Əsəbiləşmək - lüğətdə hirslənmək , hiddətlənmək, kiminləsə arası dəymək, düşmən olmaq, səbrsizlənmək, təhrikə qapılmaq, aşıb-daşmaq, təxribat etmək kimi mənalara gəlməkdədir. Belə görünür ki, hirs, insanı səbrli, şüurlu, yetkin bir insan olmaqdan çıxardır, onu əsəbi, hiddətli, qəlb qıran insan halına gətirməkdədir. Buna görə də, əsəbi olmaq həm insanın özü üçün,həm də cəmiyyət üçün arzuolunmayan xasiyyətdir. Bu xüsusiyyətə sahib olan insan həm özünə həm də başqalarına böyük zərər verə bilər. Belə insanlardan ibarət cəmiyyətlər həm öz aralarında, həm də digər cəmiyyətlərə də ziyan vururlar. Bilindiyi kimi bu xüsusiyyət insanın nəfsi-tərbiyəsilə, əxlaqi vəziyyətilə yaxından əlaqəlidir. Yəni sağlam və mükəmməl imana və bu imanın bəxş etdiyi əxlaqa , gözəl bir nəfs tərbiyəsinə sahib olan insanlar hirslərini məğlub etməyi onu düzgün idarə etməyi, istədikləri kimi istifadə etməyi bilirlər. Necə Uca Allah Ali İmran surəsində möminlərin xüsusiyyətindən bəhs edərkən 134-cü ayədə belə buyurmuşdur: "Onlar bolluqda və darlıqda sərf edərlər, hirslərni məğlub edərlər, insanların qüsurlarını bağışlayarlar. Allah yaxşılıq edənləri sevər"
Göründüyü kimi mömünün xüsusiyyətlərindən biri, yetkin bir müsəlman olmağın şərtlərindən biri əsəbinə hakim olub, onu tutmaq, hirsini məğlub edərək, bağışlamağı bilməkdir. Hirsə qapılıb hiddət göstərmək isə, narahatlıqların başlanğıcıdır; çox böyük zərərlərin və pisliklərin baş verməsinə səbəb olur. Necə ki, atalarımız:" Hirsli başda ağıl olmaz", deyiblər. Bir çox təcrübələrdən sonra deyilmiş bu sözdə mütləq bir həqiqət görünməkdədir. Belə ki, hirs insanı daxilən yeyib-bitirir. Qisas və intiqam almaq, kin saxlamağın nəticəsində davam edən qan davaları, neçə-neçə ailələri dağıtmış, yurdlarını söndürüb, can və mal azadlığından məhrum etmişdir.
İnsan oğluna əsaən iki böyük qabiliyyət bəxş olunub. Bunlardan biri yaxşılıq etmək, digəri isə yamanlıq etmək xüsusiyyəti. Əgər insan yaxşılıq etmək qabiliyyətini inkişaf elətdirərsə və özünü pislik etməkdən uzaq tuta bilərsə, həm dünyada, həm axirətdə qurtuluşa çatar. Əgər pislik etmək qabiliyyəti üstün gələrsə və özünü pisliklərə yönəldərsə, həm dünyası, həm də axirəti pərişan olar, işlərində qaçınılmaz itkilərə səbəb olar.
Halbuki hirslənib, əsəbiləşmələrə qapılmağın zərərlərini bilən imanlı insan, bu cür vərdişlərdən uzaq durmaq, səbr etməyi bacarır. . Necə ki, özünə hər cür nemətləri verən, insanlarda görülən hər şeyi nəzərə alan, hər kəsə bu dünyada gücü çatdığı qədər məsuliyyət yükləyən və bu səbəbdən də axirətdə yaxşılıqlarla və ya əzablarla qarşı-qarşıya qoyacaq qədər olan Uca Allahımıza iman gətirmiş olan kimsə O-nun əmrlərini yerinə yetirib, qadağalarından uzaq durmağı özü üçün bir vəzifə olaraq bilir.
Sevgili Peyğəmbərimiz hər zaman buyururdu: "Yaxşılıq hər zaman cənnətə qovuşurur. Yerdəkilərə mərhəmət göstərin ki, göydəkilər də sizə mərhəmət etsinlər. İnsanlara rəhm etməyənlərə Allah mərhəmət göstərməz. Qəlbində mərhəmət olmayan insan, ancaq şeytana uyan, üsyankarlardır".
Nə xoşbəxt bu yazdığımız xüsusiyyətləri hər an üzərlərində daşıyıb, sahib olan və onları itirməkdən qorxan insanlara. O insanlar həqiqi xoşbəxtliyə çatmış insanlardır...
Prof. Dr. Cihad Tunç
Tərcümə: Kübra İdrisova
XƏBƏR LENTİ
- ŞƏRHLƏR