Yüksək kimyəvi dayanıqlığa malik olan 4 milyard yaşlı zirkon kristalları dünyanın yaranmasına dair ciddi ip ucları verir. Elm adamları bu izləri təqib edərək, həyatın yaranmasındakı bio-kimyəvi reaksiyaları ortaya çıxarmağa çalışırlar.
Qadin.Net teleqraf-a istinadən xəbər verir ki, dünyanın müxtəlif bölgələrindəki qayalıqlarda 4.1 milyard yaşında olan zirkon mineralları tapılıb.
Elm adamlarının “zaman kapsulu” adlandırdığı bu kristallar həyatın yarandığı mühitlə bağlı yeni detalların öyrənilməsinə kömək edə bilər.
Yəni, zirkon kristalları dünyanın yaranma şəraiti haqda ilk siqnallar hesab olunur. Roçester Universitetinin alimi Dastin Trail zirkonların planetimizin inkişaf mərhələsindən qalmış yeganə dəlil olduğuna inanır.
Trail və həmkarları “Proceeding of the National Academy of Science” bu barədə yaranmış suallara cavab tapmağa çalışır. Zirkonlardakı kimyəvi elementlərdən istifadə edən elm adamları ən qədim biokimyəvi reaksiyaların baş verdiyi ibtidai dünyaya aid olan bir sıra qalıq təsbit edib. “ASTER” komsik cihazı Avstraliyanın Cek Hills bölgəsində hələlik çıxarılmayan və təxminən 4.4 milyard il əvvələ aid olduğu bildirilən Yer qabığının zirkonla zəngin ən qədim parçasını qeydə alıb.
4 milyard il əvvəl nə baş verib?
4.5 milyard il əvvəl Yer kürəsi yaranarkən bugünkündən fərqli olaraq, intensiv meteorit yağışı altında qalan və vulkanik partlayışlar səbəbindən lavalarla dolu bir səthə malik idi. Elm adamları bu prosesi “Hadean” adlandırıb.
Elm adamlarına görə, Yer kürəsi süxurda plitə tektonikası ilə qədim süxurları dəyişən və lava axınları ilə yeni yaranmış torpaq səthini sərtləşdirən bir prosesi təkrar edir. Dünyanın yaranmasının ilk bir neçə yüz milyon ili ilə bağlı heç bir dəlil qalmadığı üçün müxtəlif nəzəriyyələr irəli sürülür. Sərt quruluşa malik olması səbənindən bu təkraredici prosesdəki yüksək təzyiq və temperatura əsaslanan zerkon kristalları dünyanın ilk inkişaf mərhələsi ilə bağlı ip ucları verir. Oksigen izotoplarını öz daxilində toplayan zirkonlar planetimizin bəzi bölgələrinin 4.3 milyard il əvvəl su altında olduğunu ortaya çıxarıb. Araşdırmaçılar Yer səthinin planetin yaranmasından sadəcə bir neçə yüz milyon il sonra soyuduğunu ehtimal edirlər.
Həyatın yaranması…
Keçən illərdə isə araşdırmaçılar 4,1 milyard illik zirkonlarda karbonla zəngin qalıntılar tapdı və həyatın yaranma kökəninə bir qədər də yaxınlaşdılar. Ucla Universitetinin bir qrup elm adamı Qərbi Avstraliyada tapılan 10 min zirkon üzərində araşdırma aparıb. Araşdırmaçılar bu zirkonlardan 656-sində qara ləkə təsbit edib, 79-nu isə xüsusi prosedurla analiz ediblər. Kimyəvi araşdırmadan sonra bu 79 zirkondan birinin 2 hissəsində qrafit və saf karbon tapılıb. Elm adamları hələlik qrafitin yaşını təxmin edə bilmir, lakin məlum olan budur ki, zirkon 4,1 milyard yaşındadır və qrafit bundan da qədimdir.
Sirli kristallar…
Trail və həmkarları istifadə edilmə xüsusiyyətinə malik və bu gün qayalıqların 75%-də tapılan silisium və oksigen üzərindən dünyanın yaranmasının ilkin dövrlərini araşdırmağa başlayıb. Zirkonlarda olan oksigen və silisiumun analizində son dərəcə həssas olan ölçü metodlarından istifadə edilib. Bu məqsədlə Cek Hillsdən 4 milyard illik zirkonlar toplanılıb. Elm adamları bu qədim mineralların kimyəvi quruluşunu öyrənmək üçün daha diqqətə çarpan kökənə malik olan azyaşlı zirkonlarla müqayisə ediblər.
Analizin nəticəsi…
Müxtəlif mühitlərdə su və qayalarla qarşılıqlı əlaqələrini ortaya çıxarmaq üçün sınaqdan keçirilmiş bəzi zirkonlar suyun yaratdığı qayaların kimyəvi elementlərini daşıyırlar. Digər zirkonlar okeanlar və göllərdə dəmirin meydana gəlməsində iştirak etmiş kvarslı qaya tipi və ya kristallaşdırılmış mineral izlərinə malikdir. Bəzi zirkonlar isə suyun maqnezium və dəmirlə zənginləşdirilmiş qayalarla reaksiya girərək özünü bu strukturlara daxil edən bir prosesi ehtiva edir. Ən əsası, zirkon izlərinin müəyyənləşdirildiyi bu proseslərdən hər birinin ilk biokimyəvi reaksiyaların həyatın başlanğıcı olduğu ətraf mühit boşluğunun yaranmasında iştirak etdiyi ehtimalı idi.
Bu nəticə Ucla Universitetində Elizabet Bell və heyətinin ehtimallarını təsdiq edir.
XƏBƏR LENTİ
Pelin Karahan oğlunun 1yaşından fotolar paylaşdı
Uşaqlar yalnız "yaxşılıqdan" anlayır
Tam Günəş tutulması başladı - CANLI YAYIM
Məşhur brendin reklamında Azərbaycan mahnısı - VİDEO
Ukrayna nüvə enerjisinə keçir
Aprel ayının qalibləri!
Elektron qolbaq daşıyanların sayı artırıldı
"Facebook"dan bəd xəbər
Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevadan 1 İyun təbriki - FOTO
Azərbaycanda 36 üçəm doğulub
Notr-Dam kilsəsi haqqında serial çəkiləcək
"Ustad" dərgisinin 21-ci sayı nəşr olundu-FOTO
Bakıda saxta məhsullar aşkarlandı
İsti havada məşqlərə diqqət
Günün ulduz falı
Gözəllik uğrunda çəkilən əziyyət
Dəbli kişi gödəkçələri
Hansı hallarda təqiyyə etmək olmaz?
İtlər və pişiklər fərqli dünyadandır
UNICEF uşaqları qorumaq çağırışı ilə Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı bəyanat verib
Jurnalı gülləbaran edənlərin biri öldürülüb, biri isə hər şeyi danır
Yaqut Qarayeva: “Virus ailə-ailə yayılır”
Bu ərzaqları gecə yemək sizi kökəltməyəcək
Balaca balalarınıza özəl gəlinliklər(2)
Azərbaycanda havalar isinir
Kəs və yapışdır-22
Azərbaycanda ilk dəfə draytulinq üzrə respublika çempionatı keçirilib
Ata həsrəti
Quş yuvası şirniyyatı (foto resept)
Uşaqlara ölümü izah edərkən diqqətli olun!
Canlı yayımdakı etiraf hər kəsi şoka saldı: Ərim məni mənimlə aldatdı
Polad Həşimovla bağlı xatirələr kitabı çapa verildi - VİDEO
Azərbaycanda Avropanın ən qədim katakombası tapıldı - FOTOLAR
Başın ağrılı bəlası
Koronavirusu ən fəal şəkildə yayan məktəbli qrupu müəyyən edilib
Beyonsun paltarı "like" atəşinə tutuldu - FOTO
Bu günün hava proqnozu - 06.11.2013
Yeni dərs ili ilə bağlı təlimatlar verildi
İnternet Explorer-in mövqeləri möhkəmlənir
Pulsuz maska paylanacaq
Toyda gəlinin paltarına uzanan it
Pike və Şakiranın evi qarət olundu
Əlfəcinlərim-1
Doğum günün mübarək, Facebook!
Hadise efirdə ağladı-FOTO
Folqa kağızından interyer
Gəl, açıq danışaq
Ermənistanın sonu yaxınlaşır
Hava haqqında
Dənizlərdə BÖYÜK TƏHLÜKƏ - NASA görüntünü YAYDI
- ŞƏRHLƏR