Ana və ataların övlad yetişdirərkən çətinlik yaşadığı məsələlərdən biri uşağın yuxu nizamı və adətləridir. Bir çox ailədə uşağın otağını ayırmaq və uşağa öz başına yuxu vərdişi qazandırmaq böyük bir mübarizəyə çevrilir. Bəs, bu məsələdə doğru olan nədir? Uşaqla birlikdə yatmaq, yoxsa otaqları ayırmaq lazımdır? Yalnız yatmayan uşağa yanaşma necə olmalıdır? Liv Hospital Klinika Psixologiya Mütəxəssisi Ceren Aydın danışdı.
Lazım olanda mütləq dəstək alın
Bir çox valideyn uşağın otağını ayırma və tək yatırtma mövzusunda mütəxəssislərə müraciət edir. Ekspertlər arasında isə zaman-zaman mövzu ilə bağlı fikir ayrılıqları olması diqqət çəkir. Bu səbəblə, ən çox maraq edilən suallara nəzər salmadan əvvəl, qeyd etmək lazımdır ki, hər ailə və uşaq üçün keçərli tək bir doğru cavabdan danışmaq o qədər də mümkün deyil. Uşağın təbiəti, ehtiyacları, ailənin içində olduğu şərtlər, mədəni faktorlar və fövqəladə (məs.xəstəlik və s. hallar kimi bir çox amil bu suallara veriləcək cavabları formalaşdırır. Və bu səbəblə ən sağlamı, ətraflı qiymətləndirmə və lazım olduqda ekspert dəstəyinə müraciət etmək olacaqdır.
Uşaqlar niyə valideynləri ilə yatmaq istəyir?
Uşaqlıq dövrü uşağın inkişafı üçün ən kritik mərhələlərdən biridir. Müdafiəsiz və asılı olaraq dünyaya gələn körpə, girdiyi qarşılıqlı təsirlər sayəsində özünü, digərlərini və dünya kəşf edir, öyrənir. Bu prosesdə əsas məna verən fiqura (ki, bu əsasən anadır) asılıdır. Həyatda qalmaq, etibarda hiss etmək, sakitləşmək, dünyanı tanımaq və dərk etmək üçün valideynlərinə ehtiyac duyur.
Sonrakı dövrlərdə bu mənzərəyə fərqli səbəblər əlavə edilir. Travmatik təcrübələr, qorxular, mühüm həyati təcrübədir (uşaq bağçaya başlamaq, evə oğru girməsi, qardaş doğuşu və s). Kimi bir çox amil uşağın valideyni ilə yatmaq istəyini artıra bilər. Ana, uşağın ehtiyacları qarşısında nə qədər həssas və əsaslıdırsa, uşağına qayğı, yaxınlıq və istilik hissini nə dərəcədə yaxşı irəlilədə bilirsə körpə də özünü bir o qədər dəyərli, dünya və digər insanları isə müsbət qəbul edir. Əsas fiziki tələbatlardan biri olan yuxu əsnasında ananın körpəsinin yanında olması, ona toxunması, varlığını hiss etməsi, uşağın ananın hərarətini hiss etməsi məhz bu əlaqə keyfiyyətini yüksəldərək körpədə etibarlı bağlanma inkişafına töhfə verir. Uzun perspektivdə, bu etibarlı birləşmə, psixoloji yaxşılıq halından, inkişaf etmiş problem həll etmə bacarıqlarına, akademik uğurdan sağlam abonentlərarası münasibətlərə qədər çox sayda dəyişkən müsbət bir münasibət göstərir.
Bəs valideynlər yuxu vərdişində nələrə diqqət etməlidir?
1 - Hər şeydən əvvəl uşağın içində olduğu şərtləri, hiss vəziyyətini və inkişaf xüsusiyyətlərini nəzərə alaraq işə başlamaq lazımdır.
2 - Yuxu təhsili səbir, qətiyyət, müntəzəmlik yanında anlayışlı olmağı da tələb edir. Yuxu bir cəza kimi tətbiq etmək, qorxan bir uşağın duyğularını məhəl gəlib yalnız yatmasına məcbur etmək kimi yanlış mövqelər ilə bərabər yeni problemlər də gətirir.
3 - Yuxu təhsili üçün doğru zaman gələndə, təkrar etmək lazım gəlsə 2-3 yaş ərəfəsində, mərhələli bir keçid prosesi təşkil etmək faydalıdır. Bu prosesdə ilk olaraq uşağa başa düşəcəyi dildə ediləcək dəyişikliyi açıqlamaq, ehtiyac olarsa ilk günlər yanında uzanmaq, sonra otaqda amma yanına yatmadan yuxuya gedənə qədər gözləmək, qısa fasilələrlə otaqdan çıxıb geri gəlmək və ən nəhayət tamamilə tək yatmağa alışmasını təmin etmək kimi ardıcıl pillələr izlənilməlidir. Prosesi asanlaşdırmaq üçün bu praktikaya gecə keçmədən əvvəl gündüz yuxularında yer verilə bilər.
