Say
Əşyanın miqdarını və ya sırasını bildirən sözlərə say deyilir.
Saylar əşyanın miqdar və sırasını bildirir. Sıra sayları miqdar saylarından şəkilçilər vasitəsilə yaranır.
Miqdar sayları sadə, düzəltmə və tərkibi olur. Miqdar sayları sayıla bilən maddi varlığın bir əlaməti kimi yaranmışdır. Saylar substantivləşmə yolu ilə mücərədləşdiyi üçün hallanır, mənsubiyyət şəkilçisi qəbul edir, cəm şəkilçisi ilə qeyri-müəyyən çoxluq ifadə edir. Cümlədə əsas sintaktik vəzifəsi təyindir. Substantiv və mücərrəd formada cümlədə mübtəda, tamamlıq və xəbər ola bilir. Adverbiallaşdıqda zərf rolunda da çıxış edə bilir.
Sayın həm ismə, həm də sifətə oxşar cəhətləri vardır. İsimlər əşya adı bildirdiyi kimi, saylar da müəyyən kəmiyyət adları bildirir. Sifət kimi cümlədə təyin olur, isimdən əvvəl işlənir. Sifətlər əşyanı əlamət, kefiyyət cəhətdən təyin etdiyi halda, say kəmiyyət, miqdar və sıra cəhədən təyin edir.
Konkret miqdar bildirən saydan sonra işlənən isimlər cəmlənə bilmir. Məsələn: 2 adamlar, 3 nəfərlər və s. demək düzgün deyil.
Sayın əsas morfoloji əlaməti sıra sayı düzəldən –incı şəkilçisidir. Məsələn: Beşinci sinifdəkilər çox savadlıdır.
İsimləşərək mənsubiyyət, hal, xəbərlik şəkilçiləri qəbul edə bilir. Tərkib daxilində olmadıqda cümlədə mübtəda, tamamlıq, xəbər vəzifəsində işlənə bilir. Məsələn: İkimiz də sevinirdik.20 cücədən cəmi yeddisi qalmışdı. -Neçənci kursdasan, a bacı? –dördüncüdəyəm. və s.
Say isimdən əvvəl gəldikdə dəyişməz, hallanmaz. Isim dəyişərək hallana bilər.
Sayın iki məna novü var: 1. Miqdar sayları. 2. Sıra sayları.
Hələlik bu qədər. Növbəti dərsdə miqdar sayları haqqında geniş məlumatımız olacaq.
Bu videoda say haqqında videodərslik var. Buyurun, izləyin!
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
Qəbələ rayonu
QMİ Qazılar Şurası Qurban bayramı münasibətilə fətvР° verib
"8 Mart" salat-tortu (foto resept)
Koronavirusa yoluxanların sayı bir milyonu ötdü
Sabahın HAVAsı
Özünə inamı artırmanın 6 yolu
Gün var, əsrə bərabər: Ötənləri yada salaq
Parkinson xəstəliyi
Günün qoroskopu: hər şey alınacaq
Günün qoroskopu: Ətrafınıza nəzər salın!
Hava haqqında
Məşhur ulduzun qızı GÜNDƏMDƏDİR-FOTO
Dərinizi oxuyun
Girovlar necə qaytarıldı?
Qəddafidən sonrakı Liviyanın ilk Baş naziri Bakıya gəlir
Metroda rahat getmək istəyirsiniz?
Məşhur cütlük BOŞANIR-SƏBƏB
İlham Əliyev icra başçısını vəzifəsindən azad etdi - SƏRƏNCAM
Paytaxtda iri marketlər bağlanır
Dünyanın ən darısqal şəhəri
Haluk Leventdən örnək addım - FOTO
Azərbaycan dili dünyanın ən çətin dillərindən biri seçildi
Dünyanın malı dünyada qalacaq
Finalda azərbaycanlı - erməni qarşıdurması
Böyük əvf olacaq?
İsmə aid biliklərin yoxlanılması
Əliyev: Əgər bir də belə olacaqsa...
Ermənistan məhbusların cəbhəyə göndərilməsini rəsmən təsdiqlədi
ABŞ-ın COVID-19 peyvəndinin nə vaxt hazır olacağı açıqlandı
Meyvə-tərəvəzlərin tərkibi satışdan əvvəl yoxlanılacaq
Bakı səmasında təyyarə və helikopter ŞOUsu olub
Prokurorluqda işləmək istəyənlərin nəzərinə
HAVA necə olacaq?- 17 fevral
Sarı şam kimi yanan paxistaxis
Mirvari sevənlər üçün
Maksim Şevçenko: “Mən ədalətin tərəfindəyəm” - VİDEO
Günün ulduz falı - 24.01.2014
Şuşaya yeni polis rəisi təyin edilib
Sərt karantinin tətbiq olunduğu ərazilərdə SMS icazə almaq üçün təlimat - VİDEO
Bakıda beynəlxalq tədbir
Azərbaycanda təqaüdçülərin sayı artacaq
Həyat əhəmiyyətli obyekt rəhbərlərinə tövsiyə
Uşaq istismarı yoxsa sənət?
Turun gözəl qolları
Çindən gətirilən Azərbaycan vətəndaşları xəstəxanaya yerləşdirilib
Türk ordusu Suriyaya girdi
Damla şokoladlı keks (foto-resept)
Mehriban Əliyevadan örnək addım-FOTO
Qadınların dostu naringi
Sabahdan bu yol bağlanır (XƏRİTƏ)
- ŞƏRHLƏR