Əməllərin qəbul olunması üçün iki əsas şərt var. O şərtlərdən birincisi Allah qorxusu - təqvadı. Təqva olsa əməl qəbuldur, əməl qiymətlidir, yəni əməl insanı günahdan saxlasa, qiyməti var, ibadət insanı günahdan saxlasa, qiyməti var. Əməli çətinləşdirən budur. Namaz özü 10 dəqiqə çəkir. Amma namazın çətinliyi budur ki, namazda dediyin sözlərə əməl eləyəsən. Təqvanın mənası budur. Günah qabağına çıxanda namaz gözünün qabağına gəlsin, səni günahdan saxlasın. Namazın bu gücü olsun ki, səni bu günahdan saxlaya bilsin. Namazın bu gücü varsa, qiyamətdə çəkisi ağır gələcək. Namazın bu gücü olmazsa, elə zahiri əməllərdən ibarət olacaq, sənə qalan (üzr istəyirəm) əyilib-durmaq olacaq. Əgər bu namazın ruhu yoxdursa, əgər namaz səndən günah arasında sənə mane yaratmırsa, ona qiyamətdə çox böyük qiymət vermiyəcəklər.
Allah bir cümləylə buyurub: "Ancaq və ancaq Allah əməli təqvalılardan qəbul edəcək. Ancaq Allahdan qorxan, günahdan çəkinən insanın əməlini mən qəbul edəcəm!"
Əməlin qəbulu da sənə zarafat məsələ gəlməsin.
Hədisdə var: Kimin iki rükət namazı qəbuldusa, cənnət əhlidi. Ömründə qıldığın iki rükət namazını Allah qəbul eləsə, bütün əməllərini qəbul edəcək. Yəni bütün ömür buna xidmət eləməlidir ki, heç olmasa iki rükət namazın Allah dərgahında qəbul olsun.
Əməlin qəbul olunmasının ikinci şərti niyyətin təmiz olmasıdır. Necə insanın bir cismi var, eləcə də bir ruhu var. İnsanın insanlığını nə müəyyən edir? Onun ruhu... İnsana qiymət verəndə onun cisminə yox, ruhuna qiymət verəcəklər. Ola bilər insan təmiz geyinə, gözəl qiyafəsi ola, amma ruhu çox çirkin ola...
Qiyamətdə də insanın ruhuna qiymət verəcəklər. Necə insanın ruhu var, cismi var, ibadətlərində ruhu var, cismi var. İbadətin cismi onun şəklidir. İbadətin ruhu onun ixlasıdır, ibadət edənin niyyətidir, əməli dəyərləndirir.
Hədisdə buyurulub: "İstəyirsizmi biləsiz xalis əməl hansıdı? Baxın görün o əməl üçün kimdənsə tərif gözləyirsizsə, o, xalis deyil. Adam var əməl edir, istəyir onu tərifləsinlər, camaatın tərifinə görə əməl edir, ehsan verir camaatın tərifinə görə ki desinlər bu səxavətli adamdı, namazı elə qılır ki, camaat görüb bunu tərif eləsin, orucu belə, ibadəti belə... Ən böyük bədbəxtçilik əməli başqalarına görə etməkdir. Əməl Allaha bağlı olarsa... Allah deyir mən əvəzin verəcəm. Başqalarına bağlı olarsa, gedin əvəzini onlarda axtarın, onlardan istəyin. Mükafatını camaatın özündən istəyin."
Qiyamətdə əmələ qiymət verəndə iki cəhətdən əməlimizə baxacaqlar, bu gün bunu bilmək bizə mühümdü. Bir baxacaqlar bu əməl bizi nə qədər günahdan saxlayıb. Bu bir... İkincisi baxacaqlar bu əməl kimə görə idi, Allaha görə idi yoxsa yox. Bu iki meyarla bizim əməlimizi qəbul edəcəklər. Ona görə də bu iki cəhətə bu dünyada bizim fikir verməyimiz çox vacibdir, çox mühümdü.
Əməli eləməkdən çox gəlin, onu qorumağa fikir verək. Bu gün namaz qıldıq, adam var, bu namazı qiyamətə qədər qalacaq, qiyamətdə bu namazı qarşısında görəcək. Adam da var, bir saatdan sonra namazı aradan gedəcək. O qalır insanın özünə. Adam var əməllərini özüylə qəbirə, qiyamətə aparır, adam da var, edir, bir saatdan sonra günah etməklə zay edir. O, insanın ibadətdən sonra etdiyi əməllərdən asılıdır.
Hədislərdə var, ata-ana "ah" çəksə, insandan narazı olsa, əməlləri batil olacaq. Ananın ahı od kimi gələr, əməlləri külə döndərər. Valideynlik, haram tikə, qeybət - bunların hamısının hədisləri var..
Əli (ə) bir fəqirə - bir yoxsula bir balaca üzük verdi, Allah Quranda onu təriflədi. Adam var məscidlər tikir, amma Allahın yanında heç qiyməti yoxdu, çünki Allaha görə eləmir, çünki halal pulla eləmir. Ona görə tikir ki, onun adı məhşur olsun. Elə adam da var ki, Əli (ə) kimi bir üzüyü verir, Allah Quranda tərif edir.
Görürsüz insanların əməllərində fərq var. İnsan var ölür, ölümü ilə çox qiymət tapır, insan var ölür, ölümünün heç bir qiyməti yoxdu.
Hz. Məhəmməd (s.a.s.) buyurub: “Qiyamət günü Cənnətə ilk çağırılacaq insanlar varlıqda da, darlıqda da Allaha çox həmd edənlərdir.”
Müəllif: Hacı Şahin Həsənli