Əgər ağcaqanad boyda düşüncə və təfəkkürümüz olsa, məkan və zamana sığmayan qəlbimiz olar. İrad tuta bilərsiz ki, mövzu qəhətliyidir məgər? Bu nə mövzudur belə? Sadəcə olaraq, məsələyə hər zaman ağcaqanadlara qarşı olan fikirlərlərdən tamam fərqli bir fikirlə yanaşmaq istəyərdim. Bu dünya bizə zahirlə kifayətlənməməyi öyrətməkdədir. Lakin biz lazım olan dərsləri götürə bilmirik. Elə təsadüf deyib, üstündən keçirik. İnsan hər şeyi hikmət və səbəblərə görə tanıdıqda onun daxili aləmi daha da rəngarəng olur. Daha da inkişaf edərək, qəlb dairəsinin sahəsini genişlətməyə çalışır. Bu kiçik məkan ona sığmır ki, sığmır.
Ağcaqanad məsələsinə gəldikdə isə... Bir çox insanlar ağcaqanad kimidir. Qanına teşnədir. Onu yalnız sənin qanın maraqlandırır. Sənin kimliyinlə heç işləri yoxdur. Şah, vəzir, fəhlə, fahişə, mərd, vətənpərvər, biqeyrət və s. olmağından asılı olmayaraq qana susamış ağcaqanadlar üçün sən sadəcə gözəl bir nemətsən. Ağcaqanad ona qarşı qurulmuş tuzaqları önəmsəmir. Tutduğu məqsədinə çatmaq üçün ölümə belə gedir. Əgər qolunu mühafizə etsən, ayağına daraşacaq. Hətta bütün bədənini bürüsən belə, nəfəs almaq üçün sənə üzünün bir miqdarının açıq qalması gərəkdir. O bunu duyur, bunu hiss edir və imkan tapdıqca, qənimət əldə etmək naminə ora da hücum edir.
Ağcaqanadların dişiləri əsasən qan sovurucusudur. Bəzən nəsil çoxalmasının təmin olunması üçün dişi ağcaqanadın qana ehtiyacı vardır. Deməli, ağcaqanad nəfsinin istəklərinə uyğun bu yola əl atmayıb. Buna meyilli olması onun həyat proqramını nizamda saxlamaq üçündür. Düzdür, onların qanı sovurmazdan əvvəl buraxdıqları şirə qaşındırıcı, qızardıcı, hətta infeksiyaya yoluxucu ola bilər. Bu infeksiyanın yaradıcısı da insandır. İnsan özü öz əliylə yaratdığı antisanitariyanın qurbanına çevrilir. Təbiətin düzgün nizamını pozmağa cəhd edən insan, özü yaratdığı nızamsızlığın qurbanı olur bəzən. Ağcaqanad qida obyektini tərdə cəmləşən süd turşusunun vasitəsilə seçir. Ən çox kirli, tərli insanlar onun qurbangahına çevrilir. Normal hava şəraitində bədən temperaturu stabil olduqda, bədən təmiz olduqda ağcaqanadlar bəzən insana yaxınlaşmır.
Mistik cəhətdən fikir versək, bəzən ağcaqanadın insanı oyatma halları da var. İnsan dərindən düşündükdə, hansısa bir işinin təxirə salındığını, lakin ağcaqanadın onu sanki, oyadaraq yadına saldığının şahidi olur. Ağcaqanad nəinki insan, hətta başqa məxluqların qanı ilə qidalanır. Özündən dəfələrlə böyük, əcəlinin onun əlində olan qida obyektinə tərəf cəsarətlə hərəkət edir. Ölsə də, axmaqlıq və ya təkəbbür ucbatından deyil, missiyası uğrunda həlak olunmuş sayılır.
Ağcaqanadların özünü mühafizə etmə, pusqu qurma, düzgün zamanı qiymətləndirmə cəhətləri də olur. Bu silsiləni daha da uzada bilərik. Lakin, kifayətlənmək lazımdır. Əgər biz ağcaqanadın həyatı barədə araşdırma aparsaq, adi sayıb, heç fikir vermədiyimiz bir çox şeyin həqiqətdə tamam başqa cür olduğunun şahidi olarıq. Hətta qəhqəhə də çəkərik ki, bu kiçik həşəratdan nəsə götürmək olar? Əlinlə bir silləyə məhv etdiyin həşəratdan? Lakin həyata başqa açıdan baxdıqda, kiçik və yığcam dünyamızdan daha geniş ərazilərə baxdıqda, baxış bucağımızı dəyişdikdə, elə xırda detalların şahidi oluruq ki, daha nə qələm bunu yaza bilir, nə də söz ifadə edə bilir.
Əgər ağcaqanad boyda düşüncə və təfəkkürümüz olsa, məkan və zamana sığmayan qəlbimiz olar. "Əlbəttə, Allah (Quranda) ağcaqanadı və ya ondan daha böyüyünü misal gətirməkdən çəkinməz. İman gətirənlər bunun öz Rəbbi tərəfindən bir həqiqət olduğunu bilirlər, kafirlər isə: “Allah bu məsəllə nə demək istəyir?” -deyirlər. Allah bununla (bu məsəllə) bir çoxlarını zəlalətə salır, bir çoxlarını isə doğru yola yönəldir. Allah yalnız fasiqləri zəlalətə düçar edir." (2;26) Fərid Abdullah