Son zamanlar uşaq psixoloqları ailələrdə cox maraqlı iş aparıblar. Onlar valideynlərin ən'ənəvi istifadə etdikləri ifadələri müəyyən ediblər. Qeyd etdikləri əsas ifadələi Sizə təqdim edirik.
1. ƏMRLƏR VƏ TƏLƏBLƏR: Sus!, Dalınca yığışdır!, Tez ol yat!, Bir de bu sözü eşitməyim!, Səsini kəs!.
Bu tip ifadələri uşaq eşidəndə o, ancaq ona qarşı hörmətsizdik hiss edir. Özünü
haqqsız, tənha, atılmış hesab edir. Cavabinda valideynlər tərsliklə, kobudluqla qarşılaşırlar.
2. HƏDƏLƏR, XƏBƏRDARLIQLAR, ÇƏKINDIRMƏLƏR: Əgər sən sakit olmasan, mən gedəcəm, Bax, elə eləmə ki, senin üçün pis olsun, Birdə təkrar eləsən, döyüləcəksən, Evə vaxtında gəlməsən, özündən küs.
Egər uşaq həyəcanlıdırsa hədələmək mənasızdır. Bu sözlər onu daha da qorxudur, cıxılmaz vəziyyətə salır.
Valideynlər tez-tez hədələyici ifadələrdən istifadə etməklə bu sözləri deyərsizləşdirirlər. Uşaqlar bu müraciətlərə öyrəşirlər, sonralar hec əhəmiyyət də vermirlər.
3. ÖYÜD, NƏSIHƏTLƏR: Sən özünü layiqincə apamalısan, Her bir insan zəhmətkeş olmalıdır, Yaşlılara hörmət eləmək Sənin borcundur.
Adətən uşaqlar bu sözlərdən hec bir yenilik öyrənmirlər. Əvvəl artıq dərəcədə gunah hiss edirlər, sonra sıxıntı, darıxma.
Əsas məsələ odur ki, uşaqların tərbiyəsinə hec bir sözlə təsir etmək mümkün deyil. Onlar ancaq Sizin vasitəniz ilə öyrənirlər. Ən düzgün tərbiyə - valideynlərin düzgün, nümunəvi davranışıdı. Əgər ailədə kobud sözlər işlətmirlər, hamı əməksevəndi, yalan danışmırlar onda əmin olun ki, övladınız artıq tərbiyəlidir, özünü düzgün aparmağı bacarır.
4. MƏSLƏHƏTLƏR, HAZIR QƏRARLAR: Sən de ki ..., Sən nə üçün cəhd etmirsən ..., Mənim firrimcə, sən yaxınlaşıb üzr istəməlisən, Mən sənin yerinə olsaydım belə etməzdim.
Yaşlılar tez-tez belə məsləhətlər verirlər. Cavabında kəskin, kobud sözlər eşidirlər: Özum bilərəm, Sənə nə var.
Bu cür mənfi, sərt cavabların arxasında nə durur? Uşağın müstəqil olmaq arzusu.
Her dəfə övladınıza məsləhət verəndə, siz onun balaca, təcrübəsiz, özünüzün isə ağıllı, hərtərəfli olduğunuzu qeyd edirsiniz. Valideynin üstün mövqeyi uşaqları qıcıqlandırır.
5. DƏLILLƏR, MƏNTIQI NƏTICƏLƏR, MÜHAZIRƏLƏR: Sən artıq bilməlisən, yeməkdən əvvəl əlləri yuyarlar, Sən diqqətsizliyindən, bu qədər səhv edirsən, Mən sənə neçə dəfə demişdim. Qulaq asmadın ona görə belə oldu.
Uşaqlar da belə cavab verirlər: Əl çək məndən!, Bezdirdin. Bəzən isə onlar valideynləri eşitmirlər, psixoloqlar bu hadisəyə - psixolojı karlıq deyirlər.
6. TƏNQID, TÖHMƏTLƏR, ITTIHAMLAR: Sənin ucbatından yenə belə oldu, nahaq mən sənə inandım, Sən həmişə beləsən, Sən düzəlməzsən.
Belə ifadələrin hec bir tərbiyəvi əhəmiyyəti yoxdur. Bu sözlər uşaqlarda ya aktiv aqressiya, hirs yaradır ya da valideynlərlə münasibətlərdə - passivlik, ümidsizlik, pərtlik, dilxorluq, ruh düşkünlüyü.
Bu halda uşaqda özünüqiymətləndirmə çox aşağı düşür, o, fikirləşir ki, doğrudan da fərsizdi, hec bir işə yaramır. Özünüqiymətləndirmənin aşağı səviyyəsi gələcəkdə yeni problemlər yarada bilər.
Bu situasiyadan çıxış yolu varmı?
Birinci və əsas yol çalışın övladınızın müsbət tərəflərini qeyd edəsiniz. Qorxmayın ki, dediyiniz müsbət, xoş sözlər ona mənfi təsir edər. Bu ən yalnış fikirdi!
Hərdən valideynlər deyir: Onsuz da oğlum (qızım) bilir ki, mən onu çox istəyirəm. Yaxşı sözlər mənasızdır! Onların hec bir tərbiyəyə təsiri yoxdur.
Görəsən valideynlər, ümumiyyətlə yaşlılar, daim tənqid atəşində olsalar - özlərini necə hiss edərlər?
Xoş, ruhlandıran, ümid verən sözlər üçün darıxarlar?
Sizə uğurlar.
XƏBƏR LENTİ
Nazirdən sosial kartlar barədə açıqlama
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir? - 2 MAY
Azərbaycanda fizika sahəsində nanoölçülü tədqiqatlara başlanılır
Gəlinin cehizi
Zənbil görnüşlü salat (foto resept)
Xəzərdə yenilik
Viktoriya Bekhem gülüş obyektinə çevrildi-FOTO
İllərə görə çox dəyişən məşhurlar
300 milyon dollarlıq rəsm
Azərbaycanlı aktyor vəfat edib
Passiv həyat tərzinin beyinə zərəri
Sovet dövrünün Moskvası: xarici turistin gözləri ilə
Rus dili dərs-24
Eşitmə əngəlli körpə anasının səsini ilk dəfə eşitdi-FOTO
Müəllimlərin işə qəbulu üzrə əlavə yerləşdirməyə başlanılır
Prezident İlham Əliyev "Rossiya-24" telekanalına müsahibə verib
Bakıda Novruz festivalı
Razyana haqqında bilmədiklərimiz
“Eurovision-2014” biletləri satışda
Yaxşı dostun hansı xüsusiyyətləri olmalıdır?
Ailə sirləri başqalarına deyilə bilər?
Koronavirusun ötürülməsi ilə bağlı daha bir mifə son qoyuldu
İlham Əliyev dəyişiklik etdi
Evlənmədən əvvəl cavablanmalı suallar
2017-nin dəbli saç düzmü hansı olacaq?
Fiziki qüsurlu uşaqların təhsili üçün şərait yaradılıb
Anamın ətli sırdağı (foto resept)
Hava haqqında
"İƏT Dağlıq Qarabağ məsələsində hər zaman Azərbaycanı dəstəkləyib"
Filipp Kirkorovun 11 minlik paltarı oğurlandı
Cəbhədə Ermənistanın dinc əhaliyə atəş açmasına dair cinayət işi açılıb
Hava haqqında - 07.12.2013
Tələbələrə uçan aparatlar veriləcək
Qubada Qanlı dərə qurbanları anıldı
Məşhur cütlük toydan sonra İLK DƏFƏ-FOTO
BMT-dən XƏBƏRDARLIQ: "Dünyanın üzərini qara bulud alıb"
Kişilərin futbol sevgisinin səbəbləri
Bir günə 10 milyona yaxın izləyici topladı
Yaz-yay ayaqqabı modelləri
Dəbli qol saatları
Nurgül Yeşilçay Mert Fıratla tərəfli müqabili oldu
Dünyada ən böyük ekstremal əyləncə parkı açılır
Bakısız mümkün olmayan böyük qələbə
Yuxuda arıqlamağın yolları
İlham Əliyev bəyanat verdi
Şok hesabat: məktəblilərin 40 faizi savadsızdır
"Rusiya gözəli"nin tacının qiyməti- 1 milyon dollar
Bakıda zəlzələ olub
Gələn il üçün QEYRİ-İŞ GÜNLƏRİ açıqlandı
Uşaqlarla səfər edərkən bunu etmək vacibdir...
- ŞƏRHLƏR