Aprelin 2-də Azərbaycanın Kəlbəcər rayonunun Ermənistan ordusu tərəfindən işğal edilməsinin 25 ili tamam oldu. Erməni qüvvələri 1993-cü il martın 27-də başlanan genişmiqyaslı hücumdan sonra aprelin 2-də Kəlbəcər rayonunu işğalı etmişdilər.
Kəlbəcər Azərbaycanın Dağlıq Qarabağdan kənarda işğal olunmuş ikinci rayonu (1992-ci ilin mayında zəbt edilmiş Laçından sonra), Dağlıq Qarabağla Ermənistan arasında mühüm strateji bölgə idi.
Azərbaycan Respublikasının cənub-qərb bölgəsinin zirvəsi hesab olunan Kəlbəcər rayonu dəniz səviyyəsindən 1500-3800 m yüksəklikdə Tərtər çayı vadisində Kiçik Qafqazda yerləşir. Kəlbəcər antik dövrün abidəsi olmaqla, çox zəngin flora və faunası olan bir təbiət muzeyidir. Rayonun "Qaragöl", "Zalxa" gölləri sahillərində, "Ayıçınqıl" və "Pəriçınqıl" dağlarında qayalara həkk edilmiş qayaüstü təsvirləri tədqiqatç alimləri tərəfindən öyrənilmişdir.
Məlum olmuşdur ki, dəniz səviyyəsindən 3000 m yüksəklikdə yerləşən bazalt daşlarının üzərinə həkk olunmuş yazılar və rəsmlər ölçü, kompozisiya və çəkilmə texnikasına görə biri-birindən kəskin fərqlənir. Bu abidələrin əksəriyyəti tunc dövrünün əvvəlləinə (e.ə. III minillik) aiddir. Tunc dövrünün sonlarında daha mürəkkəb kompozisiyalı lövhələr yaradılmışdır ki, bu da mədəniyyətin bu yerlərdə başlanması demək idi.
1976-cı ildə Kəlbəcərin qayaüstü təsvirlərin yerləşdiyi ərazidə qədim yaşayış mərkəzi aşkar edilmişdir. Həmin yerdə divarın qalınlığı 2 metrə çatan tikinti və həmin ərazidə tapılan gil qab bir daha təsdiq edir ki, e.ə. III minillikdə Kəlbəcər ilk insanların yaşayış məskəni olmuşdur.
Kəlbəcərin səthi dağlıqdır. Dəlidağ, Keyti, Murovdağ, Kəpəz, Sərgi Göyçəgölü, Göyçənin Mıxtökən, Qarabağ yaylasının bir hissəsi Kəlbəcərin təbii sərhədlərini təşkil edir.
Ən yüksək dağ zirvəsi olan "Camışdağ"ın (Murovdağın başıdır) hündürlüyü 3724 m-dir.
Kəlbəcər inzibati rayon kimi 1930-cu il avqustun 8-də təşkil edilmişdi. Ərazisi 1936 kvadrat kilometr, əhalisi işğaldan öncə 61 min nəfər idi. Rayonda 1 şəhər (Kəlbəcər), 1 şəhər tipli qəsəbə (İstisu) və 128 kənd vardı.
Kəlbəcərin işğalı zamanı 458 nəfər həlak olmuş, rayonun yüzlərlə sakini, o cümlədən qadın, uşaq və qoca əsir götürülmüşdü.
İşğal nəticəsində Kəlbəcər rayonunda 97 məktəb, 9 uşaq bağçası, 116 kitabxana, 43 klub, 42 mədəniyyət evi, 9 xəstəxana, 13 min fərdi mənzil dağıdılıb, 38 min hektar meşə sahəsi, təbii ehtiyatlar, o cümlədən zəngin qızıl yataqları talan edilib. 1993-cü ilin qiymətləri ilə Kəlbəcərin xalq təsərrüfatına 70 milyard manat ziyan vurulub.
Ermənilər Kəlbəcərin Vəng kəndi ərazisində Alban məbədi, Çərəkdar kəndində Alban kilsəsi (Həsən Camal kilsəsi), Qanlıkənd ərazisində Lök qalası, Qaraçanlı kəndinə Uluxan qalası, Tərtər çayının Bulanıq çayı ilə qovşağında yerləşən Alban kilsəsi, Qalaboynu kəndində Qalaboynu qalası, Comərd kəndində Comərd qalası, Camışlı kəndində Keşikçi qalası, Kəlbəcər şəhərində məscid, Başlıbel kəndində məscid, Otaqlı kəndində məscid, Soyuqbulaq kəndində Tərtər çayı üzərindəki Tağlıdaş körpüsü, Kəlbəcər Tarix-diyarşünaslıq muzeyi, Aşıq Şəmşir adına Mədəniyyət Evi, Söyüdlü yaylağında Seyid Əsədullanın ziyarətgahı və daha neçə-neçə mədəni-tarixi abidəni də dağıdıblar.
Kəlbəcərin işğalından sonra BMT Təhlükəsizlik Şurası 1993-cü il aprelin 30-da 822 saylı qətnamə qəbul edib. Qətnamədə bütün işğalçı qüvvələrin Kəlbəcər və Azərbaycanın digər işğal olunmuş rayonlarından dərhal çıxarılması tələb olunsa da, həmin qətnamə, o cümlədən sonradan erməni qüvvələrinin Azərbaycan torpaqlarını işğal etməsi ilə bağlı qəbul olunmuş daha 3 qətnamə (853, 874, 884 saylı) yerinə yetirilməyib.
Bununla yanaşı, BMT və ATƏT-in prinsiplərinə zidd olaraq 1999-cu ildən Kəlbəcər rayonu ərazisində ermənilərin süni şəkildə məskunlaşdırılmasına başlanılıb.
XƏBƏR LENTİ
2200-cü ildən gəlmiş zaman elçisindən ŞOK AÇIQLAMA
Günün qoroskopu: münasibətlərin bütün incəliklərini anlamaq çətindir
Tolqahanın xanımı paylaşdığı FOTO ilə TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ
Dünyanın ən bahalı və lüks göydələni
Xanımların gəlinlik arzusu
Məşhurların möhtəşəm geyimləri
ABŞ-da Azərbaycanla bağlı veriliş yayımlandı
Kartof pizzası (foto-resept)
İşğaldan azad edilmiş torpaqlarda yeni tədqiqat işlərinə başlanılır - RƏSMİ
Ən yaxşı qısa saç modelləri
Pelin və Anıl cinayətə şahid oldular-FOTO
Günün qoroskopu: qarşınıza çətin əldə olunan məqsədlər qoymayı
Demet Akalının Azərbaycanla bağlı paylaşımı Diqqət Çəkdi-FOTO
Kələm salatı (foto resept)
Manatın məzənnəsi
Noyabrın son günü Azərbaycanda hava necə olacaq?
İyirmi bir üzüm giləsi
Irina Şeykdən ilk çimərlik FOTOsessiyası
Azərbaycanda qadınların təxminən 1/3-də piylənmə müşahidə olunur
Ağciyərindən mismar çıxdı-FOTO
Necə xoşbəxt olmalı?
Kəvərli-pendirli piroq (foto resept)
Azərbaycanda şaxta rekord həddə çatacaq
Sabah 18 dərəcə isti olacaq
Bir kişini necə dəyişmək olar?
Alen Delon xəstəxanalıq oldu-SƏBƏB
Yuxu yozmaları - Ü
İspanaqlı piroq (foto resept)
Çardaq dekorasiyası
Müdafiə Nazirliyi: “Azərbaycan Ordusu Şuşa şəhərinə tam nəzarət edir”
Pandemiya barədə 2007-ci ildən xəbərdarlıq edilibmiş: “Saatlı bomba”… - FOTO
Uşaqlar valideynləri yoranda
Begemotlar
Bakıda kirayə mənzillər bahalaşıb
Kişiləri evlilikdən uzaqlaşdıran səbəblər
Qırmızı mərci sıyığı (foto resept)
Təhsilini bitirə bilməyən şagirdlər üçün şans
Qan qrupumuz xasiyyətimizə təsir edir
Ziyafət üçün qısa donlar
Putinin çatışmayan cəhəti
Milyarderin özəl təyyarəsini görənləri heyrətə gətirir – FOTO
Ziyafət üçün geyim kombinləri
“Apple” tarixi rekord vurdu
Sürücülərə xəbərdarlıq
Tiflisdə Azərbaycanın xalq artisti Səyavuş Aslanın xatirəsi anıldı
Suqovuşan kəndindən VİDEOREPORTAJ
Yoluxmalar artır, qaydaların sərtləşdirilməsi günün tələbidir - RƏSMİ
"Bal barmaq" (foto resept)
Ceylanı dərk etməyin 15 yolu
Trampın xanımı Ağ Evə köçməkdən imtina etdi
- ŞƏRHLƏR