Mart Soyqırımı və ya Mart Hadisələri — 1918-ci ilin 30 mart və 3 aprel tarixləri arasında Bakı şəhərində və Bakı quberniyasının müxtəlif bölgələrində, eləcə də Şamaxı, Quba, Xaçmaz, Lənkəran, Hacıqabul, Salyan, Zəngəzur, Qarabağ, Naxçıvan və digər ərazilərdə Bakı Soveti və daşnak erməni silahlı dəstələrinin azərbaycanlılara qarşı törətdikləri qırğın.
Rəsmi mənbələrə əsasən soyqırımın nəticəsində 12 minə yaxın azərbaycanlı qətlə yetirilmiş, on minlərlə insan itkin düşmüşdür. Azərbaycan Prezidenti Heydər Əliyevin 26 mart 1998-ci il tarixli Sərəncamı ilə 31 mart Azərbaycanlıların Soyqırımı Günü kimi qeyd olunur.
Üç gün davam edən qırğın zamanı erməni silahlıları bolşeviklərin köməyi ilə azərbaycanlıların yaşadıqları məhəllələrə qəflətən basqınlar etmiş, əhalini uşaqdan böyüyədək qətlə yetirmişdir. Həmin dəhşətli günlərin şahidi olmuş Kulner familiyalı bir alman, 1925-ci ildə Bakı hadisələri barədə bunları yazmışdır: “Ermənilər müsəlman (azərbaycanlı) məhəllələrinə soxularaq hər kəsi öldürür, qılıncla parçalayır, süngü ilə dəlmə-deşik edirdilər. Qırğından bir neçə gün sonra bir çuxurdan çıxarılan 87 azərbaycanlı cəsədinin qulaqları, burunları kəsilmiş, qarınları yırtılmış, cinsiyyət orqanları doğranmışdır. Ermənilər uşaqlara acımadıqları kimi, yaşlılara da rəhm etməmişdilər.” Gənc qadınların diri-diri divara mıxlanması, ermənilərin hücumundan sığınmağa çalışan iki min nəfərin yerləşdiyi şəhər xəstəxanasının yandırıldığı da bu dəhşətli faktlar sırasındadır.
İrəvan quberniyası, Şərur-Dərələyəz, Sürməli, Qars və digər ərazilərdə azərbaycanlıların qırğınının fəal iştirakçılarından biri olmuş erməni zabiti Ovanes Apresyanın xatirələri əsasında amerikalı aqronom Leonard Ramsden Hartvill “İnsanlar belə imişlər” adlı kitab yazmışdır. Ovanes Apresyan kitabın müəllifi ilə söhbəti zamanı ermənilərin, ingilislərin və rusların yardımı ilə öz məqsədlərinə çatdıqlarını qeyd edərək, təkcə Bakıda Mart qırğını zamanı iyirmi beş min azərbaycanlının qətlə yetirildiyini bildirmişdir.
Bu hadisələrin dəhşətini göz önünüzə gətirməyiniz üçün 1918-1920-ci illərdə mövcud olmuş Azərbaycan Demokratik Respublikası hökumətinin, Fövqəladə İstintaq Komissiyasının materiallarından bəzi çıxarışları nəzərinizə təqdim edirik:
1918-ci ilin mart-aprel aylarında Şamaxıda 8 minə qədər dinc sakin qətlə yetirilimişdir. Şamaxı Cümə məscidi də daxil olmaqla əksər mədəniyyət abidələri yandırılmış və uçurulmuşdur.
Cavanşir qəzasının 28 kəndi, Cəbrayıl qəzasının 17 kəndi tamamilə yandırılmış, əhalisi məhv edilmişdir.
1918-ci il aprelin 29-da Gümrü yaxınlığında əsasən qadınlardan, uşaqlardan və yaşlılardan ibarət 3 min nəfərlik azərbaycanlı köçü pusquya salınaraq son nəfərinədək məhv edilmişdir.
Erməni silahlı dəstələri Zəngəzur qəzasında 115 azərbaycanlı kəndini məhv etmiş, 3257 kişi, 2276 qadın və 2196 uşağı öldürmüşdülər. Bütövlükdə bu qəza üzrə 10068 azərbaycanlı öldürülmüş və ya şikəst edilmiş, 50000 azərbaycanlı qaçqın düşmüşdür.
İrəvan quberniyasının 199 kəndində yaşayan 135 min azərbaycanlı məhv edilmiş, kəndlər isə yerlə yeksan edilmişdir. Erməni silahlı dəstələri daha sonra Qarabağa yürüş etmiş, 1918-1920-ci illər arasında Qarabağın dağlıq hissəsində 150 kənd dağıdılımış, əhalisi məhv edilmişdir.
XƏBƏR LENTİ
Hacı İsmayılovun doğum günüdür
Azərbaycanda internet istifadəçilərinə müjdə
PUA ilə düşmən hədəflərini məhv etmiş şəhidimiz
Mobil telefonlar kredit borcuna görə bağlana bilər
Dünya gözəli Bakıda seçildi
Nurlu insan
Tənbəl heyvanlar
Bakıda bankomatlarda problem yaranıb?
Hava haqqında
Vətəni Azərbaycandır, amma Çindən gətirilir
Yığıncaq toppuzu necə hazırlanır?
"Sen anlat Karadeniz" yeni sezonun tanıtım çarxı yayıldı
Ermənilər Tovuzda hospitalı hədəf aldılar - VİDEO
Nokia Lumia insanı xilas etdi
Azərbaycanda evdə müalicə qaydalarını pozan koronavirus xəstələri cəzalandırılacaq - FOTO/VİDEO
"Mançester Yunayted" rekord vuraraq "bomba"nı partlatdı
Mənim toxuduqlarım
Ermənistana ilk zərbə
Malların saxlanma şəraitinə diqqət edin!
Məşhur aktyor hər kəsi Sevindirdi-FOTO
Məşəl bu gün Bulvara gətiriləcək
Devid Bekhem ailəsi ilə Xorvatiyada dincəlir-FOTO
Gürcü xingəli (foto resept)
Ən gözəl konbinlər
OPEK-in Azərbaycan nefti ilə bağlı PROQNOZU
Hava haqqında - 24.12.2013
Ayağınız şişir?-həkim XƏBƏRDARLIQ EDİR
Torta Mikki Maus görünüşünün verilməsi
Pəhriz başına oyun açdı
Rusiya Ermənistana tədarük edilən bəzi məhsullara görə rüsumları ləğv edir
Dahi futbolçu "Milan"ın yeni baş məşqçisi olacaq
Dünyanın ən uzun pilləkənları
Qarabağı tərk edən ermənilər torpaqlarımıza mina qoyur
Yoluxan kəndlilərin sayı 45-ə çatdı
Ermənistan işğalından azad edilən ərazilər açıqlandı
Tramp əhalinin 98 %-ni vergidən azad edir
Fransada içki qadağan olundu
Papa Türkiyəyə cavab verdi
Fahriye Evcen geyimi ilə diqqət çəkib-FOTO
Moda ikonu Olivia Palermo
Keçmiş sevgilisindən amansız qisas-FOTO
Meyvələrdən canlı obrazlar yaratdı
Çobanyastığı maskası
2021-ci il “Nizami Gəncəvi İli” elan edildi - SƏRƏNCAM
Putin İŞİD-dən danışdı
Gülben Ergen “YouTube” kanalı açdı - FOTO
Elektrik enerjisi limiti artırıla bilər - Nazir açıqladı
Sobada toyuq budu (foto resept)
Sərt karantin rejiminin tətbiq olunduğu ərazilərin sayı artırıla bilər - RƏSMİ
Qarakənd faciəsinin ağ ləkələri
- ŞƏRHLƏR