Eh… Nə günə qaldım… Mövzu qəhətdi başıma… Yazıram nədən?! Durğu işarələrindən…
Durğu işarələri gizlədir məni, gizlənirəm hər kəsdən… Gizlədirəm hisslərimi, ya fikirlərimi? Bəlkə hər ikisidir? Hələ bilmirəm?! Vardır məndə də üç nöqtə, iki nöqtə, nöqtə, vergül, nöqtəli vergül, sual, nida, suallı nida, defis, tire, dırnaq arası, mötərizə… Daha nələr, nələr… Barmaqlarımın sayı ondur iki əlimdə… Barmaqlarımla belə göstərirəm əksər durğu işarələrini… Əhsən, ey insan sənə!
Durğu işarələrində gizlənirəm özümdən, fikirlərimdən, hisslərimdən… Ehtiyat edirəm onlardan bəzən…
Bəlkə də səndən yazıram, bilmirəm hələ?!
Bəlkə sən varsan hər durğu işarəsində, sənin fikirlərin, arzuların, hisslərin…
Bəlkə də nə mən varam, nə də ki, sən varsan…
Durğu işarəsi duyğularda dayanır, durur, gah sonsuzluqdur üç nöqtə kimi… Ya da iki nöqtə kimi, davamı var, izah ediləsi… Nöqtə kimi bitir… Nöqtəli vergül kimi yeni fikir üçün yaradır şərait… Sual kimi cavablarını gözləyir… Suallı nida kimi ziddiyyət, təlatüm, üsyan vardır… Suallı nida kimi dilemma önündədir, biri dikdir, məğrurdur, bir isə əyir başını, əzilib, büzülür insanlar kimi…
Xəbəri yoxdur özündən durğu işarəsinə bənzəyənlərin… Ya da nidadır, qətidir, əmrdir… Dırnaq arasında olub sitatdır bəlkə, ya da ki, ikili mənası olan istehza, satira, atmaca… Bəlkə də tiredir, təkrarlananlar arasında, sinonimlər arasında, müqayisə zamanı… Bəlkə rəqəm və sözlərin önündə gələn defisdir… Bəlkə də dialoqa girmək istəyir, bezib monoloqdan, verir önə defisləri… Bəlkə mənfi işarəsidir, bəlkə də müsbət… Bəlkə də izaha ehtiyac duyulan, açmasını axtardığımız mötərizə içindədir onlar…
Düşünürəm, hansı durğu işarəsinə bənzəyirəm mən? Xarakterim, təbiətim… Üç nöqtə, yoxsa ki, suallı nida? Hələ tapa bilmirəm cavab… Hərdən düşünürəm qətiyəm, dikəm, bitmiş fikirəm, əmr kimi qərarlıyam, nidayam onda… Bəlkə də nöqtəyəm, bezirəm mürəkkəb cümlə, həyat, fikir, arzulardan, mürəkkəb insanlardan, qoyuram nöqtəni… Sadə olmağa çalışıram, tez bitirəm sadə cümlələr kimi… Sadə cümlə kimi dilim də asandır, anlaşılandır… Bəzən isə lakonik oluram, bir, iki söz bəs edir mənə…
Müşahidə edirəm təbiəti, insanları… Bənzədirəm onları durğu işarələrinə… İnsanın qəddi əyiləndə, olur vergül, ya da sual, fikir vermisənmi, əziz oxucum, qəddi əyilənlərdə suallar daha çoxdur, nəinki nidalar, vergüllər üstələyir nöqtələri… Həyatları da, xarakterləri də, yaşam tərzləri də, gördükləri işdə vergül, sual olur, davamı gözləyir öz yolunu, “to be continued”…
İnsanlar da durğu işarəsi kimidir… Xarakteri formalaşdıqca, insan da zahirən dəyişir… Məğrur, qəti, inadkar insanlar, idarəedicilər, rəhbərlər ya nidadır, ya da tək nöqtə…
Sual insanlarda vardır bir az riyakarlıq, qorxaqlıq, vardır bir az ehtiyat etmələr, baş əymələr, yaltaqlıq… Sual verirlər daha çox başqalarına… Suala cavab verməkdən heç xoşlanmazlar… Cavabları ya sükunət olacaq, ya üç nöqtə, ya da ki, uzun, mürəkkəb cümlələr, qoyulacaq çoxlu vergüllər, əvvəlini də, sonunu da unudacaq cümləsinin… Öz dünyasında “söhbət fırladır”, “cool” görsənir guya… Əslində cool yox, quldular, quldurdular… Vergül insanların quyruğu vardır, vay o gündən quyruğunu tapdalayasan… Vay, aman, vay…
Nöqtə insanları da, konkret olurlar, sadə cümlələr kimi… Boyca balaca, sözləri olur kəsərli… Nöqtə kimi sadədirlər, yoxdur quyruğu tapdalamağa, sözləri bitirir fikri… Mövzu bağlanır…
İki nöqtə insanları təhlil edər adətən, qiymətləndirər, araşdırar, bölər katerqoriyaya, təsnifat kimi… Sonra verər qərarını… İki nöqtədən sonra sadalanarsa, gələr öncə say, ya da kiçik defislər, sonra yarımmötərizə, sonra nöqtəli vergüllə, vergüllər… Bu sıralamada hər birinin öz yeri var… Sayarsan bir-bir, sonsuzadək, ya da sonu olar… Hər saydan sonra qoyarsan ya nöqtə, ya da yarımmötərizə… Mötərizə də qalar yarımçıq, bağlanar ancaq, açılmadan… Sonra əsas mətləb gələr, sonra isə nöqtə vergül… Nöqtə vergül davam deməkdir, sonsuzluqdur sanki üç nöqtə kimi… Saysız olarsa, defis gələr öndə, düz ortadan xətt… Xətt bir həyatdır əslində… Sözün, cümlənin, fikirin, arzunun, hissin həyat xətti başlanır o andan…
Tire kimi insanlar çox vaxt təkrarlanır, sanki yaddaşları zəifdir, sanki yoxdur söz ehtiyatları… Ya da tire kimi müqayisə etməyi sevərlər…
Ən ziddiyyətli ehtiyat edilməli insanlar nöqtəli vergül ilə, suallı nidalardır… Onlar nə istədiklərini bilməzlər, fleqmatik, melanxolik olarlar adətən… İki kəskin tərəfləri var, ya maksimum, ya minimum, ya hər şey, ya heç nə, ya sükunət, ya inqilab, mübahisə… Dəyişir tez-tez əhvalları…
Defis insanlar da bir xətt üzrə yaşayarlar, qaydalarla, planlarla… Əyilməyi, əyrilməyi sevməzlər… Sevməyən olsun perpendikulyar, sevənlər isə paralel ona…
Mötərizə qalmazsa, yarımçıq, bir insan həyatıdır, izahlı, detallı… Əslində, ciddi fikir vermirik mötərizədə olanlara… Mötərizə anlamaq üçündür, təhlil etmək üçündür… Əsas məna mötərizədə olur, çox bildiklərindən mötərizələr də ya əyri olur, yarımdairə, ya da yarımçıq kvadrat, kubik daşları kimi… 180°, tam deyil dairə də, dördbucaq da… Yarımçıqdırlar əslində…
Altmənalı, istehzalı, zarafatcıl, təkəbbürlü, satiriklər, tənqidçilər dırnaq arası kimidir… Çətin anlayar onu başqaları… Seçilmək üçün dırnaq arasında olmalıdırlar, olurlar əslində… Dırnaq arasında olanlar bütün fikrin əsas mənasıdır, kuliminasiyadır sanki… Ya da filosofluq edib, sitatlar, aforizmlər, atalar sözləri deyərlər… Onlara söz çatdırmaq deyildir asan…
Monoloqdan bezənlər, tənha insanlar da, sanki sonsuzluqdan yapışarlar təsəlli kimi, ya üç nöqtə olarlar, ya da iki nöqtə… Yer qoyarlar davam etməyə… Yaradıcı insanlar üç nöqtədirlər… Çünki sonsuzdurlar… Bitməməlidirlər… Yolları açıq, uzaqdır, səyahətdədirlər… Üç nöqtə təxəyyüldür əslində…
Yeni durğu işarələri var, müasirləşmişik… Virtual işarələr, smilelər, animelər, bəyənmələr, droblar, arakəsmələr… Daha nələr, nələr…
Smile ilə biruzə veririk düşüncə, münasibət, hisslərimizi, gündə biri çıxır, başladı hər şey təbəssüm, göz yaşları, gül və bəyənmədən… Kənardan baxanda bir həyat, sevgi hekayəsidir sanki…
Əslində, sirrlilikdir, əslində gizlənməkdir smile işarələri… Sonra olmasın dava, mübahisə, çəkməsinlər bizi sorğu-suala deyə, qoyuruq onları, adətən olur bağlanan mötərizə, açılan mötərizə, tire, iki nöqtə… Bu qədər bəsitdir hər şey, durğu işarələrindən yaranmışdır smile işarələri…
Animelər təkmilləşmiş, maskalanmış, hərəkətli smilelardır… “Texnoloji harika”lar deyirəm onlara… Yaradıcı və canlıdırlar sanki o birilərinə baxanda…
Bu günlük bu qədər məndən… Yorulmayasınız…
Dostlarımı seçirəm nidaların, üç nöqtə və tək nöqtələrin, dırnaqarası və mötərizələrin içindən…
Siz hansına bənzəyirsiniz bəs?
Günel Fərhadqızı