Ailə qurmaq və boşanmaq qadın və kişi üçün həyatın ən əhəmiyyətli dövrlərdir. Davam etdirilə biləcək və insanı qidalandıran evlilik həyata aid bir çox müsbət duyğu, düşüncə və davranışın seçilmiş həyat yoldaşı ilə bölüşülməsi kimi deyilə bilər. Boşanmaq vəziyyətini isə kədərin, gərginliyin, əsəbin və psixikanı sarsıdan digər mənfi duyğu, düşüncə və davranışların yaşandığı müddət olaraq təsvir edə bilərik. Cütlüklərin evlilikdən aldıqları həzzin irəliləyişi cütlüyün duyğu, düşüncə, cinsi əlaqə, bölüşmək və fərdi inkişafa imkan verən şəkildə bir-birlərini bəsləyə bilmək bacarıqlarıyla mövcud olur. Sağlam evlilik deyə biləcəyimiz bu münasibət çox az cütlük üçün əlaqənin və ya evliliyin əvvəlindən etibarən əldə olunan vəziyyətdir. Hansı yaşda olursa-olsun, evliliklərin başlanğıcı çoxlarında problemli olur və bu problemlər bəzən zamanla və ya cütlüyün öz səyləriylə yoluna qoyulur. Bu müddətdə cütlüyün bir-birlərini daha yaxşı başa düşmələri üçün bir-birlərini və evliliklərini necə sağlam şəkildə yürütmək lazım olduğunu öyrənmələri lazımdır. İndiki vaxtda hansı sosial-mədəni səviyyədə olursa-olsun, bir çox cütlük başladıqları bu yeni münasibət formasına (Evliliyə) öyrəşmək və yeni bir həyat tərzi qurmaq müddətinə adaptasiya olma mərhələlərinə lazım olan səbri göstərməkdə çətinlik çəkdikləri üçün bu müddətdə proffesionalların köməyinə bağlı yaşamaqdadırlar. Bütün təsbitlər əsasında evlilik münasibətlərinin mümkün formaları və nəticələri ilə əlaqədar köklü yanaşmalar aşağıda təqdim edilmişdir.
BİR-BİRİNƏ BAĞLILIQ MÜNASİBƏT FORMASI
Ailə münasibəti cütlərin bütünlüklə zamanı birlikdə keçirdikləri bir mühitdir. Xüsusilə evliliyin başlanğıc dövrlərində ola bilən və zamanı gəldikdə dəyişə bilən (elastik) münasibət formasıdır. Evliliyin irəliləyən zamanlarında bu münasibət forması davam edərsə, cütlükdən birini və ya hər ikisini darıxdıran və yaşaya bilməz hala gətirən vəziyyət yarana bilər. Bu zaman evlilik qarşıdurmalı hal alar.
TƏMSİLÇI MÜNASİBƏT FORMASI
Evlilik böyük nisbətdə evlilik əlaqəsi üçün yalnız əsas şərtlərin (iqtisadi cəhətdən, uşaq, ev və s. ) bölüşmə sahəsi olduğu əlaqə formasıdır. Bu müddətdə yaşanan qarşıdurma yoxdursa, evlilik münasibətinin formal razılaşma kimi qaldığı deyilə bilər. Yaşanan qarşıdurmalar evlilik duyğusunun və birlikdə yaşamaq arzusunun sona çatmasının təzahürü ola bilər. Bu vəziyyətdə evliliyin bünövrəsi olan hisslərin bölüşülməsində, cinsi əlaqədə geriləmə və soyuqluq yaşanır və sədaqət nöqtəsində dəyişmələr ola bilər.
VƏZİFƏ MÜNASİBƏTİ
Evlilikdə bölüşmənin olmadığı, ancaq uşaqlar varsa ana və ata rolunun olduğu və ya mədəni faktorlara görə boşanmağın mümkün olmadığı hallarda yaranır. Cütlüyün evlilik münasibətindəki əsas bölüşmələri (duyğu, düşüncə və davranış, cinsi əlaqə) yaşamadıqları əlaqə, münasibət formasıdır.Beləi evlilikdə qarşıdurma yaşanmazsa, evlilik ancaq kağız üzərində qalır və cütlərin şəxsi həyatlarını yaşadıqları bir forma alır. Onlar bir-birlərini sorğu-sual etmir və bir-birlərindən heç bir şey gözləmirlər. Mövcud vəziyyət qarşıdurma yaradarsa, evlilik boşanmaya doğru gedir.
Cütlər müsbət emosiyalarını evliliklərinə qata bilirlər. Birinin digərindən fərqli öz maraq dairəsini, istirahətini və vərdişlərini yaşaya bilməsi evliliyə sərhəd qoyma hissini də aradan qaldıracaqdır. Kəsişmə nöqtəsi isə başda sədaqət, duyğuları bölüşmək, sağlam yaşanan cinsi əlaqə və gələcək hədəflərdəki ortaqlıqdan ibarətdir.
