Bir adamı Allaha (c.c) nə qədər sadiq bir qul olduğunu göstəricisi və Böyük Peyğəmbərlərdən olan Hz. İbrahimin (a.s) verilən əmrlərə necə yaxınlaşdığının çox böyük bir nümunəsi Qurban. Özünə Allah tərəfindən verilən çox istədiyi oğlunu yenə Allah üçün ən sevdiyi zamanda Allah istədiyi üçün qurban etməyə qalxması da hesab edirəm bunun dəlilidir.
Qurban, Azəricəyə Farscadan, Farscaya isə Ərəbcədən keçmiş bir sözdür. Termində yəni bir İslam dini termini olaraqsa Allaha yaxınlaşmaq və Allah rizasına çatmaq niyyətiylə kəsilən, qurban edilən, heyvan deməkdir. Quranda keçən Ibrahim peyğəmbər və oğlu İsmayıl ilə əlaqədar hekayədən yola çıxaraq, qurban anlayışı, çox daha ümumi bir həsr olunma, Allah üçün fərdin hər şeyini fəda edə biləcək olmasını, Allaha təslimiyyəti və ona qarşı şükr içində olmağı ifadə etməkdədir.
Quranda, İslam dininin peyğəmbərlərindən olan İbrahimin bir oğul üçün dua etməsi, bunun ardından doğan İsmayıl adlı uşağını Allaha həsr etməklə sınanmasından bəhs edilər. Bunun üzərinə ikisinin də (İbrahimin də İsmayılın da) bunu (İsmayılın qurban edilməsini) qəbul edib bu işə qoyularlar:
"(Oğlu) yanında yerimə yaşına gəlincə: "Balam, mən səni yuxumda boğazladığımı görürəm. Artıq bax nə düşünürsən?" dedi. (Uşaq da): "Atam sənə nə əmr edilirsə onu et. Məni inşallah səbr edənlərdən görəcəksən." dedi.
Nə vaxt ki, ikisi də bu şəkildə Allaha təslim oldular, İbrahim ə.s. onu tutdu "gicgahı üzərinə yatırtdı" (Saffat Surəsi, 102 və 103). Lakin Allahın bu mənəvi təslimiyyəti qəbul edib, bunun bir sınama olduğunu onlara ifadə etməsi və onlara bir qurbanlıq heyvan göndərməsiylə başa saldı.
"Və ona belə səsləndik: "Ey İbrahim. Yuxuya həqiqətən sədaqət göstərdin, Biz gözəl davrananları belə mükafatlandırarıq." "Şübhəsiz ki bu açıq-aşkar və qəti bir imtahan idi." dedik. Və ona böyük bir qurbanlıq fidyə verdik. "(Saffat Surəsi, 104-107)
Qurbanın bir ibadət olduğuna dair Qurandakı dəlillər:
Saffat Surəsi 107-ci ayədə İbrahimin oğlu İsmayılın yerinə bir qurbanın, Allah tərəfindən özlərinə fidyə (qurban) olaraq verildiyi açıqca bildirilməkdədir.
" özlərinə ruzi olaraq verdiyi qurbanlıq heyvanlar üzərinə müəyyən günlərdə Allahın adını ansınlar. Artıq onlardan siz də yeyin, yoxsula kasıba da yedirin." (Həcc 28)
"Qurbanlıq büyükbaş heyvanları da sizin üçün Allahın dininin nişanələrindən etdik. Sizin üçün onlarda xeyr vardır. Onlar saf saf sıralanmış dayanarkən qurban edəcəyinizdə üzərlərinə Allahın adını anın. Yanları üzərlərinə yıxıb canları çıxınca onlardan siz də yeyin, istəməyən kasıba da istəmək məcburiyyətində qalan kasıba da yedirin. Şükr edəsiniz deyə onları beləcə sizin xidmətinizə verdik."
"Onların ətləri və qanları əsla Allaha çatmaz. Allaha çatacaq olan ancaq, sizin ONUN üçün etdiyiniz, göstərişdən uzaq əməl və ibadətdir." (Həcc 36-37)
Bu ayələrdə bəhs edilən qurban seqmenti, ət ehtiyacı təmini üçün kəsmək deyil, bir növ təslimiyyət göstəricisi, bir dini ibadət olaraq heyvanların qurban edilməsidir.
Diləyimiz odur ki, təmizləyib gücləndirmə xüsusiyyəti olan qurban ibadətimizin bizə İbrahimi bir iman, Ismayıl tərəfindən bir təslimiyyət, Həcərcə cəhd qazandırmış olsun! Və bu vəsiləylə də ümidi, sevinci həmişə birlikdə yaşayacağımız bayramlarımıza qovuşma müjdəsini daşısın sabahlara. Bu vəsilə ilə də Qurban Bayramımız mübarək olsun Inşallah.