Şəmil Sadiq “OdƏrlər”
Atları çox sevirəm... Bilmirəm bu sevgimin əsl səbəbi nədi, bəlkə özüm də at ilində doğulduğum üçündü, bəlkə atlar məğrurluq, güc, gözəllik, yenilməzlik simvolları olduqlarındandı. Səbəbinin nə olmasından asılı olmayaraq çox sevirəm. Ömrümdə ata minməmişdim, lakin bir dəfə dilbər guşələrimizin birində zövq üçün At belinə mindikdən sonra qəlbimdə dərin bir peşmanlıq hissi yarandı. “Niyə belə etdim?!” – deyə özümü çox məzəmmət etdim. Atların gözəlliklərini, məğrurluqlarını, yenilməzliklərini kənardan izləmək daha gözəldi. Şəmil Sadiqin “OdƏrlər” romanı elə ilk səhifələrdən atlarla bağlı olan bu sətirləri ilə Məni özünə bağladı: “At belinə mindinsə özündə bir təpər hiss etməlisən, düşmən üstünə yeriməlisən... Türklər iki halda ata minərdilər: bir yağı düşmən üstünə gedəndə, bir də qələbə çalıb şadyanalıq edəndə... Yoxsa ki, at meymun deyil ki, onunla oynayasan...”
“OdƏrlər” romanı ucqar bir kəndə nalyığanın gəlməsilə başlayır... Özü də elə-belə nal yox, köhnə nal. Bəs bu nalyığanın əsl məqsədi nədir? Sonra Dədə Əfəndinin söhbətləri başlayır. Mənə qalsa bu “mühazirə”lərə “söhbət” deməzdim. Dədə Əfəndi öz mühazirələrində tarix, din, məzhəb, milli kimlik və ideal bir ideologiyanın varlığından danışır. Dədə Əfəndinin mühazirələrinin kitaba salınması isə ayrı cəsarət tələb edir. Romanda Dədə Əfəndinin altı söhbəti, türkün ən gizli və çağdaş tarixi, eləcə də Qarabağ hadisələri qeyd edilir. Ruhu vətənpərvərliklə yoğrulan 5 qəhrəman onlara tapşırılan işi görmək üçün Qarabağa yollanırlar. Hansı işi? Bax bu sualın cavabı üçün əsəri mütləq sona qədər oxumalısınız.
Əsərin ilk səhifələri bəsit əsər təsiri bağışlasa da, səhifələr çevrildikcə kontekst dəyişir. Taleyüklü məqamlar və məsələlər oxucunu ciddi şəkildə düşünməyə sövq edir. Əsər çox canlıdır. İstənilən situasiyanı rahatlıqla canlandıra bilirsən və ya dialoqlar oxucu beynində öz-özünə canlanır. Reallıqlar və qeyri-reallıqlar, bir-birinə gözəl toxunub. Əsərdə obrazlara verilən adların milliliyi isə əsəri oxucuya daha da doğmalaşdırır.
Bugünkü gün hər mənada o qədər surətlə ineqrasiya olunuruq ki, milli kimlik, əqidə unudulmağa doğru gedir. Onsuz da ruhu dəfələrlə təcavüzə məruz qalmış xalqımızın canında o qədər kimisə yamsılamaq, kiməsə oxşamaq aclığı var ki, milli vətənpərvərlik mövzusunda əsərlərin yazılmasına və gənclərimizin oxumasına böyük ehtiyac var.
Bəzi sətirləri oxuyarkən elə fikirləşdim ki, əsər bu il yazılıb, çünki 2013-cü ildən sonra baş verən hadisələr romanda elə dəqiqliklə qeyd edilib ki, yazıçının öncəgörənliyi heyrət doğurur.
“Ey insanlığın, bəşəriyyətin düşmənləri, görürsünüz bu bayrağı? Bu Azərbaycan bayrağıdır ki, başımız üstündə dalğalanır. Korsunuz bəyəm, niyə təzim etmirsiniz? Niyə baş əymirsiniz?! Niyə qaçıb rədd olmursunuz bu torpaqlardan?! Bir baxın, görün, necə qürurla dalğalanır?! Görün sizin murdar nəfəsinizə önəm vermədən səmanı necə də aydınladıb?!” Bir gün bu sətirlərdə yazılanlar da...
Bu əsər haqqında sevindirici hallardan biri də odur ki, əsər həm qardaş Türkiyə Respublikasında, həm də Almaniyada nəşr olunub. Lakin bu iki xarici dillə kifayətlənmək olmaz. Tarixi həqiqətlərimizin bütün dünyaya çatdırılması üçün bu cür əsərlərimiz mütləq digər dillərə də tərcümə olunmalıdır.
Hərdən heç kəsə söyləyə bilmədiyim və əsrlərlə doğru bildiyimiz doğru olmayanlar üçün “bu düzgün deyil” demək istəyirəm. Lakin mən qorxuram. Kütlə təhlükəli axındı. Əsəri hər kəsin birmənalı qarşılamayacağı aydın və labüddü. Çox zaman fikir verirəm, insanlar sözü ya həqiqətən anlamırlar, ya da anlamaq istədikləri kimi anlayırlar. Əsər haqqında bəzi yazılarda “İslam əleyhinə” olduğu qeyd edilir. Nə deyim bilmirəm... Yox bilirəm, “Hər şeydən öncə millət!“
Sonda daha önəmli bir sualla üz-üzə qaldıq: “Saf qan”lı olmaq üçün millət, mütləq türkmü olmalıdır? Onu bilmirəm, amma nə yaxşı ki, Mən TÜRK qızıyam.
Shamil bəy, bir gün “Tanrı dağının ətəyində” hər kəslə “görüşmək” diləyilə...
XƏBƏR LENTİ
- ŞƏRHLƏR