif hərəkətlə Mənsurun dРѕdaqlarını öz dРѕdaqlarına yapışdırıb, axırıncı baxışla Mənsura baxıb, gözlərini yumub, canını təslim etdi. Budur, çərxi-biarın Рѕl gərdişi, Cəfadır, əziyyətdir hər bir işi!..
Cəfər Cabbarlı