…Və bir gün tanrı olacağam…
Romanı tərcümə edəndə tez-tez Feyziyyənin bu misrasını xatırlayırdım. Axı Adam Steyn Tanrının özü olduğuna inanırdı və Adam Steynin müalicə aldığı Araddakı xanım Sizlinqin Reablitasiya və Müalicə Klinikası məhz bu səbəbdən tikilmişdi – onlar Tanrını gözləyirdilər. Xanım Sizlinq İsrailə gəzməyə gələndə təsadüfən kafedə Şvester əkizlərinin böyüyü ilə tanış olur və yaşlı Şvester onu inandırır ki, Tanrı məhz burada, İsraildə və məhz dəlilərdən birinin timsalında zühur edəcək. Amerikada çoxlu fabrikləri olan dul xanım Sizlinq Şvesterə inanır və on milyon dollar xərc çəkib Arad səhrasında hər şəraiti olan tam modern klinika inşa etdirir. Haçansa Tanrı zühur edəcək və Şvester əkizi Adamın o elçi olduğuna inanır. Hər dəfə Şvester əkizi ondan soruşanda “hələ var, o gün yetişməyib hələ” deyir. Və bir gün Şvester əkizinin yuxusuna mələk gəlir. Dəqiq tarix, saat və məkan deyib Tanrını orda gözləmələrini tapşırır. Həmin tarixdə Reablitasiya və Müalicə klinikasında yatan xəstələr səhraya üz tuturlar və o biri dəlilər gücdən düşdükləri üçün Adam Steyn təkbaşına deyilən təpəyə çıxır və Tanrı yerinə heç gözləmədiyi biriylə qarşılaşır…
Adam Steyn təlxəkdir, itdir, saxtakardır, dahidir, haçan istəsə özünü xəstələndirə bilir, hamını özünə heyran edə bilir. Klinikaya üçüncü gəlişidir və gələn kimi baş həkim doktor Qrosun yanına gedir. O doktor Qrosu çoxdan, hələ Yafadakı xəstəxanada yatandan tanıyır. “Sən məğlubsan,” deyir Qrosa, “neçə dəfə cəhd etdin, müxtəlif dərmanları yoxladın, amma məni sağalda bilmədin”. Hə, doktor Qros uduzub. Amma Adam Steynin sağalmağı da təbii görünmür. Arvadıyla qızı gözünün qabağında qazda boğularaq öldürülən, ölüm düşərgəsində komandir Kleynin iti Rekslə bir qabdan yemək yeyib it rəftarı görən və təsadüfən sağ qalan və bütün bunların nəticəsində başına hava gələn birinin sağalmağı nə qədər inandırıcıdır? Doktor Qros özü də onun sağalacağına inanmır, o sadəcə öz üstünə düşəni edir, Adama müxtəlif dərmanlar içirdir.
Bir də Cenni var. Adamı sevir. Heç vaxt onunla birlikdə ola bilməyəcəyini bilsə də, Adam hər nə qədər onu alçaltsa da Cenni Adamı sevir. Onun üçün hər şeyə hazırdır və bacardığından daha çox eləyir.
Bir də balaca it var. It – yəni uşaq. Onu zirzəmidə it kimi gözlədib saxlayıblar və uşaq da it olduğuna inanıb. İndi Adamla eyni klinikadadır və Adam təzədən onu adam eləmək üçün əlləşir. Və istədiyinə nail olur, uşağa ad da verir – İsrail kralı Davud.
Klinikadakıların hamısı yəhudidir və hamısı dəlidir. Hamısı o məşum ildən – faşistlərin yəhudiləri qazda boğduqları ildən müxtəlif yollarla salamat çıxıblar və hamısının başına hava gəlib. Hamısının taleyi oxşardır və hamısının taleyi müxtəlif çalarlıdır.
Romanı oxuduqca çox eşitdiyim bir fikir öz təsdiqini tapırdı: İnsanın heç bir qiyməti yoxdur…
Həmid Piriyev