Qeyri-müəyyənlik bildirən miqdar sayları.
Miqdar saylarının bu növü əşyanın qeyri-müəyyən miqdarını bildirir.
Əşyanın miqdarını bildirən bu saylar xüsusi lüğəvi vahidlərdir. Bunlar başlıca olaraq, az, çox, xeyli, bir az, bir qədər, o qədər, filan qədər sözlərindən ibarətdir.
Bəzən sayın bu növü ədatların iştirakı ilə düzəlir.Ədatlar qeyri-müəyyən miqdarı artırır və ya azaldır: lap az, lap çox, daha az, daha çox, olduqca az və s.
Qeyri-müəyyən miqdar saylarından az, çox, xeyli sözləri daha intensiv işlənməkdədir.
Miqdar sayının bu növü sadə, düzəltmə və mürəkkəb olur. Az, çox, xeyli sözləri sadədir.
Düzəltmə miqdar sayları konkret miqdar saylarının üzərinə -larla2, -larca2 şəlkilçiləri artırmaqla düzəlir. Məs: yüzlərcə insan, onlarla fabrik, minlərcə tələbə və s.
Mürəkkəb qeyri-müəyyən miqdar sayları bir sözünün az, çoz, xeyli, neçə sözlərilə, o, bu, filan,bir sözlərinə isə qədər qoşmasının artırılması ilə düzəlir. Məs: bir az, bir qədər, bir xeyli, filan qədər və s.
Qeyri-müəyyənlik bildirən miqdar saylarından az, çox, xeyli, bir az, bir xeyli, bu qədər, o qədər, filan qədər sözləri hal, hərəkət, iş bildirən sözlərdən, fellərdən də əvvəl işlənə bilir. Məs: Bir qədər dincələk, sonra yenə işləyərik.
Bu zaman həmin sözlər adverbiallaşmış olur və cümlə üzvü kimi zərflik vəzifəsində çıxış edir.
Kəsr sayları
Miqdar sayının bu növü tamın, ədədin hissəsinin bildirir. Müəyyənlik, konkretlik bildirən miqdar saylarından düzəlir. Kəsr sayları hər hansı bir çoxluq bildirən sayın -da2 yerlik hal şəkilçisini qəbul edərək azlıq bildirən və heç bir dəyişikliyə uğramayan bir sayla birgə işlənməsi yolu ilə yaranır. Məs: onda iki , dörddə üç və s.
Çoxluq bildirən say əvvəl işlənir.
Əslində tarixən –dan2 şəkilçisi daha düzgündür. Beşdən bir- yəni beş hissədən biri. Lakin –da2 şəkilçili forma ədəbi dilimizdə sabitləşmişdir.
Kəsr sayları mürəkkəb quruluşa malikdir və substantiv saydır. Odur ki, daha çox başqa sözlərlə işlənərək cümlədə mübtəda, tamamlıq və xəbər vəzifəsində iştirak edir.
Sıra sayları
Sıra sayı şəxsin, hadisənin, əşyanın sırasını bildirir və neçənci? hansı? suallarına cavab olur. Sıra sayı miqdar saylarına –ıncı4 şəkilçisi əlavə etməklə düzəlir. Məs: altıncı, birinci və s.
Bu şəkilçi saitlə qurtaran saylara əlavə edildikdə ilk saitini itirir. Məs: altı-ncı, iki-nci və s.
Sııra sayları isimlərə və sifətlərə miqdar saylarından daha yaxındır. İsim kimi cümlədə mübtəda, xəbər, tamamlıq ola bilir. Sifət kimi cümlədə təyin olub hansı? Sualına cavab verir.
Sıra sayını düzəldən şəkilçilər əvvəl, axır, orta, son sözlərinə də qoşularaq sıra bildirir. Məs: axırıncı, sonuncu, ortancı, əvvəlinci.
Sıra sayları düzəltmə saylardır. Sadə saylardan düzəldiyi kimi tərkibi saylardan da düzəlir.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva Bəhram Bağırzadə ilə telefonla danışıb
"WhatsApp"da yenilik: Səsiniz yazıya çevriləcək
Melaniya Trampın Ağ Evlə bağlı xatirələri kitab olacaq
"Sıla" serialı haqqında maraqlı AÇIQLAMA
Koronavirusdan sonra dünyada bir ilk - FOTO
Xidmətçilər kraliçanın iqamətgahını tərk etdi
Uşaqlara Yeni il hədiyyəsi seçərkən diqqətli olun
"Çukur"a damğa vuran Neslican Tay səhnəsi - FOTO
Hava haqqında
Maus və klaviaturasız kompüter
Bu ailə evdə nəhəng öküz saxlayır
Noxudlu burger (foto resept)
Meyvəli piroq (foto resept)
Düşmənin talan etdiyi Şərq çinarlarını Zəngilana qaytarırıq
Dişlərimizi təmiz saxlayaq
Nyu York moda həftəsində qeyri-adi trendlər
Bu gün Milad bayramıdır
Animizm nədir?
Evlilikdə məntiqsiz düşüncə və inanclar
Bəhram Bağırzadənin vəziyyəti ilə bağlı həkimdən AÇIQLAMA
Soçi 2014: dünənin çempionları
Günün ulduz falı
Azərbaycanda xəstəliklərə diaqnozun qoyulmasında
Məzunlara ŞAD XƏBƏR
Azərbaycanlı deputat Ərdoğanla görüşüb - FOTO
Vanqadan 2019-cu ilin PROQNOZU
Günün qoroskopu: hadisələr bir qədər sadələşəcək, lakin olanları diqqətlə izləyin
Makron Paşinyanın davranışlarından şübhələndiyini deyir
Ayrıldınızsa, unudun!
"Feyenoord"un forvardı Bakı "İnter"inə gəlir
Stil ikonuna çevrilən tayvanlı cütlük
Kür çayının aşağı axınında müsbət dəyişiklik müşahidə edilir
"Quş yuvası" salatı (foto resept)
Bu ərazidə piyadaların işi asanlaşdı
Şeroun Stounun səhifəsi bloklandı-SƏBƏB
"Xalq istəsə, getməyə hazıram"
Təbii maskalar
Dəvə sümüyündən velosiped -FOTO
Yeni nəsil istehlak vərdişlərimiz
Xallı geyim və aksesuarlar
İstanbulda "Lalə festivalı" keçirilib (VİDEO)
Kim ki yüz il yaşamırsa... - Hippokratın dəyər verdiyi göyərti
Ingilis Dili-XXI Dərs
Avropadakı anomal istilərin səbəbi məlum oldu
Sevgi hər zaman yaşayır
Bakı Avtovağzalında qiymətlərə onlar nəzarət edəcəklər
Əvəlik haqqında bilmədiklərimiz
Saçlarınızı sarımsaq ilə qoruya bilərsiniz!
Eynək şüşələrini buxardan necə qorumalı?
Saçlarını boyayan xanımların nəzərinə: bu səhvləri etməyin
- ŞƏRHLƏR