Xalq təsərrüfatı və tibbi əhəmiyyəti
Dərman məqsədilə bitkinin köklərindən istifadə olunur. Meyvəsi yetişən vaxt kökləri (avqust ayında) toplanır. Çində və Koreyada bitkinin köklərini sümükdən hazırlanmış kürəklər vasitəsilə çıxarır, rütubətli torpaqla bir yerdə qablaşdırıb tədarük məntəqələrinə təhvil verirlər. Jenşenin kökləri hələ tam öyrənilməmişdir. Müəyyən edilmişdir ki, bitkinin köklərində panaksozid adlanan saponinlər qarışığı vardır. Hazırda köklərindən panaksodinol adlı steroid tipli maddə alınmışdır. Bundan başqa tərkibində panaksin qlikozidi, efir yağı, B1 və B2 vitaminləri, kökünün külündə isə 53%-ə qədər fosfat turşusu müəyyən edilmişdir. Avropa təbabətində jenşenin müalicə təsiri hələ tam aydınlaşdırılmamışdır. Jenşen Çin təbabətinin ən qədim dərman bitkilərindən biridir.
Uzaq Şərq təbabətində də bu, geniş miqyasda işlədilir. Uzaq şərq ölkələrində jenşendən bir sıra xəstəliklərin (revmatizm, vərəm və qan damarları sistemi xəstəlikləri, diabet və başqa xəstəlikləri) müalicəsində istifadə edilir. MDB-də jenşen kökündən fiziki və zehni yorğunluqda tonizəedici dərman alınır. Tədqiqatlar göstərir ki, Azərbaycan jenşeni yüksək müalicə əhəmiyyətinə malikdir.
Onun qüvvətverici, cavanlaşdırıcı və bu kimi digər xariqüladə təsirləri haqqında xalq arasında yayılmış rəvayətlərin təsirindən onu sağlam adamlar da işlədir. Jenşen kökünün diabet xəstəliyində müsbət təsiri də müəyyən edilmişdir.
Botaniki təsviri
Jenşen (Panax ginseng. C. A. Mey) Araliaseya (Araliaceae) fəsiləsindəndir. Bitkinin cinsinin adı «panasea» sözündən götürülmüşdür. Bunun mənası “hər dərdə dəva” deməkdir. “Ginzenq” sözü isə Çin sözü “jen-şen” dən alınmışdır. Çin dilində jen – adam, şen – kök deməkdir. Kökünün adama oxşamasına görə bitkiyə bu ad verilmişdir.
Jenşen uzun ömür sürən (50 ildən artıq inkişaf edə bilən) çoxillik və davamlı bitkilərdən biridir. Şirəli kökləri ancaq bir yerüstü gövdə yetişdirir. Onun da hündürlüyü 70 sm-ə çatır. Yerüstü gövdənin yuxarı tərəfində beş yerə ayrılmış barmaqşəkilli hissələrdən ibarət iri yarpağı vardır. Cavan yaşlı jenşenin yarpaqları nisbətən kiçik olur. Yerüstü gövdəsinin yarpaqlara ayrıldığı yerdən bir çiçək oxu uzanır. Bunun da zirvəsində nəzəri o qədər də cəlb etməyən sadə və yaşılımtıl-ağ rəngli çiçəklər toplanır. Yetişəndə parlaq qırmızı rəngə boyanan giləmeyvəsinin içərisində 2 ədəd toxum yerləşir. Jenşen İyul ayında çiçəkləməyə, Avqust ayında isə meyvə verməyə başlayır.
Yayılması
Yabanı halda Mancuriyanın və Koreyanın meşə zonalarında geniş yayılmışdır. Çində və Uzaq şərqdə (Vladivostokda) bu bitkiyə çox təsadüf edilir. Qiymətli olduğu üçün jenşeni Çində və Koreyada, MDB-də isə Uzaq şərqdə sənaye əhəmiyyətli bitki kimi becərirlər. Amerikada jenşenin başqa bir növü becərilir və ondan Çin jenşeninin əvəzedicisi kimi istifadə edilir. Respublikamızın Zaqatala rayonunda da bu bitki əkilib becərilir.
Dərman əhmiyyətli bitkilər
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
"Öpüş" salatı (foto-resept)
iPhone-dan Galaxy S5-ə...
ABŞ müharibə elan edir
“Survivor 2020”nin iştirakçısı eşq dedi-qodularına aydınlıq gətirdi
Quzuqulağının (turşəngin) xeyri və zərəri
Xalçaların təmizlənməsi
Toyuqlu qovurma (foto-resept)
Sadə donlar
Artıq məni sevmirsən
Mayli Sayrus onunla da ayrıldı
Bakı rəsmən imtina etdi
Devid Bekhem aşpazlığa başladı
Koronavirusdan profilaktika üçün istifadəsi tövsiyə olunan preparatların adları açıqlanıb
Temperatur yüksəlir - Sabahın HAVAsı
SON DƏQİQƏ: Məşhur aktyor vəfat etdi - FOTO
Kolbasa istehsalında xəstə heyvan ətindən istifadə olunurmu?
Bu ilin trend saçları
Türkiyə 1915-ci ilin arxivlərini açdı
Ermənistanın Rusiya ilə yeganə yolu bağlanıb
Diktator 4 yaxın mənzilli raket buraxdı
Subay qadınlara "ər tapmaq məzuniyyəti" verilir
Mədən faciəsində hamını ağladan mənzərə
Hicablı xanımlar üçün qış geyimləri
Zəmzəm suyunun faydaları
Azərbaycanlı aktrisa Hollivud filmində
Gülməli heyvanlar (son)
Yaponiyaya gələn turistlərə pul veriləcək
Badamlı Brauni (foto resept)
Ərzaq məhsulları ucuzlaşıb
iPhone 6 belə olacaq?
"Göydələn"lərdə mənzillərin qiyməti ucuzlaşıb
Koronavirusdan qorxan 6 min cütlüyün eyni anda toyu oldu
Bağçalar yayda açılacaq? - RƏSMİ AÇIQLAMA
Günün qoroskopu: Bədxərclik etməyin!
Tiflisdə Azərbaycanın xalq artisti Səyavuş Aslanın xatirəsi anıldı
ADNA qurbanları
Gürcü alimi erməni xülyalarını dəfn etdi - FOTO
Paytaxtda böyük təhlükə kök salıb
"Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri haqqında" qanunda dəyişikliklər edildi
Dəbli köynək modelləri
Eqor Qrid Bakıda gəlir
Folqada dana dili (foto resept)
Quşları yaxından tanıyaq
Xanımlarımıza "8 MART" hədiyyəsi!
Kosmetik preparatlar
"1918-ci ilin mart hadisələri azərbaycanlılara qarşı soyqırımı kimi qiymətləndirilməlidir"
Megan Marklın təbii saçı hər kəsi təəccübləndirdi-FOTO
Bu şəhərə 1 ildə 300 milyon turist gəlib
Avtobusların gediş haqlarını süni şəkildə qaldıran kimlərdir?
Obamadan şok etiraf
- ŞƏRHLƏR