Katib Çələbi Mustafa
1609-cı ilin fevralında İstanbulda doğulmuşdur.Gecələrini belə ibadətlə keçirən bir atanın oğlu olaraq din təlimini kiçik yaşlarından etibarən öyrənməyə başladı. 14 yaşında muhasibatlıqda işə başladı. 1624 –ci ildə Osmanlı ordusuyla bir səfərə qatılaraq müharibənin necə məhv edici olduğuna şahid oldu. IV Muradın Bağdad səfərinə qatıldı. Hüsrev Paşanın 1630 –cu ildəki Həmədan və Bağdad səfərlərinə qatıldı. 26 yaşında hacı oldu. Bundan sonra Hacı Xəlifə olaraq anılmağa başladı. Katib Çələbi gördükü ömrünün on ili səfərlərə qatılmaqla keçmiş. Bundan sonra elmlə məşğul olmağa başladı. Daha doğrusu bundan sonrakı vaxtının bütününü elmə sərf etdi. Bir çox əsəri türk və bir çox dünya dillərinə təqdim etməyi bacarmışdır. Katib Çələbi 1657 –ci ilin oktyabrında 48 yaşında vəfat etdi.
Plevnədə unudulan komandir: Osman Paşa
Təvəllüdü: 1832 Tokat vəfatı 1900 İstanbul. Plevnə qəhrəmanı Osman Paşa həqiqətən “ aynası işdir insanın sözü baxılmaz, şəxsin görünür rütbeyi ağlı əsərində” söylədəcək ölçüdə bir insandır. Yoxluqlar içində çatırdayan bir dövlətin əzəmətini, bütün dünyaya göstərməyə çalışmış və buna da müvəffəq olmuşdur. Osman Paşa düşməni rus çarının belə rəğbətini haqlı olaraq qazanan bir “komandir”dir.Əsgər syına görə öz güçündən yüksək bir orduya qarşı müdafiə olunmuş, döyüşmüş; texniki təchizat və ərzaq baxımdan aradakı böyük uçuruma rəğmən adını tarixə qızıl hərflərlə yazdırmışdır.
Antep onunla gözəl: Şahin bəy
Əsl adı Mehmet Saiddir. 1877 –ci ildə Gaziantepdə Bostancı məhəlləsində dünyaya gəlmişdir. Əsgər olaraq Yeməndə olmuş, müvəffəqiyyətli əsgərliyi ona Başçavuş rütbəsini qazandırmışdır. Trablusqarp müharibəsinə könüllü olaraq qatılmışdır. Sina cəbhəsində ingilislərə qarşı döyüşmüş, öz dəyərləri üçün könüldən döyüşən bu qəhrəman gəncə leytenant rütbəsi verilmişdir. İngilislərə əsir düşərək, Misirdəki bir əsr düşərgəsinə göndərilmişdir. Atəşkəsdən sonra 1919 –cı ildə azad edilən Mehmet Said, İstanbula qayıdar. Hökumətdən tələb etdiyi vəzifə əsasında Birecik əsgərlik şöbəsinə təyin edildi. Bura keçmədən əvvəl məmləkəti Anetpə gələr, Antepdəki vəziyyəti görüncə Birecikə getməkdən vaz keçər. çünki fransızlar işğalçı qüvvət olaraq demək olar ki, Antepin hər yerində idilər. Orada qalır və dirənişçi gənclərlə fransızlara qarşı mübarizə aparar. 1920 ci-ildə şəhid olur.
Pəhlivan sultan:Abduləziz
Təvəllüdü: 8 fevral 1830, vəfatı: 4 iyun 1876 cı il. Atası: II Mahmud. Anası: Pertevniyal Sultan. Sultan Abduləziz dövründə qərblə müsbət münasibətlər qurulmasına xüsusi diqqət göstərildi.Tanzimat fərmanı ilə başlayan qərbləşmə bu dövrdə də davam etdi. Ölkədə yeni vilayətlər elan edildi və İstanbul Univeristeti fransız təlim sistemi örnək götürülərək təkrar quruldu. Şərq ekspressin bir dayanacağı olan Sirkeci vağzalının təməlləri Abduləziz dövründə atılmışdır. Sultan Abduləziz dövründə yeni əsgər formaları hazırlandı. İlk dəfə poçt markası istifadə edildi. Sahillərə dəniz fənərləri hazırlanması da onun dövrünə təsadüf edir. Osmanlı bankı açıldı. Lisey və sanaye məktəbləri açıldı. Meşə, mədən və tibb məktəbləri açıldı.
Dünya gözündən könül gözünə yüksələn adam: Cəmil Məric
Cəmil Məric əsrin yaradılış qəribəsidir. İntellektual olmanın, kitabla iç-içə olmanın ən ağır cəzasını ödəmişdir. Qarşılığı : gözləri … O , sürgündür və sürgününə 1916 –cı ildə Antayada başlamışdır. Dünyanın kandarındadır və içəri süzülməyə başlayar. Mağaradan içəri girməyi bilə-bilə istəmişdir. Çünki görnüşə oynamadığını belə ifadə edir: “ Kiməm mən? Həyatını türk mədəniyyətinə həsr etmiş zahid və pünhanı axtaran bir fikir işçisi”. Cəmil Mərici tapmaq çox asandır. Yetər ki, harda axtarmanız lazım olduğunu bilin. Kitabxanada, başqa harda ola bilər ki? Kafedə, AVM –lərdə onu tapa bilməzsiniz. O, həmişə fikirlərin coşqun və o nisbətdə səssiz limanlarda yaşamışdır. Kitabların padşahı, kitabxanasının Don Kixotu olmuşdur. İstədiyi kimi atını çapmıb kəlmələri doğmalaşdırmışdır. Çünki kəlmə doğmalaşmazsa elm sklet şəkilində qalır. Skletin əti, budu, əzələləri yazıçının xidmətindəki qələm ilə olar. Nəticə olaraq üslub yaranır. “Kəlamın qüsursuz əlbisəsi üslub ilədir”. Üslub elə olmalı ki, yeri gəldiyində qılınca çevrilməli, fəqət qan çıxmamalıdır. Əksinə dəydiyi yerdən fikir çıxmalıdır. Bunu görəndə həmin an kitablaraq qaçacaq. “Bəzisi başında tacla doğular” deyir. “Bəzisi əlində qılıncla” davam edir “ mən qələmlə doğulmuşam”nə yaxşı ki, qələmlə doğulmuşdur.