Bu gün də sizə yazıçı-publisist, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nübar xanım Həkimovanın araşdırması nəticəsində əldə edilmiş mənbəyə əsasən razyananın çoxumuza məlum olmayan kimyəvi və müalicəvi xüsusiyyətlərini təqdim edəcəyik. Ümid edirik ki, faydalanacaqsınız.
Meyvəsinin tərkibində 3-6%-ə qədər efir yağı, onun da komponentlə əsasını, yəni 50-60%-ni anetol, 10%-ni metilxavikol və 20%-ni isə fenxon təşkil edir. Bundan əlavə, efir yağının tərkibində 10-20 % keton-fenxon, pinen, dipenten, cirə aldehidi tapılmışdır. Meyvələrinin tərkibi 12-23% piyli yağdan və 22% olein, linol, palmitin turşularının qliseridlərindən ibarətdir. Razyana meyvələrində şəkər, zülal
maddələri, üzvi turşulardan kəhraba, limon, qatran və s. maddələr də müəyyən edilmişdir. Razyananın yaşıl xammalının tərkibində 0,45-0,47% efir yağı, flavonoidlər və s. maddələr vardır. Yarpaqlarında 6-10 mq% karotin, 50-90 mq% C vitamini tapılmışdır.
Bundan başqa, kökünün tərkibindən 0,7% efir yağı, üzvi turşulardan fumarin, çaxır, qlikol, berqapten, umbelliferon, palmitat, stiq-masterin, stiqmasterin steroidləri, fenolkarbon turşularından koyein, ferul, sinap, prokatexin, vanilin, koric maddələri; yerüstü hissələrindən 0,27-5% efir yağı, 1,24-1,28% kumarin, 0,86-0,9%-flavonoid maddələri, fumarin, alma, çaxır, benzol üzvi turşuları, 0,2-1,1% efir yağı, gövdəsindən 3-qlukozonid, kempferol, 3-qlükozid və 3-qlükozid kversetin, antosianlardan – feruloil və sinapoil efiri, 3-ksilozilqlukozid-korilqalaktozidlər, sinaidin; yarpaqlarından fumar alma, çaxır, benzol uzvi turşular, 0,5-0,9% efir yağı, kversetin, kempferol, 3-qlükuzonid və 3-arabinozid, kempferol, izozamnetin qlükozidi və s. flavonoid maddələri; meyvələrindən fumar, alma, çaxır, benzol üzvi turşusu, 2,4-3% efir yağı, umbelliferon, skopoletin, ksantotoksin, imperatorin, berqapten, marmerin kumarinləri,kversetin 3-qlukozid və 3-arabinozid, kversetin (fenikularin), izo-kversetrin 3-qlükozid, və 3-arabinozid kempferol flavonoidləri aşkar edilmişdir.
Cavan zoğlarından qida kimi istifadə edilir. Yarpaqlarından kulinariyada geniş istifadə olunur. Meyvəsi dərman kimi bir sıra ölkələrin farmakopiyasına daxil edilmişdir. Müalicə məqsədləri üçün razyananın ancaq meyvələrindən istifadə edilir. Meyvələri sentyabr ayında, yetişməyə az qalmış yığılıb qurudulur. Efir yağından hazırlanan cövhər və preparatları müalicə vasitəsi kimi geniş tətbiq edilir.
Elmi təbabətdə razyana meyvəsindən soyuqdəymə nəticəsində baş verən xəstəliklərdə, xüsusən tənəffüs yollarının iltihabında yumşaldıcı və bəlğəmgətirici öskürək dərmanı kimi, eləcə də xroniki mədə-bağırsaq xəstəliklərində həzm prosesini yaxşılaşdıran və köpmənin qarşısını alan vasitə kimi istifadə olunur. Bundan əlavə, razyana meyvəsini dəmləmə və bişirmə formasında da öd kisəsi iltihabında və böyrək xəstəliklərində qəbul edirlər.
Xalq təbabətində razyananı çay kimi dəmləyib uşaqlarda baş verən qarın ağrılarında ağrıkəsən və köpmənin qarşısını alan dərman kimi işlədirlər. Bu məqsədlə razyana meyvəsini qurudulmuş nanə yarpağı ilə bərabər hissədə dəmləyib xörək qaşığı ilə qəbul edirlər. Bundan başqa, meyvəsindən hazırlanan cövhərdən «lakric» preparatının tərkibinə qatqı kimi əlavə edilərək yelqovucu, ödqovucu, sinəyumşaldıcı, sakitləşdirici və öskürək əleyhinə vasitə kimi istifadə edirlər. Razyananın cavan budaq, yarpaq, gövdə, kök və meyvələrindən hazırlanan ədviyyənin – efir yağının tərkibi bioloji-aktiv maddələrlə zəngindir. Ondan xiyar, pomidor, kələm, şorba, ətirli çay, qənnadı, ətriyyat, kosmetika, əczaçılıq və sabunbişirmə sənayesində qatqı kimi istifadə olunur. Müxtəlif sərinləşdiricilərə və şirin şərbətlərə xoş ətir vermək üçün də əlavə edilir. Ətirli ədviyyə kimi konservləşdirmədə, çörək-bulka sənayesində işlədilir. Razyana toxum və köklərinin hissələrə bölünməsi ilə çoxaldılır. Hazırda əldə edilmiş bir neçə növünü əkib yeyinti, tibb və ədviyyat kimi istifadə edirlər.
XƏBƏR LENTİ
Ondine lənəti-FOTO
Təcili yardım niyə gecikir? - RƏSMİ AÇIQLAMA
Azərbaycanda daşınmaz əmlakın qeydiyyatı prosesi sadələşdirilir
9 yaslı Ömərin qeyri-adi bacarığı-VİDEO
Milli komandamız gerilədi
Ayaqqabı təmizliyi üçün praktik üsullar
Olmazsa olmazımız "sırqalar"
Sınaqdan çıxmış cavanlıq cövhəri
Barak Obama yay məzuniyyəti zamanı oxuyacağı kitabların siyahısını bölüşüb
Fatih Terimin qızına 80 min avroluq üzük
ABŞ-la İran arasında buzlar əriyir
Sinoptiklərdən xəbərdarlıq: hava kəskin dəyişəcək
MN: "Tapşırıq verilib ki, düşmənin atəş nöqtələri susdurulsun"
Gözəl köynək düymələri
H&M qadın geyimləri
BİR SEVGI HEKAYƏSI
Ukrayna Rusiya ilə sərhədi tamamilə bağlayacaq
Melaniya Tramp Ağ Evi bəzədi - VİDEO - FOTO
Bu qəsrdə ruhlar yaşayır
Möhtəşəm binalar
Həyatın olması üçün bunlar olmalıdır
İşləmək, yoxsa işləməmək?
Ancelina Coli bu dəfə yeni münasibəti ilə gündəmdədir-FOTO
44 min insan koronavirusdan şəfa tapıb
Məşhur aktyor "Feysbuk" səhifəsini bağladı
Günün ulduz falı
Zehni sağlamlığa mənfi təsir edən vərdişlər
Qalib Azərbaycan əsgərlərinin rəqsi - VİDEO
Onun adı Azərbaycan jurnalistikası tarixinə qızıl hərflərlə yazılıb
Çox yemək istəyinin qarşısını almaq üçün 3 qayda
Abituriyentlərin Bakı Ali Neft Məktəbinə marağı rekord həddə çatıb
Gün ərzində dərinin sağlamlığını pozan 4 hal
Kəlağayıların əsil qiyməti
Olimpiya çempionumuz Bakıda sürücüləri cərimələdi
Adriana Limaya əkizi qədər bənzəyir - FOTO
Arqan yağının dəriyə təsiri
Yaz yorğunluğunu depressiyaya çevirməyin
Dəfn və qəbir yerlərinin satılması problemini necə çözməli...
Aksesuarlar
Keçən ilin möhtəşəm şəkilləri
17 il əvvəl çökmə baş verən mədəndən sağ tapıldı
Market sifarişini gətirən kuryer qadını öldürdü
O da "Sefirin kızı"nda olacaq
Musiqidən alınan keyfin sirri açıldı
"Mən daha çox vergi ödəməliyəm" - BİLL GEYTS
Qripi sağaldan 3 detoks
Professor-müəllimlər işə dəvət olunur
Hava haqqında - 30.08.2013
Siqaretin "ağ"ına da lənət, mentollusuna da
Azərbaycanlı gənc Londonda “Ən Yaxşı Nitq” diplomu qazandı - FOTO
- ŞƏRHLƏR