Astronomik araşdırmaları ilə Neptun planetinin kəşfinə gedən yolu açan Meri Somervill həmçinin elmin xalq tərəfindən geniş anlaşıla bilməsi üçün böyük işlər görmüşdür.
Meri Ferfakx Somervill 26 dekabr 1780-ci ildə Şotlandiyanın Jedburq şəhərində anadan olub. Merinin vitse-admiral olan atası Villiam Corc Ferfaks qızının həm doğulduğu zaman, həm də uşaqlıq çağında dənizdə idi. Anasının qızından tək istəyi İncil kitabını oxuyub dua etməsi olub. Merinin özünün də yazdığı kimi, vəhşi bir varlıq olmağa buraxılmışdı.
18-ci yüzillikdə bütün qız uşaqlarında olduğu kimi ,Merinin də təhsili təsadüflərə bağlı və məhdud idi. Yeganə rəsmi təhsilini bir il müddətində Edinburq yaxınlarındakı Musselburqda məmnun olmadığı qız məktəbində alır.
İlk hesab çalışmalarına 13 yaşındaykən bir qadın jurnalındakı məqaləni oxuduğu zaman rastladığı cəbr problemininin həlli ilə başlayır. Qardaşının müəllimini ona maraqlandığı ədəbiyyatı gətirməsinə razı salır və beləliklə, daha mürəkkəb çalışmalar həll etmək imkanı əldə edir.
Meri 1804-cü ildə Londonda rus səfiri olan uzaq qohumu kapitan Samuel Qreyq ilə ailə qurur. Qreyqin elm və riyaziyyata marağı yox idi. İntellektual qadınlara da hörmətlə yanaşmırdı. Ancaq həyat yoldaşının çalışmalarına mane olmadı. Samuel Qreyq 1807-ci ildə vəfat edir. Buna qədər ailənin iki övladı dünyaya gəlir.
Dul qalması və üstəlik, yoldaşından əhəmiyyətli miqdarda miras qalması Meriyə elm öyrənmək yolunda geniş imkanlar açır və istədiyi kimi çalışa bilmək imkanı əldə edir.
Meri riyaziyyatda sağlam bir təməl atmışdı və artıq astronomiya ilə maraqlanırdı. 1812-ci ildə o, yenidən ailə qurur. İkinci həyat yoldaşı Dr. Villiam Somervill orduda hərbi tibb şura müfəttişi idi. O, Merinin çalışmalarını dəstəkləməklə kifayətlənmir, onun redaktoru və katibi kimi davranaraq elmi cəmiyyətə daxil edir. Londondakı sosial əhatələrində Çarlz Babbaqe və Herşel ailəsi kimi məşhur elm insanları vardı. Merinin ikinci ailə həyatından da dörd övladı olur.
Əvvəlki nigahdan dul qaldığı zamanlarda Meri riyaziyyat yarışmasında gümüş medal qazanaraq ilk elmi uğurunu əldə etmişdi. Yeni həyat yoldaşı ilə birlikdə geologiya elmi ilə maraqlanmağa başlayır, mineralları toplayaraq siniflərə bölür. Daha sonra maraq dairəsini çox genişləndirir, yunan dilini öyrənir, botanika, metereologiya və astronomiya çalışmalarına başlayır.
1825-ci ilin yayında maqnetizm üzrə elmi təcrübələrini hıyata keçirir. Növbəti il Günəş spektrumundakı bənövşəyi şüaların maqnetik xüsusiyyətləri üzrə hazırladığı məqaləsini həyat yoldaşı Kral Elmlər Akademiyasına təqdim edir. Bu məqalə diqqət çəkir və nəşr edilir. Məqaləsində olan nəzəriyyənin daha sonralar rədd edilməsinə baxmayaraq, həmin məqalə Merinin mütəxəssis elm yazarı olduğunu ortaya çıxarır.
Bu uğurunun ardından 1831-ci ildə Meri Laplasın "Şeytanın mexanizmi" kitabını tərcümə edir və beləliklə, geniş bir kütlə böyük fransız riyaziyyatçısı, astronomu olan Laplası sadə bir dildə anlaya bilir. Meri özü də bu haqda yazmışdı ki: "Mən Laplasın cəbr kitabını ümumi (sadə) dilə çevirdim". Meri tərcümə etdiyi əsərə uzun bir giriş yazısı da yazır. Kral Elmlər Akademiyası onun bu əməyini qarşılıqsız buraxmır və Akademiya salonuna Merinin büstü qoyulur.
Merinin ikinci kitabı fizika elmi üzrə idi və 1834-cü ildə yayımlandı. Kitabda Urana təsir edən hipotetik planet haqqında müzakirələr edilirdi. Həmin müzakirələr sonralar Neptun planetini kəşf etməsində Con Koux Adamsa ilham mənbəyi olur.
1835-ci ildə Meri Somervill astronom Karolina Herşellə birlikdə Kral Astronomiya Dərnəyinin ilk qadın üzvü olur. Hökümət Meriyə öncə ildə 200 funt, daha sonralar 300 funt məbləğində maaş təyin edir.
Meri 1838-ci ildə səhhəti pisləşən həyat yoldaşı ilə İtaliyaya gedir. Həyatının geri qalan hissəsini bu ölkədə keçirir. Ona böyük uğur gətirən "Fiziki coğrafiya" kitabı 1848-ci ildə yayımlanır. Bu kitabın nəşrindən sonrakı yarım əsr boyunca məktəblərdə və universitetlərdə geniş istifadə edildi. Meri daha iki kitab da yazır. Onlardan biri "Molekulyar və mikroskopik elm" kitabıdır. Digəri isə avtobioqrafiyası olan və 92-ci yaş gününə bir ay qalmış - 28 oktyabr 1872-ci ildə Napolidəki ölümündən az əvvəl tamamladığı və 1873-cü ildə nəşr edilən xatirələr kitabı idi.
Meri Somervill çalışmalarını həm yeni nəzəriyyələr üzrə irəli sürüb, həm də ən qarışıq mövzuları adi oxuculara asan dildə yetişəcək şəkildə hazırlayıb verə bilmişdir. Merinin intellektual mütəxəssisliyi sadəliyi ilə birləşirdi. Bundan başqa, uğurları və mükafatları ilə qadınların da kişilərlə birlikdə akademiya dünyasında iştirak edib yarışa biləcəyini göstərdi. Həyatı boyunca qadınların sosial və intellektual imkanlarının genişləndirilməsinə çalışdı. Oksford Universitetində qadınlar üçün açılmış olan ilk kolleclərdən birinə ölümündən sonra adı verildi - Somervill kolleci. Merinin adı həm də bir asteroidə və Ay kraterinə verilərək xatirəsi əbədiləşdirilib.
XƏBƏR LENTİ
Bu qəribə yeməklərdən xəbəriniz var?
Adel pərəstişkarlarını məyus etdi
Xoşbəxtlik gətirən qidalar
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir?-26 yanvar
Artur Rasizadə qanunu dəyişdi
Valideynlərin davranış xətaları
Mervenin sirri məlum oldu-FOTO
Göy qutabı və ətli qatlama (müəllif: AZS və emilya86)
McLaren yeni sirr açır
Yayla bağlı ilkin HAVA PROQNOZU
Bakıdan İrəvana sərt cavab
Rihannadan yeni FOTOsessiya
Paşinyan indi də Gürcüstan ərazisinə göz dikir - VİDEO
Azərbaycanda daha 29 nəfər koronavirusdan öldü: 2187 yeni yoluxma
Kreativ mebellər (2-ci hissə)
Berrak yeni ili yeni evində qarşılayacaq-FOTO
Sobada tərəvəzli toyuq (foto-resept)
Mixail Qurfinkel: "V Qəbələ Beynəlxalq Musiqi Festivalına dəvəti məmnuniyyətlə qəbul etdim"
"Time 100" Qırmızı Xalça
Ermənistanda cəbhəyə getməkdən imtina edənlərin övladları girov götürülür
Günün ulduz falı
Şeyma bikinili FOTOlar paylaşmağa davam edir
Azərbaycanda müəllimlərin əmək haqları ilə bağlı yenilik gözlənilir
Avtobusların marşrutu dəyişir
HAVA necə olacaq? 10 İyul
Gözəlik, amma yenə də kosmetika yoldaşımızdır!
Prezident İlham Əliyev Emoməli Rəhmonu yenidən Tacikistanın Prezidenti seçilməsi münasibəti ilə təbrik edib
Qazaxıstana naməlum obyekt düşdü - FOTO
COVİD-19-dan sağalanlar və donor olmaq istəyənlər hara müraciət etsin?
Yeni il gecəsi üçün don toxuyaq
Azərbaycan sərhədləri əsasən Xəzər dənizində pozulur
Üzdəki ləkələri yox edən 4 maska
"Qəbələ" "İnter"ə qarşı
Messinin ən böyük arzusu
Yenilklərə başlamaq istəyənlər üçün aforizmlər
Serialların dillər əzbəri olan sevgiləri
"Santa-Barbara"nın aktrisası vəfat etdi - FOTO
Ofisdə işləyənlər idmanla necə məşğul ola bilər?
"Azərbaycan donor ölkə statusu qazanıb"
Kerem Bursin Qalmaqal Yaşadığı Aktrisa ilə Birlikdə-FOTO
Azərbaycanda verilən rəqəmsal imzaların sayı artıb
Manat ajoitajına düşənlər, "qiyamət" hələ qabaqdadır!
Körpələrin zəkasını inkişaf etdirən vərdişlər
Mustafa Sandalı Şikayət etdilər-SƏBƏB-VİDEO
Sarımsaqlı plov (foto resept)
Yeni il üçün peçenye(foto resept)
Çağla 1 milyonluq maşını ilə diqqət çəkib -FOTO
Swatch saatları
HAVA necə olacaq?-12 APREL
Gün ərzində xoşbəxtliyi necə tapmalı?
- ŞƏRHLƏR