Differensial və inteqral hesablar haqqında kitab yazan Mariya Aqnesi İsgəndəriyyəli Hipatiyadan (370-415) sonrakı ilk əhəmiyyətli qadın riyaziyyatçıdır.
Mariya Qaetana Aqnesi üç qadınla evlənmiş atası Pietronun 21 uşağının ən böyüyü idi. O, 16 may 1718-ci ildə Milanda anadan olub. Aqnesi bacı və qardaşlarına qulluq etmiş, həm də onların təhsilinə köməkçi olmuşdu. Atası Pietro zəngin idi və ipək ticarəti ilə məşğul olurdu. Buna görə də Mariya Qaetananın ən seçilmiş müəllmlər tərəfindən təhsil almasını təmin etmişdi.
Mariya Qaetana çox gənc yaşında üstün səviyyədə dil öyrənmə qabiliyyətini göstərir. Hələ 9 yaşındaykən qadınların yüksək təhsil almasını dəstəkləyən bir mühakiməni (diskurs) böyük uğurla latın dilinə tərcümə edə bilmişdi. Mariya Qaetana 13 yaşında yunan, ibri, fransız, ispan və alman dillərini mükəmməl şəkildə öyrənə bilmişdi.
Aqnesi 15 yaşında olanda atası dövrünün ən təhsilli insanlarını evlərinə çağıraraq müxtəlif mövzularda yığıncaqlar etməyə başlamışdı. Aqnesi bu məclisləri izləyirdi, çox danışan bir uşaq olmasa da, çətin fəlsəfi mövzuları şərh edirdi. Həmin məclisləri qeydə alan fransız yazıçı Çarlz Brosses "İtaliya üzrə məktublar" adlı əsərində Aqnesini 20 yaşlarında nə çirkin, nə də gözəl, çox sadə və sevimli bir qız kimi təsvir etmişdir. Yazıçıya görə, Aqnesi Nyutonun əsərinə qarşı böyük bir maraq duyduğunu açıqlamışdı.
Sonralar Aqnesi atasını dəhşətə gətirən bir şey edir, o, monastıra getmək istədiyini bildirir. Atası onun bu istəyini rədd edir və evdə qalmasını istəyir. Nəticədə Aqnesi 3 şərtlə evdə qalmağı qəbul edir: istədiyi zaman kilsəyə gedə biləcəkdi, sadə və ciddi formada geyinəcəkdi, artıq ballara, teatrlara və digər əyləncələrə getməyəcəkdi.
Aqnesinin monastıra getmək istəyi qəbul olunmasa da, o 20 yaşından etibarən sanki monastırdaymış kimi yaşamağa başlayır. Özünü cəmiyyətdən təcrid edir, yalnız riyaziyyat və dini kitablarla zaman keçirməyə başlayır.
Riyaziyyatda uğurlu idi, çünki Roma və Boloqna universitetlərinin professoru və eyni zamanda keşiş olan Ramiro Rampinellidən bu sahədə kömək alırdı. Rampinelli Aqnesini differensial hesab üzrə kitab yazması üçün cəsarətləndirir. Aqnesi bu tövsiyyədən həyəcanlanır və hazırlayacağı belə bir əsərdən gənclərin dərs kitabı kimi faydalana biləcəyini düşünür. Bununla yanaşı, ortaya çıxan əsər daha böyük bir təsir yaradır. Kitab 1748-ci ildə Molanoda nəşr edildi. Daha sonrakı illərdə fransız və ingilis dillərinə tərcümə edilərək Aqnesiyə şöhrət gətirdi.
1750-ci ildə XIV Papa Benedikt Aqnesinin kitabını araşdırır və onu yeni əsər yazmağa cəsarətləndirir. Yazacağı kitab İtaliya üçün etibarlı olmalı idi. Bir müddət sonra da Papa Aqnesini Boloqna Universitetinə fəxri oxucu olaraq təyin edir. Aqnesi bu təklifi nə qəbul, nə də rədd edir. Onun adı 45 il boyunca universitet işçilərinin siyahısında qaldı. Lakin Aqnesinin Boloqna Universitetinə, ümumiyyətlə Boloqnaya heç bir zaman getmədiyi zənn edilir.
Atası Pietronun 1752-ci ildə ölməsi ilə Aqnesinin əvvəlki həyat tərzi dəyişir və o, riyaziyyat çalışmalarını tərk edir. Aqnesi özünü xeyriyyə işlərinə həsr edir. Beləliklə, keçmiş istəyinə qovuşmuş olur. 9 yanvar 1799-cu ildə bir monastırda yoxsulluq içində dünyasını dəyişir.
Aqnesinin "İnstituzioni analitiche" ("Analitik institutlar") əsəri bəzi baxımlardan birinci hesab edilə bilər. Bu əsərin hər şeydən əvvəl həm differensial, həm də inteqral hesabları araşdıran ilk kitab olduğu düşünülür. Kitab riyaziyyatçı təhlil mövzusunda zamanındakı bilikləri, həm Aqnesinin sistemli analziləri, həm də bir çox riyaziyyatçının əsərlərindən nümunələrlə açıq şəkildə verilmişdir. Aqnesinin bu əsəri böyük şöhrət qazanır və 1778-ci ildə fransız, 1810-cu ildə isə ingilis dilinə tərcümə edilir.
Aqnesi kitabında "Witch of Agnesi" ("Aqnesi ifritəsi") kimi bilinən kubik əyrisi (cəbri əyri) mövzusundan da bəhs etmişdi. Kitabın ingilis dilinə tərcüməsində bir xəta nəticəsində bu əyri qəribə adla adlandırılmışdı, Aqnesidən əvvəl mövzu müzakirə edilməklə yanaşı, Aqnesinin adının bu günlərə qədər gəlməsinə təsir etmişdi.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
ABŞ-ın növbəti prezidenti DONALD TRAMPdır
Cem Yılmazın uşaqlıq fotosu
Günün ulduz falı
Sevginin sağlamlığa 5 faydası
İlin vacib tədbiri başlayır - ilk qonaqlar gəldi
Rahat yuxu üçün yataq dəstləri
Yayda koronavirusla mübarizədə yol verilən səhvlər
Dəbdəbəli saç topuzu necə hazrlanır?
Orqanizmin düyü ilə təmizlənməsi
Azərbaycanda görmə qabiliyyəti məhdud və itirilmiş insanlar üçün yenilik
Jeniffer Aniston yeni FOTOsu ilə diqqət çəkdi
İçimizdə böyüyən şiş...
Azərbaycanda işsizlərə sığorta pulu veriləcək
İlanların intiqamı ağır oldu
Yetər ki, qərar verin!
"Həzi Aslanov" stansiyası bağlanır? - RƏSMİ CAVAB
İbrahimoviç Qəbələyə gedir
Azərbaycanda dərmanların alınması qaydası dəyişdiriləcək
Ailə üçün təhdid: yuxuda danışmaq
"Ustad" dərgisinin 18-ci sayı-FOTO
Ermənistan silahlı qüvvələrinin təxribatının qarşısı alındı, düşmən itki verərək geri çəkildi
Koronavirusun qarşısı almaq üçün istifadə olunacaq dərmanlar açıqlandı
Fahriye Evcen Arıqladı!-FOTO
Bacı həsrəti
İsaak Nyuton
Tacikistanın xarici işlər naziri Azərbaycana rəsmi səfərə dəvət olunub
Şəhid Xudayar Yusifzadənin büstü hazırlanıb - FOTO
İngiltərə Premyer Liqası: "Everton" avtoqolla sevindi
Düşmənin raket hücumundan sonra Gəncə - VİDEO
Beşinci dəfə Ceyms Bond olacaq-FOTO
Yuxular və yuxuyozmalar (9)
Günün qoroskopu: problemlər az deyil
Dostoyevskidən seçmələr
Sahildə tapılan qəribə canlılar hər kəsi təəccübəndirdi – FOTO
NATO Rusiya ətrafında həlqəni daraldır
Bu iki barmağın uzunluğu xarakterinizi ələ verir
2017-ci ilin ən gözəl təbiət şəkilləri
“Hərbçilərimizin qisası alınıb” - İlham Əliyev
Təhsil müəssisələrində tətilin vaxtı uzadıldı - RƏSMİ + VİDEO
Ballı çay içdikdən sonra ağzınızı yaxalayın
Vanna otağı mikroblardan necə təmizlənməlidir?
Vilayət Eyvazov aparıcıya rütbə verdi
BMT-dən Ermənistana yardım
"Kəpəz" Qəbələ səfərində qalib gəldi
Azərbaycanda şimşək çaxacaq, yağış yağacaq
Azərbaycanda qəribə heyvan skeleti tapılıb
ABŞ yenidən İraqa qayıdır
100 ildən sonra ilk dəfə NƏHƏNG tısbağa tapıldı-FOTO
Unikal mirvarilər
"Düşməndən güclü olduğumuzu bu yaxınlarda sübut edəcəyik"
- ŞƏRHLƏR