Ölüyə Quran oxumaq olarmı?
Həmişə bu məsələ Əhli-Sünnə hədislərində axtarılır. İndi isə gəlin görək şiələrə görə məsələ necədir?
Ölüyə Quran oxumaq düzgündürmü? Bu barədə hədis mövcuddurmu?
Suala cavab verməzdən öncə bəzi məsələlərə nəzər salmaq lazımdır. Bu məsələlər həll olunduqdan sonra bu sualın cavabı da aydın olacaqdır:
İslamın nəzərinə əsasən, ölüm nə deməkdir?
İslama görə ölüm insanın yoxa çıxması və aradan getməsi anlamında deyil. Əksinə, məna budur ki, insanın yoxluğu qəbul etməyən, yəni yoxa çıxmayan ruhu bədənilə olan əlaqə və rabitəsini kəsir. Nəticədə bədən aradan gedir, ruh isə müəyyən zamana qədər öz yaşayışına davam edir. Sonra isə yenidən bədənə qayıdacaqdır.
Quranda buyurulur: “Onlar deyirlər: “Biz torpağın içində yox olandan sonra yenidənmi yaradılacağıq?” Doğrusu, onlar öz Rəbbi ilə qarşılaşacaqlarını inkar edirlər. De: “Sizə müvəkkil olan ölüm mələyi canınızı alacaq, sonra da Rəbbinizə qaytarılacaqsınız!” (Səcdə, 10, 11)
Peyğəmbərdən bu məzmunda hədis rəvayət olunmuşdur ki, mömin fərdlərin dünyadan çıxışı körpənin ana bətnindən çıxışı kimidir. Belə ki, qaranlıq, sıxıntı də darlıqlardan aydın və böyük fəzaya daxil olur. (Nəhcül-Fəsahə, h.2645)
İmam Əli buyurub ki, ey camaat, biz və siz qalmaq (qalıcı olmaq) üçün yaradılmışıq, aradan getmək üçün deyil. Siz ölüm sayəsində dünyadan getmirsiniz, əksinə, bir evdən başqa bir evə nəql olunursunuz; Buna görə də istiqamətinə hərəkət etməniz və əbədi qalmanız labüd olan evə azuqə toplayın. (Şeyx Müfid, “İrşad”)
İmam Həsəndən soruşdular ki, ölüm nədir? Cavab verdi ki, ölüm möminə yetişən ən üstün sevincdir. (Mühəccətül-Bəyza)
İmam Hüseyn buyurub ki, ölüm sizi dünyanın dərd-sərlərindən Allahın rifah və lütfünə çatdıran bir körpüdür. Necə ki, Allah düşmənləri üçün saraydan zindana köç etməkdir. (Mühəccətül-Bəyza)
Deməli, belə nəticə hasil olur ki, ölməklə və cəsədin çürüməsilə ruha bir zərər-ziyan dəymir. Əksinə, ruhumuz həmişə qalıcıdır. Onun özünə məxsus azadlıq və əsaləti vardır. Çünki bizim şəxsiyyətimiz bizim ruhumuzdadır. Bədən və cismimizdə deyil. Ölüm də yoxluq və puçluq deyil. Əksinə, bir aləmdən başqa bir aləmə keçiddir. İnsanın həyatı bir növ davam etməkdədir.
İndi keçək suala. Ölüyə Quran oxumaq olarmı?
İnsan öldükdən sonra ətrafdakıların və möminlərin üzərinə bir neçə əməl vacib olur. Məsələn, qüsul vermək, kəfənləmək, namaz qılmaq, dəfn etmək və sair əməllər vardır ki, bunlar insan öldükdən sonra önun üçün tezliklə yerinə yetirilməlidir. Amma bəzi işlər də vardır ki, ölülər üçün onları görmək müstəhəbdir (yəni bəyənilən işdir).
Ölülər üçün Quran oxumağın müstəhəb olmasını iki dəlili açıqlamaqla sübut etmək olar:
a) Bəzi rəvayətlər mövcuddur ki, orada ümumi şəkildə ölüləri yada salmağa dair tövsiyələr mövcuddur. Həmin rəvayətlərdə həm də qeyd olunur ki, dünyasını dəyişənlər bizim xeyir işlərdən faydalanırlar. Aydındır ki, Quran qiraəti də yaxşı və bəyənilən işlərdən biridir.
Məsələn Peyğəmbərdən məzmunu bu cür olan rəvayət nəql olunmuşdur ki, qəbirlərdə olan ölülərinizi yaddan çıxarmayın. Ölülərinizin ehsanınıza (yəni yaxşı və xeyirli işinizə) ehtiyacı vardır. Onlar məhbusdurlar (əlləri heç nəyə çatmır). Sizin yaxşı işlərinizə rəğbətləri var. Özlərinin isə bir iş görməyə qüdrətləri çatmır. Siz onlara sədəqə və dua (vasitəsilə) hədiyyə verin. (Ənvarul-Hidayət)
İmam Sadiq buyurub ki, ölən kəs ona olunan rəhmət və bağışlama səbəbilə sevinir. Necə ki, diri insan ona verilən bir hədiyyəyə görə xoşhal olur. (Mühəccətül-Bəyza)
İkinci qrup rəvayətlər isə ölülər üçün Quran qiraətinin nəticələrini açıqlyır. Məsələn, İmam Rza buyurub ki, kim bir möminin qəbrini ziyarət etsə və onun kənarında yeddi dəfə “Qədr” surəsini oxusa, Allah onu qəbir sahibi ilə birlikdə bağışlayar. (Biharul-Ənvar)
Fərid Abdullah