Həm yerli, həm də xarici televiziya kanallarında, qəzet və jurnallarda sağlamlıq və düzgün qidalanma ilə bağlı söhbətlərdə çipsilərin ziyanı barədə eşidirik. Mütəxəssislərin gəldiyi nəticələri dinləyirik. Amma... Biz ondan imtina edirikmi?
Gəlin kartof çipsi kimi bilinən məhsulun arxasında hansı gizlinlər var - bu barədə danışaq.
Əgər xərçəngə aparan ucuz və sadə yolu bilmək istəyirsinizsə, o zaman diqqətli olun!
Ümumiyyətlə çipsidən ölmək olarmı? Deyilənlərə görə İngiltərədə belə bir hadisə olub.
Ötən əsrin 60-cı illərində Sovet məkanına daxil olan çipsi 50 ildən çoxdur ki, getdikcə daha da geniş yayılmağa başladı. Bu gün hamı mağazalarda satılan müxtəlif çipsi nümunələrini dadır və onun ləzzətli xırçıltısının əsiri olur. Bu asılılıqdır, yoxsa vərdiş?
Asılılıq deməklə sanki insanlar məsuliyyət hissini üzərlərindən götürmək istəyirlər. Bu vərdişdir. Vərdişin yaranması şüuraltı informasiyadan irəli gəlir. Bu zaman insan özündən asılı olmayaraq onu istəməyə başlayır.
Çipsilərin hazırlanması çox asan və ucuz olduğundan diqqət etmək lazımdır, çünki bazar təkcə keyfiyyətli məhsul yox, keyfiyyətsiz məhsulu da satışa çıxaracaq.
Çipsi - rəngləyicilər və dadvericilərin fonunda karbohidrat və yağların qarışığıdır. Standartlara görə, çipsi 30 saniyə ərzində qızardılmalıdır. Lakin bu, həmişə belə olmur və nəticədə hidrogenləşmiş yağ çipsilərdə toplanır və xolesterinin yaranmasına səbəb olur. Bu da öz növbəsində ateroskleroza, tromboflebitə və bir sıra başqa ciddi xəstəliklərə yol açır.
Ən böyük təhlükə yağların akrilaminlərə parçalanmasıdır. Akrilaminlər mutogen və konserogen xüsusiyyətlərə malikdir. Hətta qızardılma texnologiyası azacıq pozulduqda belə onlar yaranır. Nəticədə akrilamin konserogenləri xərçəng əmələ gətirir. Bundan qaçmaq üçün yağı tez-tez dəyişmək lazımdır. Orta ölçülü çipsi paketində bu maddənin miqdarı Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının qoyduğu normadan 500 dəfə çoxdur. Hətta ev şəraitində belə yağı və qızarma texnologiyasını düzgün seçmədikdə bu maddələr əmələ gəlir. Belə bir sual yaranır: "Çipsin hazırlanma texnologiyasında bunu nəzərə alırlarmı?"
Çoxumuz elə hesab edirik ki, çipsilər kartofdan hazırlanır. Amma bu, əvvəllər belə idi. Müasir zamanda onun tərkibinə nişasta, qarğıdalı və ya buğda unu daxildir. Nişasta bir qayda olaraq soyadan hazırlanır və buna görə də genetik modofikasiyalı element hesab olunur. Orqanizmə düşən zaman təkcə qlükozaya deyil, ziyanlı maddələrə də parçalanır. Çipsi nə qədər ziyanlı olsa belə, istehsalçılar onu hazırlamaqdan, biz isə istifadədən əl çəkməyəcəyik. Odur ki, çipsi almağı düşünürsüzsə, onun tərkibi ilə mütləq tanış olun. Onun tərkibindəki "aromatizator" sözü istehlakçının ona kimyəvi birləşmələr qatdığını göstərir. Natrium inazinati E631 çipsilərin dadvericisidir. Bu birləşmənin xüsusiyyətləri tam öyrənilməyib və buna görə də mütəxəssislər onun çox istifadəsinin əleyhinədirlər. Bəzən onu SHTR hərfləri ilə işarə edirlər. Etiketdə E qatqısının 10-dan yuxarı olduğu yazılıbsa, bu zaman 10 dəfə düşünün. Sağlamlığımızı təhlükəyə atmağa dəyərmi? Yenə də onu almaq istəyirsinizsə, o zaman rəngi açıq çipsi seçin. Çox qızardılmış çipsilərdə konserogen də çox toplanır. Çox xırçıltı da buna işarədir.
Çipsi pəhriz qidası deyil. Onun hər gün qəbulu qastrit və digər mədə-bağırsaq pozğunluqlarına yol aça bilər. Çipsin ziyanını hamı bilsə də, heç kim onu görən zaman özünü saxlaya bilmir. Xüsusən də uşaqlar.
Çox vaxt məşhur markalar sarı, narıncı, qırmızı, açıq yaşıl rənglərdən istifadə edirlər. Bu, diqqəti cəlb edir və ona sahib olmaq arzusunu yaradır. Çipsiləri bu qədər niyə sevirik? Psixologiyada assosiasiya deyilən anlayış mövcuddur. Belə ki, çipsiləri ən çox dostlarımız və ya rəfiqələrimizlə birlikdə vaxt keçirən zaman istifadə edirik. Əslində isə biz onun heç dadının necəliyinə varmırıq, sadəcə həmin duyğuları yenidən yaşamaq, xatirələri yada salmaq istəyirik və buna görə də dərhal çipsi almaq istəyirik. Psixoloqların apardığı təcrübələr də sübut edib ki, çipsi yeyən insanın 20 dəqiqə ərzində əhvalı düzəlir. Lakin bu onun dadından və tərkibindən yox, həmin assosiasiyalarla bağlıdır. İnsan bunun fərqinə varsa, bu zaman ondan istifadə etməyəcək.
Çipsilərin tərkibində 30-40% translasiya olunmuş yağlar var. Bunlar insanın immunitetini pozur və diabet yaranma riskini yüksəldir. Həmçinin onkoloji xəstəliklərin yaranmasına, kişilərdə testesteronun səviyyəsinin azalmasına səbəb olur, prostoqlobulinlərin dəyişmə prosesini pozur (prostoqlobulinlər bütün hüceyrə və toxumalarda bərpa funksiyasını yerinə yetirir). Bundan başqa, orqanizmin əsas fermenti olan toksinləri və dərmanlardan ayrılan konserogenləri parçalayan sitoxrom c-oksidazanın işini pozur.
14 illik təcrübənin nəticəsi olaraq Böyük Britaniya alimi müəyyən etdi ki, tranformasiya olunmuş yağ turşuları ən çox ürəyin tac damarlarının tıxanmasına - infarkt və miokarda səbəb olur. 40% isə döş xərçəngini əmələ gətirir. Akrilamin maddəsi isə sinir sistemini tormozlayır, böyrək və qaraciyəri sıradan çıxarır.
Bütün bu deyilənlərdən sonra yenə də çipsi yemək istəyirsinizə, onu ən təhlükəsiz hazırlanma qaydasını sizə təqdim etmək istəyirəm.
Ailə sayına görə götürdüyünüz kartofların qabığını soyub yuyun və nazik dilimlərə bölün. Sonra bir neçə dəqiqə soyuq suda saxlayın. Bu, nişastanın yuyulmasına səbəb olacaq. Sonra bu kartof dilimlərini yaxşıca qurudun. Duz, istiot və ağız dadınıza uyğun ədviyyat vurduqdan sonra qaba düzüb mikrodalğalı sobaya yerləşdirin. Sobanın temperaturundan asılı olaraq 4-8 dəqiqəyə çipsiləriniz hazırdır. Burda yağ olmadığı üçün heç bir akrilamin də əmələ gəlmir və siz təhlükədən uzaqlaşmış olursunuz.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Banklar məzənnələri yenilədilər
Aleyna Tilki paylaşımı ilə Gündəmdədir
Konfutsi İnstitutu AZƏRTAC üçün Çin dili tərcüməçiləri hazırlayacaq
Xərçəngin təbii müalicə üsulu tapıldı - VİDEO
İŞİD-ə qan udduran qadın
HAVA necə olacaq?- 3 fevral
"Yeşilçam"ın məşhur aktyoru öldü
Ribeyro Lənkərana gəlir
Bir az gülək
Ruslar Azərbaycan narından məhrum oldular
Sadə tutmac (foto-resept)
İki il əvvəl yoxa çıxan qadın dənizin ortasında tapıldı
Oğlaq və Oxatan bürcü uyğunluğu
Bu şəxslər təhsil haqqından azad olunur
Bred Pitt 20 ildən sonra ilk dəfə...-FOTO
"Medcezir" serialındakı ev satılır-QİYMƏT
Bu dəfə də "Eurovision"a onu göndərirlər - Video
Naxçıvanda 71 nəfərdə koronavirus aşkarlandı: Ölən var
Üç zəvvarımız öldü
"Ustad" dərgisinin 15-ci sayı nəşr edildi!
“Twitter” Ceyhun Bayramovun hesabını bərpa etdi - YENİLƏNİB
Putin peyvəndləmə tədbirləri ilə bağlı göstəriş verdi
Sobada soğan halqası (foto resept)
Məşhurların Helloun kastyumları-FOTO
İlon Mask dünyanın ən varlı adamı oldu
Dünyanın ən qəribə masajı
Kələmli qarğıdalı salatı (foto resept)
Eynəkli xanımların makiyaj xətaları
Bəzi sabunların faydaları (I hissə)
40 dəqiqəyə Sumqayıta getmək üçün az qaldı
Bakıda Beynəlxalq Təhsil və Karyera Sərgisi başladı
Uşaqları zəhmətə necə təşviq etməli?
Əsəblərimizi necə cilovlayaq?
2018-in estetik trendi; təbiilik
Vanilli pudinq (foto-resept)
Bakı Dövlət Universitetinin yeni tələbə şəhərciyi belə olacaq
Bu çiçəkləri ilk dəfə görürsünüz
İdeal sevgili
2013-cü il məzun gecəsi paltarları
Işın Karaca etiraf etdi
Şimşək çaxacaq, yağış yağacaq
Dünyanın ən gözəl 6 kitabxanası
2020-ci ilin 6 dəbli rəngi
Milçəklərlə danışıram... mənə deyir, ananı öldür - 18 yaşlı rəssamın DƏHŞƏT DOLU HƏYATI
Qarabağda zəncirvari savaş
Bu nasazlıqlara görə 50 manat cərimə oluna bilərsiniz
Türkiyə Lavrovu ölkəyə buraxmadı
117 yaşlı qadın yeni rekorda imza atdı
Fahriye Evcen kökəlməsi barədə yazdı-FOTO
Putin Baydeni nəyə görə təbrik etmədiyini açıqladı
- ŞƏRHLƏR