Bizim işəgötürən sahibkarların savadlı kadr axtarışı zamanı onları tapmamasında əsas səbəblər kimi onu göstərə bilərəm ki, hər hansı vakant yer üzrə işçinin görməli iş, vəzifə üzrə öhdəliklər haqda biliklərin olmaması, vəzifə təlimatlarının düzgün yazılmaması və vakant yer barədə elanda tələblərin düzgün qoyulmamasıdır.
İctimaiyyətlə əlaqələr -satışla məşğul olmur, əsasən media, pr ilə məşğul
olmalıdır, maliyyəçi - debet, kredit, müxabirləşmə etmir, bunun üçün mühasib var, maliyyəçi mühasib deyildir, təlimçi satış meneceri deyildir, təlim mövzusu üzrə müştəri yığmamalıdır və s.
Işverən əslində işəgötürəndir. Sadəcə el arasında başqa mənada işlənir. Bir yandan baxanda, qınamaq olmur. İşverənlərə iş verilir, işverənlər iş verir... Sadəcə verdiyi işin məqsəd, mənbə, təyinatı və mətni başqadır...
Bəzən də elə olur ki, insanlar qanunun onlara verdiyi hüquqlardan istifadə edə bilmir, iş yerində... Adı olur demaqoq, işverən. Halbuki qanunun pozulmamasını tələb edir. Qanun əmək müqaviləsini tələb edir. Lap yaxşı... Bir çox işəgötürənlər bu müqaviləni bağlamır ki, vergi və sosial ödənişlər üzrə xərclərini azaltsın, işçilər önündə olan sosial öhdəlik və məsuliyyətdən yayınsın...
Digər tərəfdən də əmək müqaviləsini bir çox hallarda işəgötürənin xeyrinə olan maddələrlə dolu şəkildə bağlayırlar... İşəgötürülən qalır havada, səsini çıxarda bilmir... Halbuki işəgötürən sosial güzəşt, maddi və qeyri-maddi motivasiya üzrə qanunun tələb etdiyi tədbirləri görməlidir.
Əmək müqaviləsi bağlansa da, bir çox şirkətlər həmkarlar ittifaqı yaradılsa da, qanunun tələbləri sərt olsa da, bunu nəzərə alan yoxdur. İşəgötürən və onun yüksək və orta menecmenti vəzifəsindən sui-istifadə edir. Kobudcasına işə götürülən işçinin hüquqları pozulur.
Bir neçə problemi araşdıraq və təhlil edək:
1. Elan: Yerləşdirilən elanlarla bağlı problemlər çoxdur. Məsələn, elan vaxtının köhnə olması, yenilənməməsi, bəzək üçün yerləşdirilməsi, elanla müsahibə və imtahana çağırılma ehtimalının aşağı olması, əmək haqqının şişirdilərək göstərilməsi, iş stajının və yaş həddinin düzgün göstərilməməsi və vakansiya üzrə görüləcək işlərin yanlış göstərilməsi. Bu o deməkdir ki, işəgötürən işə götürmək işinə baxanları və elan yazanları səhv olaraq işə götürüb və məlum olur ki, hansı parametr və tələblərə əsasən götürmüşdür. Əslində elanın mətnindən tutmaq olur, şirkətin vəziyyətini, maliyyə durumunu... Eyni vəzifə üzrə elanlar tez-tez, qısa müddət ardıcıl olaraq təkrarlanırsa, maaş isə getdikcə ya artıb, ya da azalırsa, bu şirkətdə işləməyə dəyməz. Ya kollektiv zaydı, ya rəhbərlik. Rəhbərlik zay olan yerdə kollektivin zay olmaması ehtimalı azalır.
2. Qanunpozuntusu: Qanun pozunutuları elanda belə özünü göstərir. Məsələn, iş üçün yaş həddi, tələblər qoyulduğu zaman. İş üzrə vakansiya elanında 18 yaşdan - 25 yaşadək işçi istəyən işəgötürən, ona iş təcrübəsi kimi 2 il iş stajı tələb edirsə, hələ bu ağır əmək şəraitində həyata keçiriləcək, görüləcək işdirsə, birbaşa qanun pozuntusudur, 16 yaşlı işçiləri ağır əmək şəraitində işə götürmək qanunla qadağandır, bu yaşda işçi ilə əmək müqaviləsi bağlanması, sosial qeydiyyatdan keçirilməsi ehtimalı çox aşağıdır. Deməli, bu yaşda işçinin bütün növ əmək hüquqları və əmək təhlükəsizliyi qaydaları kobud şəkildə pozulur. İş tələbində ancaq qızlar üçün, ancaq xoş görkəmli qızlar üçün tələb də birbaşa gender siyasətinə ziddir və konstitusiyanın pozulmasına səbəb olur. İş elanlarında həftədə 1 dəfə istirahət, və ya 6 gün işləmək belə şübhə doğurur. Çox zaman əlavə iş saatlarına görə ikiqat ödəniş edilməli və əmrlə rəsmiləşdirilməlidir. İstirahət hüququ pozulmamalıdır. Bu isə birbaşa pozulur və qanunaziddir. Qanuna uyğun olaraq, “ay üzrə iş saatlarının cəmi” anlayışı və həddi var, işdən sonra işçi işə cəlb edilirsə, əlavə ödəniş edilməli və bu şərtlər əmək müqaviləsində əks etdirilməlidir.
Ardı var...