Allah məni belə yaradıb.
İnsanların bir qisminə dini buyruqları ciddiyə alıb yaşamaları gərəkdiyini bildirdiyinizdə daxilində olduqları həyat və iş şərtləri ilə şəxsi xüsusiyyətlərini bəhanə etdiklərini görərsiniz. Bir çox fərdin özünə görə düşündüyü bir tale anlayışı vardır və bu anlayış içində zəruri həyatını davam etdirmək üçün yaşayır. "Çox ağır şərtlərdə işləyir və yoruluram", "Mən yaradılış etibarilə zəif iradəliyəm və edə bilmirəm", "Allah məni belə yaradıb, nə edim?", "Mən beləyəm, dəyişə bilmərəm", "Hormonlarım belə işləyir", "Məni belə qəbul edin", şəklində bəhanələrlə qarşılaşırıq. Bununla yanaşı Allahın qadağan etdiyi bir sıra şeyləri edən bəzi insanların da eyni zamanda "Bu mənim taleyimdir", şəklində özünü müdafiələrin arxasına sığınmasının şahidi oluruq. Halbuki, bütün bunlar insanın özünü aldatmaq üçün irəli sürdüyü bəhanlərdən ibarətdir. Allah qullarını müxtəlif şəkildə sınayıb imtahan edər. İnsanın qulluğunun haqqını verməsi, içində olduğu çətinlik və sıxıntılara dözümlülük və səbr göstərməsi ilə ortaya çıxar. Qurani-Kərim ayələri bu mövzuya diqqət çəkər:
Müşriklər deyəcəklər: “Allah istəsəydi, nə biz, nə də atalarımız (Ona) şərik qoşar, nə də biz bir şeyi haram edə bilərdik”. (Ənam surəsi, 148-ci ayə).
Onlar dedilər: “Əgər Mərhəmətli (Allah) istəsəydi, biz onlara ibadət etməzdik!” (Zuxruf surəsi, 20-ci ayə).
Ayələrdən göründüyü kimi insanlar Allaha şərik qoşmaları və Allahın ayələrini inkar etmək daxil tale, qədərə bağlamaqda və bu şəkildə məsuliyyətdən qaçdıqlarını zənn etməkdədirlər. Heç bir şəkildə Allahın əmrinə tabe olmamaq, yaxud Onun qaydalarından uzaq durmaq bəhanəsi edilə bilməz. Bu sadəcə insanın özünü aldatmasıdır. Çünki, bu kimi iddialardan olan bir çox insan, məsələn, yoxsul bir ailədə dünyaya gəlmişsə, bu mənim taleyimdir, deyərək olduğu vəziyyətlə razılaşmaz. Əzmlə çalışıb varlı olmaq istəyər. İnsan işinə gələcəyi şeylərdə şərtlərə güc gələr, işinə gəlməyənlərə isə bitib-tükənmək bilməyən saysız bəhanələri hazırdır. Halbuki, Allah çox böyük lütf sahibi olduğu üçün heç kimə daşıya bilməyəcəyi böyük yük verməz.
Biz hər kəsi yalnız onun qüvvəsi çatdığı qədər yükləyərik. (Ənam surəsi, 152-ci ayə)
Quran ayələri dünya həyatının bir imtahan yeri olduğunu bizlərə xəbər verir. Dolayısı ilə hər kəsin həyatda özünə görə bir imtahanı vardır. Allaha həqiqətən inanan birinin qarşılaşdığı imtahanları ən gözəl şəkildə keçməsi üçün səmimi olaraq səy göstərməsi lazımdır. Dünya həyatının mənfi şərtlərinə təslim olmamaq üçün həyat mücadiləsi apararkən dini mövzularda ortaya atılan bir çox bəhanələrə təslim olmaq insanın səmimiyyətsizliyinin göstəricisidir. Səmimi bir insan "Xətalarım var, amma nə edim, mən beləyəm", deyil, "Xətalarımı düzəltməliyəm, Rəbbim, mənə fürsət ver", deməlidir.
Emre Dorman "Dini mövzularda özünü aldatmağın 40 yolu"
Tərcümə: Ceylan Mumoğlu