Annotasiya
“Əcnəbi qadın” (rusca “Иностранка”) romanı qeyri-adi yumorla yazılıb. Əsərin qəhrəmanı Marusya Sovet İttifaqında Kommunist partiyasına sadiq bir ailədə doğulub. Təminatlı həyat onu sıxır. Sadəlövhlük onun yolunu Avropaya, oradan isə Nyu-Yorka aparıb çıxarır.
Marusyanın timsalında sovetlərdən gedən mühacirlərin həyatı təsvir olunur.
“Əcnəbi qadın” əsərində bir cümlədə eyni hərflə başlayan iki söz yoxdur.
Əsərdən seçilmiş hissələr
Bizdə yerli sakinləri nədənsə əcnəbi hesab edirlər.
***
Qəlyanaltıda işləyən çinli məni belə salamlayır:
- Xoş gördük, Soljenitsın!
***
- İçir, dava salır, hansısa abstrakt ədəbsizliklərlə məşğul olur…
***
Özünə rezin möhür sifariş etmişdi: “Yefim Q.Druker, naşir”. Sonra emblem – kitab fonunda lələk qələm – və ünvan. Bununla da pulu qurtardı.
***
Uğur qazanmağın yolunu göstərdi – masajistliyi öyrənmək.
***
- Demokratiyanı bütün vasitələrlə yaymaq lazımdır. Hətta atom bombasıyla!
***
Bəllidir ki, Amerikada eşidilmək üçün sakit danışmaq lazımdır.
***
- Lakin deyirlər, rejissor olmusunuz?
- Olmuşam. Doğrusu, hesab edilmişəm. 67-ci ildə tarif cədvəlində vəzifəmin adı belə olub. O vaxta qədər köməkçi işləyirdim.
- Rejissor köməkçisi?
- Bəli. “Vodka” dalınca qaçanın biri.
***
- Mən klassik əsərləri ekranlaşdırıram.
- Məncə, ümumiyyətlə, ekranlaşdırma zibil şeydir!
***
- Təbiət qazanc gətirmir!
- İncəsənət satılmır!..
Ümumiyyətlə, mən inanıram ki, yoxsulluq və zənginlik anadangəlmə keyfiyyətdir. Məsələn, saçın rəngi, yaxud musiqi duyumu kimi. Biri yoxsul, digəri zəngin doğulur. Burada pulun heç də günahı yoxdur.
***
Kasıblar bütün hallarda ziyana düşürlər. Kasıbları həmişə cərimə edirlər, hətta itləri nəzərdə tutulmayan yeri batıranda da. Əgər kasıbın qəpik pulu cibindən düşsə, hökmən lyuka töküləcək.
***
12 illik Amerika həyatında yalnız bir kitab əldə etmişdi. Kitabın adı maraqlı idi: “Səhər yeməyinə üç yüz dolları necə xərcləmək olar?”…
***
Bir nazirin edamı onlarla vəzifə yerdəyişməsinə gətirib çıxarırdı. Özü də istisnasız olaraq istiqamət yuxarı idi.
***
Mahiyyətcə, yəhudi həm soyad, həm peşə, həm də sima deməkdir.
***
Yəhudi oğurlayanda da, özünə lazımını götürür. Rus isə əlinə keçəni.
***
Kürəkənin yəhudi olması faciədir, yəhudi nəvələr isə bəladır!
***
Dima qayğıkeş, ağıllı, nəzakətli idi. Səliqəsizliyi sevmirdi. Hər səhər bloknotunda qeydiyyat aparırdı. Orada rubrikalar vardı – düşünmək, iş görmək, zəng etmək. Bəzən yazırdı: “Vitali Lutsenko ilə salamlaşmamaq”. Yaxud: “Aleşkoviçin ədəbsizliyinə ehmalca susmaq”.
Şənbə günü bir qeyd yazdı: “Maşa”. Bunun mənası – kino, teatr, restoranda şam yeməyi və sevgi demək idi.
***
Düzdür, çoxu məlumatsızdır ki, əgər hər şeyin ilki yaxşıdırsa, bu, artıq fəlakətdir. Deməli, hər şey yalnız fəlakətlə tamamlana bilər.
***
- Heç olmasa, doyunca içib keflənərdin!
- Əyyaşlıq könüllü dəlilikdir.
- Heç olmasa, məni qısqanardın!
- Qısqanclıq başqasının səhvinə görə özündən intiqam almaqdır.
***
Firavan insan üçün ən ağır sınaq qəfil uğursuzluqdur.
***
Məlumdur ki, nikahda bərabərlik yoxdur. Üstünlük həmişə az sevənin tərəfindədir. Əgər buna üstünlük demək olarsa.
Marusya otuz yaşında başa düşdü ki, həyat ləzzətdən ibarətdir. Qalan hər şey pislikdir, nifrət oyadır.
Ləzzət – çiçəklər, restoranlar, sevgi, xarici əşyalar və musiqidir. Pislik – pulsuzluq, məzəmmət, xəstəlik və günah hissidir.
***
Ərin olması kənardakıların gözündə onları tam, bütöv göstərirdi. Ər mütləq lazım idi. Heç olmasa nifrət obyekti kimi.
***
Öncə Rafael Marusya üçün peyzaj xüsusiyyətli küçə idi. Əvvəlcə Rafael yer və zaman hadisəsi idi.
***
Sovet İttifaqında gələcək haqqında danışılır. Burada isə yaşayırsan, vəssalam.
***
Amerikada ən yaxşı gedən mal illüziyadır…
***
- Diqqət, cənablar! Elə isə ədalətdən üstün nə ola bilər?
- Hər şey.
- Bəlkə daha konkret olasan?
- Əgər daha konkretsə – mərhəmət…
***
- Sən sadəcə hər şeyi unutmusan. Kobudluq, yalan…
- Moskvada da kobudluq edirlər, amma heç olmasa rusca.
***
- Niyə insanlar arasında kədərlilər xoşbəxtlərdən daha çoxdur?
- Kədərli üçün riyakarlıq etmək asandır.
***
- Əvvəl məni bir qadın kimi sevirdin.
- Hazırda bir insan kimi qəbul edirəm.
***
Mən kirimişdim. Çünki mərifətli şeylərdən danışmağa halım yox idi. Səbəbi hər yerdə zavallı – axmaq, riyakar – məzəli görünməyimizdir. Bu günahdır.
Qısası, susuram…
***
İlahi! Necə də şərəflidir! Layiq olmayan mərhəmət: rus əlifbasını bilirəm!
Tərcümə: Şahbaz Xuduoğlu
KKO