Körpələr Niyə Ürək Xəstəliyi İlə Doğulur?
Bir uşaq sahibi olmağa qərar verildiyi ilk andan etibarən yaranan həyəcan doğuş günü yaxınlaşdıqca artmağa başlayır və doğum anı ilə birlikdə zirvəyə çatır. Ana və atanın dünyadakı ən əhəmiyyətli ortaq əsərləri olan körpə, qucağa alındıqda isə baş verən doqquz ay on günlük həyəcan yerini tərifi imkansız bir dinclik və xoşbəxtliyə buraxır.
Artıq, ana və atanın bundan sonrakı həyatında atdıqları hər addımda uşaqları ön plandadır. Onların xoşbəxt, uğurlu və ən əsası sağlam fərd kimi yetişməsi ən böyük hədəf halına gəlir. Ancaq bəzi uşaqlar həyata yaşıdlarından daha çətin bir sınaqla başlayırlar.
Təəssüf ki, anadangəlmə ürək xəstəliyi olan körpələr də dünyaya gəlir. Bu uşaqların təxminən yarısı
keçiriləcək müalicələr və ürək əməliyyatları ilə sağlam, normal həyat sürdürə bilmə şansını əldə edirlər. Bugünkü məlumat, təcrübə və texnoloji imkanlarla, əvvəllər ümidsiz kimi görülən ürək və damar xəstəlikləri artıq yaxşılaşdırmaq olur.
Körpələr Niyə Ürək Xəstəliyi İlə Doğulur?
Doğuşdan olan ürək xəstəliklərinin çoxunun səbəbi bu gün üçün tam olaraq bilinməsə də, bəzi amillərin bu xəstəliklərə səbəb ola biləcəyi qəbul edilmişdir. Sadə izah etmək lazım gələrsə, doğuşdan olan ürək xəstəlikləri uşağın ana bətnindəki inkişafı zamanı ürəyin normal inkişafını başa vurmaması səbəbindən yaranır.
Buna təsir edən amillər isə bu cür ümumiləşdirilir:
-Ana, ata və ya yaxın qohumlarından birində doğuşdan gələn bir ürək xəstəliyi olması,
-Qohum evliliyi,
-Hamiləliyin xüsusilə erkən dövründə şüursuz dərman istifadəsi
-Hamiləliyin xüsusilə ilk 3 ayında keçirilən infeksiyalar (uşağın məxmərək, CMV, HIV infeksiyası kimi virus infeksiyalarına məruz qalması),
-Hamiləlikdə radiasiyaya və ya rentgen şüalarına məruz qalması,
-Ananın şəkər xəstəsi olması,
-Hamiləlikdə alkoqoldan istifadə edilməsi,
-Down (ürək xəstəliyi riski %50), Turner sindromu kimi genetik xəstəliklərin mövcudluğu,
-Əl Ayaq, Ağız Xəstəliyi (koksaki),
Ölkəmizdə tez-tez görülən doğuşdan olan ürək xəstəlikləri nələrdir?
Xalq arasında ‘ürəkdə dəlik’ kimi tanınan doğuşdan gələn ürək anomaliyaları; Qarıncıq və qulaqcıqlarda görülən inkişaf qüsurları, qarıncıq və qulaqcıqlar arasındakı deşiklər, ürəyin döş qəfəsindəki yerləşik anomaliyaları (sağda, solda və ya döş qəfəsinin ortasında yerləşməsi), ürəyə girən və ya çıxan damarlarda görülən problemlər, ürək qapaqçılarında darlıq və ya çatışmazlıqlar, koronar damar anomaliyaları və ya bunların bir çoxunun eyni anda görüldüyü inkişaf pozuntularıdır.
Körpədə ürək xəstəliyi diaqnozu necə qoyulur?
Hər bir ana namizədi üçün anadangəlmə ürək xəstəliyi olan bir uşaq doğma ehtimalı 1000 canlı doğumda 1-dir. Körpənin ana bətnindəki inkişafı zamanı genetik və ya ekoloji amillərin təsirilə doğuşdan gələn ürək xəstəliyi əmələ gəlmə riski artır.
Ailədə anadangəlmə ürək xəstəliyi hekayəsi, irəli yaş ana hamiləliyi və ya körpədə ürəkdən başqa bir anomaliya müəyyən olunduqda, körpədə ürək xəstəliyi olma ehtimalına qarşı hazırda hamiləliyin 16-cı həftəsindən etibarən Fetal Ekokardiyografiya üsulu istifadə edilir. Bu üsulla uşağın ana bətnində ikən ürəyi incələnərək; ürək anomaliyalarının müəyyənləşdirilməsi və doğuşdan sonra ediləcək müdaxilələr mövzusunda lazımlı hazırlıqların aparılması mümkündür.
Ürək xəstəlikləri uşaqlıq çağında da ortaya çıxa bilərmi?
Uşaqlıq çağında görülən ürək xəstəlikləri anadangəlmə və sonradan qazanılma olaraq iki ana qrupda toplanır.
Doğuşdan gələn ürək xəstəliklərinin bəzisi anomaliyanın ciddiliyinə görə doğuşdan dərhal sonra və ya bir neçə ay içərisində əlamət göstərirkən, digərləri həyatın hər hansı bir dövründə ortaya çıxır. Bu xəstələrdə tez-tez görülən əlamətlər həddindən artıq tərləmə, tez-tez nəfəs alma, dodaq və dırnaqlarda göyərmə, yaxşı qidalanmama, çəki qazana bilməmək ya da çəki itkisidir.
Ən çox görülən uşaqlıq zamanı ürək xəstəliyi nədir?
Ciddi olmayan ürək xəstəlikləri xüsusən uşaq həkimi tərəfindən aparılan müayinələrdə “Tənəffüs Orqanlarında Səs” eşidilməsi ilə fərq edilir. Uşağınıza tənəffüs orqanlarında səs eşidildikdə uşağınızın bir uşaq kardiyoloğu tərəfindən müayinə edilməsi lazımdır. Bu müayinə zamanı xəstənizin əlamətlərinə görə ekokardiyografiya, elektrokardioqrafiya, holter EKG, rentgen və məşq testi aparılması lazımdır. Keçiriləcək bu tədqiqlər uşağınıza ağrı verməz.Ürək anomaliyalarını təyin etmədə çox əhəmiyyətli bir yerə sahib olan ekokardiyografiya sinə xaricindən səs dalğaları istifadə edilərək ürək və damarların quruluşu və işi haqqında məlumat əldə edilir.
Elektrokardioqrafiya uşağınızın ürəyində yaranan zəif elektrik cərəyanı qəbul edilərək qeydiyyat altına alınır. Holter EKGilə uşağınızın 24 saatlıq və ya lazım gələrsə daha uzun bir müddət ürək ritmi qeyd edilərək, ritm anormallığı olub olmadığı müəyyən edilir. Rentgendə uşağınızın ürək və ağciyər böyüklüyü; Məşqlər testi ilə məşq qabiliyyəti qiymətləndirilir. Həmçinin ana bətnində körpənin ürək anomaliyası olub olmadığını öyrənmək məqsədilə hamiləliyin 16-cı həftəsindən etibarən Fetal Ekokardiyografiya tətbiqi aparılır. Ana və körpəyə zərəri olmayan Fetal Ekokardiyografiya ilə uşağın ürəyi, ürəkdən çıxan damarlarının quruluşu və funksiyaları ətraflı araşdırıla bilər.
Fuad Nəzərov