Külək fərqli temperatur mərkəzləri arasında əmələ gələn hava axınıdır. Atmosferdəki fərqli temperaturlar fərqli hava təzyiqləri əmələ gətirdiyinə görə, hava davamlı olaraq yüksək təzyiqdən alçaq təzyiqə doğru yer dəyişir. Təzyiq mərkəzləri, yəni atmosferdəki temperaturlar arasındakı fərq əgər çox olarsa, hava axını, yəni külək güclü olur, bu da böyük dağıntılara səbəb olan qasırğaları əmələ gətirir.
Maraqlısı odur ki, aralarında çox böyük fərq olan ekvator və qütblər kimi fərqli temperatur və təzyiq qurşaqlarına baxmayaraq, bəzi maneə və “nizamlamalar” sayəsində Yer kürəsi çox güclü küləklərə məruz qalmır. Əgər qütblər və ekvator arasında əmələ gələn nəhəng hava axınları bir azdan sadalayacağımız səbəblərlə yumşaldılmasaydı, Yerin səthi davamlı surətdə güclü qasırğaların baş verdiyi ölü planetə çevrilərdi.Əvvəla, Yerdəki hündürlük fərqləri küləkləri zəiflədir. Böyük hündürlük fərqi olan yerlər isti və soyuq cəbhə sistemləri əmələ gətirir. Dağ ətəklərində rast gəlinən bu sistemlər yeni küləklər əmələ gətirir. Beləliklə, ekvator-qütb arasındakı iki mərkəzli sistem hündürlüklər sayəsində çox mərkəzli sistemə çevrilir və küləklər bölünərək zəifləyirlər. Yer qabığının üstündəki sıra dağlar isə nəhəng hava koridorları kimidir. Koridorlar sayəsində hava küləklərlə Yerə bərabər şəkildə yayılır.
Küləklərin zəiflədilməsində Yerin oxunun mailliyinin də böyük rolu var. Əgər Yer kosmosda dik olsaydı, bir başından o biri başına qədər güclü küləklə sovrulan planet olardı. Halbuki planetimizin ekvatoru məlum olduğu kimi hərəkət etmə bucağına görə 23°27´ maillidir. Beləliklə, iki qütb arasındakı bölgələrdə temperatur həmişə eyni olmur, mövsümlərə görə dəyişir. Bu, hava təzyiqinin tarazlanması və küləyin sürətinin də zəifləməsi deməkdir. Ekvatorla hər iki qütb arasındakı temperatur fərqi azaldıqca küləklər mülayim əsir. Temperatur fərqini tarazlamaq üçün planetin ətrafında iki qaz təbəqəsi vardır. Ozon və karbondioksid təbəqələri atmosferin temperaturunu tarazlayır. Ozon təbəqəsi “ehtiyacdan artıq olan” günəş şüalarını udur. Karbondioksid isə əksinə təsir göstərərək qazanılan temperaturu qoruyaraq soyumanın qarşısını alır.
Bütün bu məlumatlar bizə göstərir ki, həyatımız bir-birindən mürəkkəb alt-sistemlərdən ibarət böyük sistem sayəsində davam edir. Bütün yer üzü insanın həyatına imkan yaratmaq üçün yaradılmışdır.
Kazımov İzhar
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Ondine lənəti-FOTO
Təcili yardım niyə gecikir? - RƏSMİ AÇIQLAMA
Azərbaycanda daşınmaz əmlakın qeydiyyatı prosesi sadələşdirilir
9 yaslı Ömərin qeyri-adi bacarığı-VİDEO
Milli komandamız gerilədi
Ayaqqabı təmizliyi üçün praktik üsullar
Olmazsa olmazımız "sırqalar"
Sınaqdan çıxmış cavanlıq cövhəri
Barak Obama yay məzuniyyəti zamanı oxuyacağı kitabların siyahısını bölüşüb
Fatih Terimin qızına 80 min avroluq üzük
ABŞ-la İran arasında buzlar əriyir
Sinoptiklərdən xəbərdarlıq: hava kəskin dəyişəcək
MN: "Tapşırıq verilib ki, düşmənin atəş nöqtələri susdurulsun"
Gözəl köynək düymələri
H&M qadın geyimləri
BİR SEVGI HEKAYƏSI
Ukrayna Rusiya ilə sərhədi tamamilə bağlayacaq
Melaniya Tramp Ağ Evi bəzədi - VİDEO - FOTO
Bu qəsrdə ruhlar yaşayır
Möhtəşəm binalar
Həyatın olması üçün bunlar olmalıdır
İşləmək, yoxsa işləməmək?
Ancelina Coli bu dəfə yeni münasibəti ilə gündəmdədir-FOTO
44 min insan koronavirusdan şəfa tapıb
Məşhur aktyor "Feysbuk" səhifəsini bağladı
Günün ulduz falı
Zehni sağlamlığa mənfi təsir edən vərdişlər
Qalib Azərbaycan əsgərlərinin rəqsi - VİDEO
Onun adı Azərbaycan jurnalistikası tarixinə qızıl hərflərlə yazılıb
Çox yemək istəyinin qarşısını almaq üçün 3 qayda
Abituriyentlərin Bakı Ali Neft Məktəbinə marağı rekord həddə çatıb
Gün ərzində dərinin sağlamlığını pozan 4 hal
Kəlağayıların əsil qiyməti
Olimpiya çempionumuz Bakıda sürücüləri cərimələdi
Adriana Limaya əkizi qədər bənzəyir - FOTO
Arqan yağının dəriyə təsiri
Yaz yorğunluğunu depressiyaya çevirməyin
Dəfn və qəbir yerlərinin satılması problemini necə çözməli...
Aksesuarlar
Keçən ilin möhtəşəm şəkilləri
17 il əvvəl çökmə baş verən mədəndən sağ tapıldı
Market sifarişini gətirən kuryer qadını öldürdü
O da "Sefirin kızı"nda olacaq
Musiqidən alınan keyfin sirri açıldı
"Mən daha çox vergi ödəməliyəm" - BİLL GEYTS
Qripi sağaldan 3 detoks
Professor-müəllimlər işə dəvət olunur
Hava haqqında - 30.08.2013
Siqaretin "ağ"ına da lənət, mentollusuna da
Azərbaycanlı gənc Londonda “Ən Yaxşı Nitq” diplomu qazandı - FOTO
- ŞƏRHLƏR