Bu gün də sizə yazıçı-publisist, biologiya üzrə fəlsəfə doktoru Nübar xanım Həkimovanın araşdırması nəticəsində əldə edilmiş mənbəyə əsasən baldırğanın, tərxunun və dağ nanəsinin çoxumuza məlum olmayan kimyəvi və müalicəvi xüsusiyyətlərini təqdim edəcəyik. Ümid edirik ki, faydalanacaqsınız.
Baldırğan
Baldırğan cinsinin bir çox növü texniki dərman, efir yağlı, ədviyyatlı, qida əhəmiyyətli, yem təbiətli, bəzək xüsusiyyətli bitkilər sayılır.
Hazırda bu baldırğan növlərindən qida məhsullarının hazırlanmasında geniş istifadə edilir. Əhali baldırğandan duza qoyulmuş halda və yaxud qızardılıb bişirilmiş yumurta çalması qatqı kimi istifadə edirlər. Xalq təbabətində baldırğanın bir necə növü müxtəlif xəstəliklərində: ürək keçmələrində, astma xəstəliklərində istifadə edilir. Kök hissəsindən alınan ekstrakt qaraciyər və sarılıq xəstəlikləri zamanı işlədilir. Təzə toplanmış bitkidən hazırlanan çaydan qastrit, həmçinin həzm sisteminin pozulması, qan təzyiqi, ürək-damar xəstəlikləri zamanı istifadə olunur. Yerüstü hissəsindən alınmış şirə isə yaman şişlərin müalicəsində kömək edir. Yarpaqlarından hazırlanmış narın toz dəri qaşınmalarının qarşısını alır.
Şirin baldırğan növündən hazırlanan salat və ədviyyat məhsullarını uzun müddət xörəklərə əlavə etmək məsləhət deyil. Çünki istər xörəklərin tərkibində, istərsə də adi halda uzun müddət ondan istifadə edilməsi cinsiyyət üzvlərini fəaliyyətdən sala bilər. Baldırğandan hazırlanan preparatlardan ödqovucu, büzüşdürücü, soyuqdəymə, antispazmatik, ağrıkəsici və sakitləşdirici vasitə kimi istifadə olunur. Bitkinin müalicə məqsədləri üçün yarpaq, kök və toxumlarından istifadə edilir.
Tərxun
Ağız boşluğunda, bronxlarda, dişdibində əmələ gələn mikrobları zərərsizləşdirir, diş yuvalarını möhkəmləndirir, ağız boşluğundan gələn pis qoxunu aradan qaldırır, iştahanı açır, yedikdən sonra ağızdan xoş iy gəlir. Tərxunun yel, əsəb, ürəksıxılma, ümumi halsızlıq, başgicəllənmə, ağır sancı tutmalarına, qarın boşluğuna su yığılma xəstəliklərinə qarşı müalicəvi əhəmiyyəti vardır.
Dağ nanəsi
Ətirli ədviyyəli bitki kimi 3 növündən istifadə edilir: dağnanəsi, sünbülvarı nanə, bağ nanəsi və yaxud ətirli nanə. Dağnanəsi tam çiçək açan zaman toplanır və kölgədə qurudulur. Dağnanəsinin qurudulmuşu ədviyyə kimi ət, balıq, quş və tərəvəzlərdən hazırlanmış müxtəlif xörəklərə xoş ətir verir və vitaminlərlə zənginləşdirir. Yarpaqlarında 50 mq%-ə qədər C vitamini vardır. Bundan alınan efir yağından
ətriyyat və kosmetika sənayesində geniş istifadə edilir.
Sünbülvarı nanə. Ədviyyəli bitki sayılır. Çınqıllı və karbonatlı sahələrdə yaxşı inkişaf edib bol məhsul verir. Quraqlığa davamlı bitkidir. Tam çiçək açan dövrdə efir yağı ilə zəngin olur. Çox qurudulduqda və saxlandıqda tərkibindəki efir yağının miqdarı kəskin azalır. Çoxillik mədəni bitki sayılır. Sünbülvari nanədən təzə və qurudulmuş halda, xoş ətirli ədviyyə kimi istifadə edilir. Şoraba, ət və balıqdan
hazırlanan xörəklərə, xiyar və pomidor tutmalarına əlavə edilir. Bundan alınan efir yağı sarı rəngdə olub, kəskin, xoş ədviyyəli, acımtıl, zəif yandırıcı xassəyə malikdir. Efir yağının tərkib hissəsinin əsas komponentlərini timol, sinmol, terpinen, az miqdarda metil-karvokrol və karvakrol təşkil edir. Yağı güclü təsiredici antimikrob xüsusiyyətinə malikdir, spirtdə yaxşı həll olur. Bu yağ keyfiyyətinə görə
yüksək qiymətləndirilir və yeyinti, ətriyyat, kosmetika, əczaçılıq, sabun bişirmə sənayesində istifadə edilir. Bunun qurudulmuş tozu müxtəlif xörəklərə və qara, ətirli istiotla qarışdırılması isə kolbasaların tərkibinə daxil edilir.
Bağ nanəsi və yaxud ətirli nanə. Ətirli nanədən hazırlanan cövhərdən mədə ağrılarında, köp, mədə-bağırsaq qurdlarının tökülməsində istifadə olunur. Kəskin tünd ətrə malik olduğundan ondan ədviyyə kimi istifadə etdikdə çox az miqdarda götürülür ki, xörəyə əlavə edilmiş digər ədviyyələrin keyfiyyətinə təsir etməsin. Ümumiyyətlə, yuxarıda qeyd etdiyimiz nanə növləri
xörəklərə xüsusi ətir verir və onların tərkibini vitaminləşdirir. Hazırlanmış çay növləri mədə-bağırsaq, həzm aparatının, ferment ifraz edən vəzlərin fəaliyyətini normallaşdırır. Bir çox müalicəvi əhəmiyyəti konfet növlərinin tərkibinə qatılır. Nanə şərbəti mədəni qüvvətləndirir, ürəkbulanma, islah və hıcqırmaya qarşı faydalıdır. Dağnanəsindən kosmetika sahəsində də geniş istifadə edilir. Belə ki, otundan hazırlanan cövhər, dəmləmə, losyon və şampunlardan dəridə olan çirk, piy, ekzema, qotur və yaraların təmizlənib, müalicəsində istifadə edilir. Ən xoş ətirə və iyə malik olan yağı nanə yarpızdan alırlar. Çəmən nanəsindən alınan yağdan əsas etibarilə mentol almaq məqsədilə istifadə edirlər ki, onun da miqdarı bu növdə 90%-ə çatır.
XƏBƏR LENTİ
Dəyərsiz bildiyiniz köhnə telefonların tərkibində qızıl var
Arılar zamanı geri qaytara bilirlərmi?
Notr-Damın damında bağ salına bilər
II və III ixtisas qruplarına qəbul imtahanının nəticələri elan edilib
Sen Qallen rahibinin əsərindən 1-ci hissə
Heyvansevərlər üçün filmlər
Şahzadə Çarlzın Diana haqqında dedikləri ilə hər kəsi heyrətləndirdi-FOTO
Emmy mükafatı: Qırmızı xalça
Doğum gününə görə xarekter (mart)
HAVA necə olacaq?
MN-dən erməni nazirə cavab
Şuşa uğrunda döyüşlərdə yaralanan Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrin əsgəri: “Erməni qabağımızdan qaçırdı” - VİDEO
Dəniz suyunun ekosistemə təsiri
Şeyma Subaşı İbizada-FOTO
Azərbaycanlı gənclər "Yetənək Sizsiniz"də gecəyə damğa vurdular - Münsiflər mat qaldılar - VİDEO
Temperatur 45 dərəcəyə çatacaq-Alimlərdən ŞOK XƏBƏRDARLIQ
Çindən koronavirusla bağlı SENSASİON ADDIM-Gizli sənədlər üzə çıxdı
Məktəblilər pulsuz, isti yeməklə təmin ediləcəklər
Günün qoroskopu: Bədxərclik etməyin!
Arda Ankarada törədilən terrorla bağlı dünya liderlərinə səsləndi
Düyü suyunun saçlara inanılmaz faydası
Demet Akalın təhqir olundu-FOTO
Övladımıza cinsi təhsili nə vaxt verməliyik?
Ramazandan başqa hansı günlərdə oruc tutmaq müstəhəbdir?
Maska taxılmamasına görə cərimələr qüvvəyə mindi - MƏBLƏĞ
Məşhur aktrisa “Eşkiya dünyaya hükümdar olmaz”da
Kolleclərin ixtisas seçimi başa çatır
Saç broşu düzəldək
Ramazanın 26-cı gününün duası
Qadın.net ulduzlarının tarixi kökləri (I hissə)
Sabahdan 40% bahalaşma
Şahbaz: Qızıma yaxşı baxın
Klip çəkirdi intihar etdi-VİDEO
Koronavirus xəstəxanada ən çox bu otaqdan yayılır
Xaçmazda zəlzələ baş verib
Azərbaycan sinoptiklərindən xəbərdarlıq
Uşaqlarda uzun müddət davam edən öskürək
Süni intellekt bazarı böyüyəcək
Siqaret çəkənlər bunu etsələr, peşman olacaqlar
Beyin gücünü artıran qidalar
Maraqlı şəkillər...
Çinlilər “iPhone X”in tam oxşarını yaratdı
Məktəblilərə 17 min ağıllı saat paylandı
Aksesuar seçimi necə olmalıdır?
Biskvitli "Tiramisu"tortu(foto resept)
Bakıda inanılmaz ucuzlaşma
Şəhidlərin məzarları fərqli olacaq
Müəllimlərin işə qəbulu üzrə müsahibə mərhələsi ilin sonunadək davam edəcək - AÇIQLAMA
Sadə salat (foto resept)
"Qarabağda müharibə istənilən an başlaya bilər"
- ŞƏRHLƏR