Yuxunun insanların həyatında mühüm rol oynadığı inkar edilməz bir həqiqətdir. Yuxu hər insanın təbii ehtiyacı olan yuxu əsnasında zehində olan bir çox düşüncə və xəyallardan ibarətdir. Yuxunu görən şəxs həqiqətən də bu xəyal aləmində yaşadığını sanır.
Qədim yunan filosofu Heraklın yuxu haqqında bu sözü məşhurdur: "Oyanıq olan insanlar üçün tək bir dünya vardır. Yuxuda olanların isə hər birinin ayrı aləmi vardır, onun içində hey fırlanarlar".
Yuxu - insan övladının özünü tanımağa başladıqdan sonra xəyal gücünü fəaliyyətə keçirən ruhi xəstəlikdir.
Qədim misirlilər yuxuların gələcəkdən xəbər verdiyinə, yuxunun sehrli bir qüvvə olduğuna inandıqları üçün yuxuya böyük əhəmiyyət vermiş və onu bir xeyli genişləndirmişdilər. Həzrəti Yusifin hekayəsi bunun sübutudur. Hz. Yusif hələ uşaq ikən yuxuda on bir ulduzla günəş və insanların ona səcdə etdiklərini görmüşdür. O bu yuxusunu babası Hz. Yaquba danışmışdır. Hz. Yaqub bu yuxunu yozmuş və Hz. Yusifin çox boyük zirvələrə qalxacağını, on bir qardaşıyla ana və atasının qarşısında hörmətlə əyiləcəyini bildirmişdir. O, Hz. Yusifdən hələ ki bu yuxunu qardaşlarından gizlətməsini istədi. Aradan illər keçmiş Hz. Yusif Misir fironunun sarayında böyük bir zirvəyə yüksəlmiş və saraya gələn ata-anasının, qardaşlarının qarşısında hörmətlə baş əymişdir.
Qədim zamanlarda yuxuya böyük önəm verən insanlar ondan faydalanmışlar. Belə ki, yuxu yozanlardan uyğun bir nəticə almadan döyüşə belə getməzdilər. Böyük İskəndər bütün səfərlərində yanında bir neçə yuxu yozan insan götürərdi. Onlara gördüyü yuxuları yozdurub ona əsasən hərəkət edərdi.
Yuxuda bəzən görülən bir məqam insanın ruhunda dərin bir iztirab buraxır. Yuxuda cinayət və ya yanğına şahid oluruqsa, dərhal yuxudan qorxu ilə oyanır və yuxunun təsiri altından çıxa bilmirik. Yuxunun bir çox qəribəlikləri də var. Yuxuda insan olmayacaq şeyləri görür, yüzlərlə il qabaq ölmüş məşhur bir şəxsiyyətlə qarşılaşır. Bir fəlakətə uğrayıb, əcaib bir şəkildə qurtulur. Bəzən həsrətini çəkdiyi, qürbətdə olan yaxınları ilə də görüşür. Yuxuların ən heyrət verici tərəfi də sürətidir. Əslində bir neçə saat, ya da bir neçə gün olan bir hadisə yuxuda bir anda ola bilir. Alınan nəticəyə görə, bir yuxunun arası bir neçə dəqiqə ilə bir saata qədərdir. Yatmadan öncə oxuduğu romanın və ya kinoda gördüyü bir dramın təsiri altında qalıb qorxunc yuxu görənlər çoxdur.
Qısa yuxular da vardır ki, bu yuxulara şirin yuxular deyilir. Bu vəziyyətdə qısa və az da olsa yuxu görülərsə, bu yuxular şirin və nəşəli yuxulardır. Xatirələrimizi gözümüzün önündə canlandırdığımız zaman beynimizdən bir çox şeyin film lenti kimi gözlərimizin qarşısından keçdiyini görürük. Bu, beynimizlə düşünüb, gözlərimizlə düşüncələrimizə göndərdiyimiz hadisələrin gözlərimiz tərəfindən yenidən görülmüş kimi hiss etməyimizi bildirir.