Külək fərqli temperatur mərkəzləri arasında əmələ gələn hava axınıdır. Atmosferdəki fərqli temperaturlar fərqli hava təzyiqləri əmələ gətirdiyinə görə, hava davamlı olaraq yüksək təzyiqdən alçaq təzyiqə doğru yer dəyişir. Təzyiq mərkəzləri, yəni atmosferdəki temperaturlar arasındakı fərq əgər çox olarsa, hava axını, yəni külək güclü olur, bu da böyük dağıntılara səbəb olan qasırğaları əmələ gətirir.
Maraqlısı odur ki, aralarında çox böyük fərq olan ekvator və qütblər kimi fərqli temperatur və təzyiq qurşaqlarına baxmayaraq, bəzi maneə və “nizamlamalar” sayəsində Yer kürəsi çox güclü küləklərə məruz qalmır. Əgər qütblər və ekvator arasında əmələ gələn nəhəng hava axınları bir azdan sadalayacağımız səbəblərlə yumşaldılmasaydı, Yerin səthi davamlı surətdə güclü qasırğaların baş verdiyi ölü planetə çevrilərdi.Əvvəla, Yerdəki hündürlük fərqləri küləkləri zəiflədir. Böyük hündürlük fərqi olan yerlər isti və soyuq cəbhə sistemləri əmələ gətirir. Dağ ətəklərində rast gəlinən bu sistemlər yeni küləklər əmələ gətirir. Beləliklə, ekvator-qütb arasındakı iki mərkəzli sistem hündürlüklər sayəsində çox mərkəzli sistemə çevrilir və küləklər bölünərək zəifləyirlər. Yer qabığının üstündəki sıra dağlar isə nəhəng hava koridorları kimidir. Koridorlar sayəsində hava küləklərlə Yerə bərabər şəkildə yayılır.
Küləklərin zəiflədilməsində Yerin oxunun mailliyinin də böyük rolu var. Əgər Yer kosmosda dik olsaydı, bir başından o biri başına qədər güclü küləklə sovrulan planet olardı. Halbuki planetimizin ekvatoru məlum olduğu kimi hərəkət etmə bucağına görə 23°27´ maillidir. Beləliklə, iki qütb arasındakı bölgələrdə temperatur həmişə eyni olmur, mövsümlərə görə dəyişir. Bu, hava təzyiqinin tarazlanması və küləyin sürətinin də zəifləməsi deməkdir. Ekvatorla hər iki qütb arasındakı temperatur fərqi azaldıqca küləklər mülayim əsir. Temperatur fərqini tarazlamaq üçün planetin ətrafında iki qaz təbəqəsi vardır. Ozon və karbondioksid təbəqələri atmosferin temperaturunu tarazlayır. Ozon təbəqəsi “ehtiyacdan artıq olan” günəş şüalarını udur. Karbondioksid isə əksinə təsir göstərərək qazanılan temperaturu qoruyaraq soyumanın qarşısını alır.
Bütün bu məlumatlar bizə göstərir ki, həyatımız bir-birindən mürəkkəb alt-sistemlərdən ibarət böyük sistem sayəsində davam edir. Bütün yer üzü insanın həyatına imkan yaratmaq üçün yaradılmışdır.
Kazımov İzhar
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Almalı vatruşka (foto-resept)
Qara rəngli qar yağdı - FOTO
İran prezidentini belə görmüşdünüz?
Bakını yaşıllaşdırmaq üçün xaricdən gətirilən bitkilər zərərlidirmi?
Arıqladan dadlı detoks
Dəridəki çuxurlar üçün maska
"Qadınların yanınamı gedirsən? Qamçını unutma!" - Nitsşe
Gözəl bədənə sahib olmaq istəyənlər üçün 5 idman növü
Qadın geyimlərinin dəyişən dəbi
Məşhur modelyer həbs oluna bilər-SƏBƏB
11 yaşlı psixoloq
Hər il 300 ton qızıl zibilliyə atılır
Qarabağdan danışdılar
Millimizin səbəti "tapıldı"
Leyla Əliyeva anasının bişirdiyi yeməklərin FOTOLARINI paylaşdı
Amine Gülşe Mesut üçün Bakıya gəldi-FOTO
Koronavirusun mənşəyi ilə bağlı AÇIQLAMA
İnternetdən ayrılmadan edə biləcəkləriniz
XƏBƏRDARLIQ: Yumurtanı belə yeməyin... - FOTOLAR
Çelik konsertinə gələn qızı sevdiyini 27 il sonra etiraf etdi
Ata nəsihəti
Qadin.Net - 6 YAŞ
Pazllar ("Fiksiklər")
"Sovetski", "Xutor" və "Papanin"də nə olacaq?
2020-ci ilin 6 dəbli rəngi
Azərbaycanda koronavirusla bağlı SON STATİSTİKA - FOTO
Gözəl rəsm əsərləri
Dünyanın ən uğursuz EVLİLİK TƏKLİFİ-VİDEO
Uşaq vaxtı öyrədiləcək 8 məqam
Britni Spirs yenə TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ-FOTO
Möhtəşəm yay ayaqqabları
Unikal enerjili avtomobil
Qafqaz Müsəlmanları İdarəsi qida məhsullarının halallığı ilə bağlı məsələyə dair mövqeyini bildirib
Prezident İlham Əliyev ötən gecəki aksiyadan danışdı-VİDEO
Qırmızı mərci sıyığı (foto resept)
Sevgililər günündə makiyaj necə olmalıdır?
Lənətlənmiş ada - Bura gələnlər yoxa çıxır
Paytaxtdan köç başladı
Barak Obama kəskin tənqid edildi
İlklər
Dirijorumuzun rəhbərliyi altında Novosibirsk orkestri konsert verib
Qapımızı bəzəyək?
Dünya okeanının temperaturu rekord həddə çatdı
Beynindən qurd çıxarıldı-FOTO
Dua Lipanın mahnısı Aleyna Tilkinin mahnısına bənzədildi-VİDEO
Düşmən silahlıları hərbçilərimizi atəşə tutdular
Dəri kurtkalar
365 min dollara kompüter satıldı
Dünya suyun altında qala bilər-Qorxunc proses başladı/FOTO
Çinlilər COVİD-19-a qarşı bunu da etdilər - FOTO
- ŞƏRHLƏR