Bu gün də sizə yazıçı-publisist, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nübar xanım Həkimovanın araşdırması nəticəsində əldə edilmiş mənbəyə əsasən yoncanın çoxumuza məlum olmayan kimyəvi və müalicəvi xüsusiyyətlərini təqdim edəcəyik. Ümid edirik ki, faydalanacaqsınız.
Yoncanın dünya florasının tərkibində 300-dən artıq növü yayılmışdır. Qafqazda 60, o cümlədən Azərbaycanda 43 növünə rast gəlmək olar. Yonca növlərinin əksəriyyəti qiymətli yem, dərman, boyaq, qida və bəzək bitkisi hesab edilir.
Ağ yonca – Ağ yoncanın yaşıl hissəsinin tərkibindən 21,7% selüloza, 0,25% saponin, kumestrol, tirfoliol, dafnoretin, umbelliferon, bikumal 3, 4, 7-triqidroksiflavon formononetin, bioxanin, daudzein, qenistein kversetin, izokversitrin, ononin, 7-qlükozid bioxanin, kampferol flavonoidləri, yarpaqlarından fruktoza, qlükoza, ksiloza, saxaroza, fruktozilffuktoza, ffuktozilqlikoza, rafmoza, maltoza karbohidratları, malin, yantar, fumar qliserin, alma, limon, üzvi turşular, C, P, karotin, 11,1-11,8% piyli yağ və s. maddələr toplanmışdır. Bitkinin preparatlarından Amerikada dolamada, sulu sarğı qoyulmasında, mazından kanseroqen əleyhinə, qadın
xəstəliklərində, kapilyar damarların möhkəmləndirilməsində, tonusun artırılmasında, ağrının kəsilməsində, zəhərlənmədə, orqanizmin müqavimətinin artırılmasında, cövhərindən yaraların sağalmasında, bronxial astmada, dəmləməsindən sidik yolları xəstəliklərində, soyuqdəymədə, bəlğəmgətirici kimi, baş gicəllənmələrində, hamaşçiçəyinin sulu – spirtli cövhərindən epilepsiya, qrija, vərəm, podaqra, zəhərlənmə əleyhinə və s. xəstəliklərin müalicəsində istifadə edilir. Almaniyada bu preparatlardan revmatizm və vəz şişlərində işlədilir.
Cavan gövdə və yarpaqlarından yüksək keyfiyyətli salat növləri hazırlanır. Başqırıstanda ağ yonca ispanaq əvəzi kimi yağda qızardılaraq ləziz iştahaçıcı qida kimi yeyilir. Ağ yoncanın yaşıl hissələrindən və çiçəklərindən yeyinti sənayesində xlorofil və flavanoidlərlə zəngin olan yaşıl və sarı rəngli boyaqlar hazırlanır.
Çəmən yoncası – Çəmən yoncasının kök, yerüstü hissəsinin və çiçəklərinin tərkibindən pratenzein gempferol, formononetin, qenistein, qaidzein, bioxanin, kversetin, qeniskozin, rotindin, ononin, izoramnetin, izotrifolin, pektolinadin, pratol, trifolin, trifolitin, pratoletin flavonoidləri, peonidin, delfinidin, petunidin, malvidin antosianları, sitosterin, 10%-ə qədər saponin, C, B, E, K və karotin vitaminləri,
kumarin, nişasta, qlükoza, maltaza, izomaltoza, 18,6-24% həll olan şəkər, 8%-ə qədər aşı maddəsi, psevdokumoxinon, xinon, qlükozid, psevdokumoxinon, toluxnon, mum, 0,28% efir yağı, 6,8% lipid, və s. maddələr tapılmışdır. Amerika və İngiltərədə yoncanın cövhərindən dəridə əmələ gələn xərçəngin müalicəsində yeni sarğı halında istifadə edilir. Sulu-spirtli qarışığı bəd xassəli şişlərin inkişafının qarşısının alınmasında, kökündən hazırlanmış cövhəri qrija, soyuqdəymə, şiş əleyhinə, yerüstü hissəsindən alınan preparatlar baş ağrılarında, baş gicəllənməsində, antiseptik, raxit, bronxial astma, qanazlığında, qadın xəstəliklərində, şirəsi isə xanazır, ateroskleroz əleyhinə işlədilir, sinə və ödqovucu ətirli vannalar hazırlanır. Qaraçay-Çərkəz vilayətində çəmən yoncasının suluspirtli cövhərindən vərəm, qadın xəstəlikləri, qrija, Komi vilayətində cövhərindən hipertoniya, baş ağrısında və s. xəstəliklərin müalicəsində istifadə edilir.
Bitki çiçəkləyən zaman başcıqlarını toplayır, xəstə adamlara çay kimi içirdirlər. Onun kiçik hissələrə doğranmış başcıqlarından şorbaların tərkibinə daxil edirlər. Cavan yarpaqlarını salatlar, tərəvəz bitkiləri, kartof, doğranmış çuğundur, bişirilmiş yumurtanın tərkibinə əlavə edərək həvəslə yeyirlər. Yoncadan hazırlanmış salatların tərkibinə sirkə və yaxud xardal şirəsi əlavə edirlər. Qırğız xalqı bitkinin cavan yarpaqlarını toplayıb, qoyun quyruğundan hazırlanmış xörək və kabablara qatırlar. Yerli adamların dediyinə görə, ağır əməkdən sonra orqanizmi əvvəlki vəziyyətinə qaytarmaq üçün çəmən yoncası yarpağı əlavə edilmiş xörəklərdən istifadə olunur. Bundan başqa, onun yarpaq və başcığını toplayır, qurudulmuş və yaxud turşuya qoyulmuş halda qış aylarına saxlayıb xörəklərin yanında süfrəyə verirlər.
XƏBƏR LENTİ
Xristian müəlliminə namaz qılmağı öyrətdi - VİDEO
Azərbaycanda korrupsiyaya qarşı mübarizə davamlı xarakter alıb
Azərbaycanda magistrant və doktorantlara hərbi xidmətdən möhlət verilməsi məsələsi müzakirə ediləcək
Tütünçəkmədən imtina üzrə xüsusi kabinetlər yaradıla bilər
Azərbaycanda koronavirusa yoluxmanın ən çox olduğu ərazilər - SİYAHI
Azərbaycan "Formula 1"ə 150 milyon ödəməyəcək
Koronavirus kişilərdə sonsuzluq yaradır?
Ancelina Coli bu dəfə yeni münasibəti ilə gündəmdədir-FOTO
Məşhur aparıcının yeni sevgilisi məlum oldu-FOTO
Hava haqqında
Zaqatalamızın sərvətləri
Körpələr musiqini necə anlayır?
''Balaca çoban''
Münasibətinizin qeyri-sağlam olduğu göstərən hallar
İvana Sert hicabda-FOTO
100 yaşını həbsxanada keçirəsi oldu - FOTO
2019-un trend aksesuarları
Noyabr ayının qalibləri!
Məmurlara iPhone-dan istifadə qadağan edildi
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir? - 10 MART
Azərbaycan-Türkiyə sənədləri imzalanıb - YENİLƏNİB
Adriana Limanın yeni sevgilisinin kimliyi məlum oldu-FOTO
Bananlı keks (foto-resept)
Nikah ləğv edilərkən uşaqların hüquq və mənafeləri necə qorunmalıdır?
Qadınların nə istədiyi bilindi
Kişilərin ağladığı anlar
Tək ayaqlı güllə əsgər
"Kaş ki..." deyən Qadın.Netlilər
Dünyanın ən qəribə adətləri
Saakaşvili saxlanıldı
Murad Aslıya Surpriz etdi
Günün qoroskopu: hərəkət yoxdursa, nəticə də yoxdur
Badamlı şirniyyat (foto-resept)
"Barselona"nın ulduzu karyerasına son qoyur
Məşhur aktyor hər kəsi TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ-FOTO
Koronavirusa yoluxan rus müğənni komaya düşdü
Azərbaycana 19 sm hündürlüyündə qar yağdı
İsmə aid biliklərin yoxlanılması
Qaşların və kirpiklərin rənglənməsi uzadılması(1)
Şuşa şəhərinin baş planının hazırlanmasına start verilib - RƏSMİ
"Birinci ledi" lərin geyim stilli
Yuxuda çevrilmə hallarının səbəbi
Sobada pendirli badımcan (foto-resept)
"Ordumuz çox itki verdi"
Birinin sizdən xoşu gəldiyini göstərən 4 işarə
Azərbaycan müsəlman ölkələrinin əksəriyyətindən daha qabaqcıl və demokratikdir
Geyim kombinasiyaları
Yaxın Şərqin ən uğurlu 10 qadın biznesmenini - “Forbes” açıqladı
Milyarderlərin sayı rekord həddə çatıb
2019-cu ilin ilk TRENDİ
- ŞƏRHLƏR