Astronomik araşdırmaları ilə Neptun planetinin kəşfinə gedən yolu açan Meri Somervill həmçinin elmin xalq tərəfindən geniş anlaşıla bilməsi üçün böyük işlər görmüşdür.
Meri Ferfakx Somervill 26 dekabr 1780-ci ildə Şotlandiyanın Jedburq şəhərində anadan olub. Merinin vitse-admiral olan atası Villiam Corc Ferfaks qızının həm doğulduğu zaman, həm də uşaqlıq çağında dənizdə idi. Anasının qızından tək istəyi İncil kitabını oxuyub dua etməsi olub. Merinin özünün də yazdığı kimi, vəhşi bir varlıq olmağa buraxılmışdı.
18-ci yüzillikdə bütün qız uşaqlarında olduğu kimi ,Merinin də təhsili təsadüflərə bağlı və məhdud idi. Yeganə rəsmi təhsilini bir il müddətində Edinburq yaxınlarındakı Musselburqda məmnun olmadığı qız məktəbində alır.
İlk hesab çalışmalarına 13 yaşındaykən bir qadın jurnalındakı məqaləni oxuduğu zaman rastladığı cəbr problemininin həlli ilə başlayır. Qardaşının müəllimini ona maraqlandığı ədəbiyyatı gətirməsinə razı salır və beləliklə, daha mürəkkəb çalışmalar həll etmək imkanı əldə edir.
Meri 1804-cü ildə Londonda rus səfiri olan uzaq qohumu kapitan Samuel Qreyq ilə ailə qurur. Qreyqin elm və riyaziyyata marağı yox idi. İntellektual qadınlara da hörmətlə yanaşmırdı. Ancaq həyat yoldaşının çalışmalarına mane olmadı. Samuel Qreyq 1807-ci ildə vəfat edir. Buna qədər ailənin iki övladı dünyaya gəlir.
Dul qalması və üstəlik, yoldaşından əhəmiyyətli miqdarda miras qalması Meriyə elm öyrənmək yolunda geniş imkanlar açır və istədiyi kimi çalışa bilmək imkanı əldə edir.
Meri riyaziyyatda sağlam bir təməl atmışdı və artıq astronomiya ilə maraqlanırdı. 1812-ci ildə o, yenidən ailə qurur. İkinci həyat yoldaşı Dr. Villiam Somervill orduda hərbi tibb şura müfəttişi idi. O, Merinin çalışmalarını dəstəkləməklə kifayətlənmir, onun redaktoru və katibi kimi davranaraq elmi cəmiyyətə daxil edir. Londondakı sosial əhatələrində Çarlz Babbaqe və Herşel ailəsi kimi məşhur elm insanları vardı. Merinin ikinci ailə həyatından da dörd övladı olur.
Əvvəlki nigahdan dul qaldığı zamanlarda Meri riyaziyyat yarışmasında gümüş medal qazanaraq ilk elmi uğurunu əldə etmişdi. Yeni həyat yoldaşı ilə birlikdə geologiya elmi ilə maraqlanmağa başlayır, mineralları toplayaraq siniflərə bölür. Daha sonra maraq dairəsini çox genişləndirir, yunan dilini öyrənir, botanika, metereologiya və astronomiya çalışmalarına başlayır.
1825-ci ilin yayında maqnetizm üzrə elmi təcrübələrini hıyata keçirir. Növbəti il Günəş spektrumundakı bənövşəyi şüaların maqnetik xüsusiyyətləri üzrə hazırladığı məqaləsini həyat yoldaşı Kral Elmlər Akademiyasına təqdim edir. Bu məqalə diqqət çəkir və nəşr edilir. Məqaləsində olan nəzəriyyənin daha sonralar rədd edilməsinə baxmayaraq, həmin məqalə Merinin mütəxəssis elm yazarı olduğunu ortaya çıxarır.
Bu uğurunun ardından 1831-ci ildə Meri Laplasın "Şeytanın mexanizmi" kitabını tərcümə edir və beləliklə, geniş bir kütlə böyük fransız riyaziyyatçısı, astronomu olan Laplası sadə bir dildə anlaya bilir. Meri özü də bu haqda yazmışdı ki: "Mən Laplasın cəbr kitabını ümumi (sadə) dilə çevirdim". Meri tərcümə etdiyi əsərə uzun bir giriş yazısı da yazır. Kral Elmlər Akademiyası onun bu əməyini qarşılıqsız buraxmır və Akademiya salonuna Merinin büstü qoyulur.
Merinin ikinci kitabı fizika elmi üzrə idi və 1834-cü ildə yayımlandı. Kitabda Urana təsir edən hipotetik planet haqqında müzakirələr edilirdi. Həmin müzakirələr sonralar Neptun planetini kəşf etməsində Con Koux Adamsa ilham mənbəyi olur.
1835-ci ildə Meri Somervill astronom Karolina Herşellə birlikdə Kral Astronomiya Dərnəyinin ilk qadın üzvü olur. Hökümət Meriyə öncə ildə 200 funt, daha sonralar 300 funt məbləğində maaş təyin edir.
Meri 1838-ci ildə səhhəti pisləşən həyat yoldaşı ilə İtaliyaya gedir. Həyatının geri qalan hissəsini bu ölkədə keçirir. Ona böyük uğur gətirən "Fiziki coğrafiya" kitabı 1848-ci ildə yayımlanır. Bu kitabın nəşrindən sonrakı yarım əsr boyunca məktəblərdə və universitetlərdə geniş istifadə edildi. Meri daha iki kitab da yazır. Onlardan biri "Molekulyar və mikroskopik elm" kitabıdır. Digəri isə avtobioqrafiyası olan və 92-ci yaş gününə bir ay qalmış - 28 oktyabr 1872-ci ildə Napolidəki ölümündən az əvvəl tamamladığı və 1873-cü ildə nəşr edilən xatirələr kitabı idi.
Meri Somervill çalışmalarını həm yeni nəzəriyyələr üzrə irəli sürüb, həm də ən qarışıq mövzuları adi oxuculara asan dildə yetişəcək şəkildə hazırlayıb verə bilmişdir. Merinin intellektual mütəxəssisliyi sadəliyi ilə birləşirdi. Bundan başqa, uğurları və mükafatları ilə qadınların da kişilərlə birlikdə akademiya dünyasında iştirak edib yarışa biləcəyini göstərdi. Həyatı boyunca qadınların sosial və intellektual imkanlarının genişləndirilməsinə çalışdı. Oksford Universitetində qadınlar üçün açılmış olan ilk kolleclərdən birinə ölümündən sonra adı verildi - Somervill kolleci. Merinin adı həm də bir asteroidə və Ay kraterinə verilərək xatirəsi əbədiləşdirilib.
XƏBƏR LENTİ
Təhsil naziri iki şöbə müdirini işdən çıxardı
Ramazan ayının 11-ci gününün duası - İmsak və iftar vaxtı
Bayden Rusiyanı hədələdi: “Əgər qalib gəlsəm...”
Medvedev: "Rusiya tənəzzülə uğraya bilər"
Selin Şekerci ilk dəfə onunla görüntüləndi-FOTO
Rola görə inanılmaz dəyişikliyə məruz qalanlar
Prezidentdən manat açıqlaması
DİQQƏT: “ASAN xidmət” 4 gün işləməyəcək
I sinfə qəbul dəyişir
Merve Boluğur müflis oldu
Özümüzü tanıyırıqmı?
Turist qadınları öldürənlər cəzalandırıldı-FOTO
Sosial şəbəkədə istifadəçilərinə müraciət edildi
Ənliklərdən ənlik bəyənə bilmirsinizsə
“Facebook” sifətləri tanıyan startapı aldı
İmtahanın nəticələri AÇIQLADI
Sahibkarlardan İlham Əliyevə müraciət
Bir maşının neçə sürücüsü ola bilər?
Sağlam qidalanma proqramı
Prezident İlham Əliyev yenidən jurnalistlərin dostu seçildi
İcbari tibbi sığorta xidmətlərinə nələr daxildir? - SIYAHI
Azərbaycanın futbol klublarında yenilik
"Cəbhə xəttindəki gərginlik Formula 1-ə təsir etməyəcək"
Hamiləlikdə qidalanma
2012-ci ilin hamilə paltarları
Tuba Büyüküstün SAÇ STİLİNİ dəyişdi - FOTO
17 illik rəfiqələr bacı olduqlarını öyrəndilər-FOTO
Azərbaycan millət vəkilləri Brüsseldə keçirilmiş “Parlamentlərdəki qadınların Qlobal Forumu” adlı Zirvə Toplantısında iştirak etmişlər
Nazirlikdən 66 şagirdin durumuna münasibət
38 uşaqlı ana: "Daha övlad sahibi olmaq istəmirəm" - FOTO
Gecə geyimləri
Hava haqqında - 14.02.2014
Birinci xanım Mehriban Əliyevaya Veliko Tırnovo şəhərində fəxri vətəndaş və fəxri doktor diplomları təqdim edilib
Möhtəşəm üzük modelləri
Uşaq telefonu təklifi hələ öyrənilir
Mənim seçdiklərim
Uşağınızı cəsarətləndirmək üçün 20 ifadə
Dəbli kişi gödəkçələri
Xanımların sevimli geyim aksessuarı
Sirkdən heyvanları yığışdırdılar - ŞOK QƏRAR - FOTO
Bir-birini başa düşməyən ailənin yükünü kim çəkir?
Günün qoroskopu: Qəfil görüş, məktub, telefon zəngi ola bilər
Cennifer Lopez məktəbli "forması" geyindi- FOTO
Prezident “AzerGold”a üç milyon manat vəsait ayırdı - SƏRƏNCAM
Məşhurlar və övladları
Qızınıza söyləməməniz lazım olan 10 söz
2012-nin stil ikonları
Bu rayonlarda qaz kəsiləcək
SƏNİ SEVMƏK
500 milyon smartfon təhlükə altındadır
- ŞƏRHLƏR