Külək fərqli temperatur mərkəzləri arasında əmələ gələn hava axınıdır. Atmosferdəki fərqli temperaturlar fərqli hava təzyiqləri əmələ gətirdiyinə görə, hava davamlı olaraq yüksək təzyiqdən alçaq təzyiqə doğru yer dəyişir. Təzyiq mərkəzləri, yəni atmosferdəki temperaturlar arasındakı fərq əgər çox olarsa, hava axını, yəni külək güclü olur, bu da böyük dağıntılara səbəb olan qasırğaları əmələ gətirir.
Maraqlısı odur ki, aralarında çox böyük fərq olan ekvator və qütblər kimi fərqli temperatur və təzyiq qurşaqlarına baxmayaraq, bəzi maneə və “nizamlamalar” sayəsində Yer kürəsi çox güclü küləklərə məruz qalmır. Əgər qütblər və ekvator arasında əmələ gələn nəhəng hava axınları bir azdan sadalayacağımız səbəblərlə yumşaldılmasaydı, Yerin səthi davamlı surətdə güclü qasırğaların baş verdiyi ölü planetə çevrilərdi.Əvvəla, Yerdəki hündürlük fərqləri küləkləri zəiflədir. Böyük hündürlük fərqi olan yerlər isti və soyuq cəbhə sistemləri əmələ gətirir. Dağ ətəklərində rast gəlinən bu sistemlər yeni küləklər əmələ gətirir. Beləliklə, ekvator-qütb arasındakı iki mərkəzli sistem hündürlüklər sayəsində çox mərkəzli sistemə çevrilir və küləklər bölünərək zəifləyirlər. Yer qabığının üstündəki sıra dağlar isə nəhəng hava koridorları kimidir. Koridorlar sayəsində hava küləklərlə Yerə bərabər şəkildə yayılır.
Küləklərin zəiflədilməsində Yerin oxunun mailliyinin də böyük rolu var. Əgər Yer kosmosda dik olsaydı, bir başından o biri başına qədər güclü küləklə sovrulan planet olardı. Halbuki planetimizin ekvatoru məlum olduğu kimi hərəkət etmə bucağına görə 23°27´ maillidir. Beləliklə, iki qütb arasındakı bölgələrdə temperatur həmişə eyni olmur, mövsümlərə görə dəyişir. Bu, hava təzyiqinin tarazlanması və küləyin sürətinin də zəifləməsi deməkdir. Ekvatorla hər iki qütb arasındakı temperatur fərqi azaldıqca küləklər mülayim əsir. Temperatur fərqini tarazlamaq üçün planetin ətrafında iki qaz təbəqəsi vardır. Ozon və karbondioksid təbəqələri atmosferin temperaturunu tarazlayır. Ozon təbəqəsi “ehtiyacdan artıq olan” günəş şüalarını udur. Karbondioksid isə əksinə təsir göstərərək qazanılan temperaturu qoruyaraq soyumanın qarşısını alır.
Bütün bu məlumatlar bizə göstərir ki, həyatımız bir-birindən mürəkkəb alt-sistemlərdən ibarət böyük sistem sayəsində davam edir. Bütün yer üzü insanın həyatına imkan yaratmaq üçün yaradılmışdır.
Kazımov İzhar
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Bakılılar yeraltı keçiddən niyə qorxurlar?
Dünya gözəli Bakıda seçildi
Ailə üçün təhdid: yuxuda danışmaq
Azərbaycanın məşhur həkimi vəfat etdi
''İdeal cins'' ideal olmayan cinsin nəzərində
"Səqəleyn" nə deməkdir?
İŞİD kimyəvi silaha əl atdı
Soyuqdəymənin aradan qaldırılması
Hava haqqında - 27.01.2014
Hamiləlikdə bahar allergiyası
Soğanın faydaları
KİV: “Alibaba”nın qurucusu yoxa çıxıb
Hazal Kaya ərə getdi - FOTO
Azərbaycanlı şair vəfat edib
iPhone soyuducunu da ötdü
Hava haqqında
Vladimir Kushin əsərləri
Dreykin 979 min dollarlıq geyimi səs-küy yaratdı - FOTO
Bakı metrosunda köhnə kartlar yığılacaq
Məşhur oteldə indi ruhlar dolaşır
Çiyələkli rulet (foto-resept)
Beyonse əkizlərinə 6 dayə tutdu, hər birinə 100 min verəcək
​İpoteka ilə ev almaq istəyənlər, mütləq oxuyun!
YALNIZ YERİMƏKLƏ 20 gündə 4 kq ARIQLAYIN
Çin zooparkında şirin əvəzinə it nümayiş etdiriblər
Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət-10
Qarabağ bizə Qəzzadan da yaxındır
Südlü biskivit (foto resept)
Koronavirusun 6 forması müəyyənləşdi - ƏLAMƏTLƏR
Azərbaycanda koronavirusdan rekord ölüm qeydə alındı
Döş xərçəngindən qorunun!
İmtahanda maksimum nəticə göstərən abituriyent qızlar barədə bilmədiklərimiz
Bu gün Azərbaycanda Gənclər Günüdür
Dişləri ağardan sadə və effektli ÜSUL
Qarabağ problemi - RUSİYA QARANT OLACAQ
Türkiyədə Qarabağ problemi ilə bağlı elmi əsər dərc olunub
Azərbaycanlı hakerlər 30-dək erməni saytını dağıdıblar
XƏBƏRDARLIQ! Maqnit qasırğası olacaq
Sahibi ilə birlikdə it də karantinə salındı
100 gün ərzində həyatınızı yaxşılaşdıracaq 60 addım
Film seyr edərkən yemək yeməyin!
Azərbaycanda sosial evlərin sayı artırılacaq
"Kurtlar Vadisi" ekranlara qayıdır
DYP-dən sürücü və sərnişinlərə XƏBƏRDARLIQ
Artıq 5G sınanır
Evi az vaxtda təmizləmək üçün
Bakıda bu xəstəxana söküləcək - Yerində stansiya tikləcək
Hərbçilərimizin geyim qaydalarında dəyişikliklər edilir
Bankdan kredit götürmək istəyənlər üçün xəbər var
Məşhur küçə sənətçisinin Fələstin üçün çəkdiyi tablo rekord qiymətə satıldı
- ŞƏRHLƏR