1920-1991-ci illəri əhatə edən Sovet hakimiyyəti. Bu hakimiyyətin Azərbaycana vurduğu maddi və mənəvi zərbələr. Xalqımız öz milli tarixindən, mədəniyyətindən, çox əsrlik tarixindən, dinindən uzaqlaşdırıldı. Ən böyük bəla isə bir xalq kimi azad şəkildə düşünmənin qadağan olunması oldu. Bu 72 illik əsarət nəticəsində dövrünün qabaqcıl ziyalıları, elm və din xadimləri ya vətənlərindən didərgin salındı, ya da Vətən xaini, Xalq düşməni adı ilə damğalanaraq, sürgün olundu, öldürüldü. Doğma Azərbaycandan didərgin düşənlərin arasında gələcəkdə Egey Universitetinin professoru olacaq Dilşad xanım Elbrus Talıbxan və ailəsi də vardı.
Dilşad xanım Elbrus 1916-cı il may ayının 31-də milli mənəvi dəyərlərə sadiq bir ailədə – Qarabağ quberniyasında tanınmış Qarabağ xanlarından olan Talıb xanın ailəsində doğulmuşdur. Talıbxan Talıbxanbəyov Çar Rusiyası və Azərbaycan Xalq Cumhuriyyəti dövründə Qubada, Şamaxıda və digər rayonlarda polis rəisi vəzifəsində çalışmışdır. Lakin Sovet hakimiyyəti qurulduqdan sonra Talıbxan öldürülmüş, bütün əmlakı müsadirə olunmuşdur. Sovet hakimiyyətinin bəy-xan ailələrinə düşmən mövqedə olmasının nəticəsi kimi 1927-ci ildə Dilşad xanım, anası Xeyransa xanım, bacıları Sürəyya və Qəmərlə birlikdə Azərbaycan Xalq Cümhuriyyəti illərində Azərbaycanın tarixində şərəfli iz buraxmış, Parlamentdə Qanunvericilik şöbəsinin rəisi işləmiş, sonra isə Türkiyəyə mühacirət etmış dayısı Hüseyn bəy Mirzəcamalov – Hüseyn Camal Yanarın köməkliyi ilə Türkiyəyə pənah aparmışlar. Ailə İstanbula yerləşdikdən sonra Dilşad xanım qızlar liseyində təhsil almış, liseyin məzunu olduqdan sonra 1931-ci ildə İstanbul universitetinin fikiza-kimya bölümünə daxil olmuş və 1934-cü ildə bitirdiyi fakültənin Təcrübə Fizika İnstitutunda assistent kimi fəaliyyətə başlamışdır. 1949-cu ildə dissertasiya müdafiə etmiş və 1954-cü ildə dosent adı almışdır. 1957-ci ildə isə İzmirdə Egey Universitetinin tibb fakültəsinin Fizika İnstitutuna dəyişdirilmişdir. Dilşad xanımın İzmirə getməsinə səbəb kimi onun fizika professoru Adnan Sokullu ilə ailə qurub, bir müddət sonra ayrılması və keçmiş həyat yoldaşı ilə qarşılaşmaq istəməməsi güman olunur. Dilşad xanımın bundan sonrakı elmi fəaliyyəti Egey universiteti ilə bağlı olmuşdur. O, 1961-ci ildə İzmirdə həmin fakültədə professor olmuşdur və 3 ay sonra yeni qurulan Egey universiteti fənn fakültəsi təcrübi fizika kafedrasına və daha sonra isə 1969-cu ildə həmin universitetin mühəndislik elmləri fakültəsinə dəyişilmişdir. Dilşad xanım Elbrus Talıbxan 2 kitab və 6 məqalənin müəllifi, nüvə fizikası sahəsində elmlər doktoru elmi dərəcəsi almış ilk azərbaycanlı qadın professordur.
Seçdiyi ixtisasın aktuallığı ilə əlaqədar olaraq, Dilşad xanım müxtəlif illərdə elmi araşdırmalar aparmaq üçün Almaniya, İngiltərə və Amerikada uzunmüddətli yaşamışdır, bunun nəticəsidir ki, Dilşad xanım rus, alman və ingilis dillərini mükəmməl mənimsəmişdir. Bununla belə, Dilşad xanım türk-Azərbaycan dilinin incəliklərini bütün həyatı boyu qoruyub saxlamışdır. Dünyanın bir çox ölkələrində yaşaması, lakin doğma vətəni Azərbaycana qayıtmasının qeyri-mümkünlüyünü dərk etməsi onda Azərbaycana sonsuz məhəbbət yaratmış və onsuz da qəlbini parçalayan vətən həsrətini daha da alovlandırmışdır. O, Azərbaycan Xalq Cümhuriyyətinin süqutunu bütün ömrü boyu acı bir xatirə kimi ürəyində yaşatmış və həyatı boyunca aprel ayını matəm yubileyi kimi qeyd etmişdir.
Dilşad xanım Elbrus səhhətində yaranan ciddi problemlərlə əlaqədar olaraq 1977-ci ildə təqaüdə çıxır və 1979-cu il aprelin 11-də uzun sürən ağır xəstəlikdən dünyasını dəyişmişdir və dayısı Hüseyn Camal Yanarın qəbrinin yanında dəfn edilmişdir. Onun vəfatı ilə əlaqədar türk mətbuatında belə bir xəbər dərc edilmişdir: ”Dərin hüznlə bildiririk ki, nüvə fizikası sahəsində çoxlu tədqiqat əsərlərinin və elmi kəşflərin müəllifi, Egey universitetinin professoru, elmlər doktoru Dilşad xanım Elbrus vəfat etmişdir ”.
Ən ağrılı hal isə fəxr ediləcək bir azərbaycanlının vəfatından Azərbaycanın xəbərsiz olması olmuşdur.
XƏBƏR LENTİ
Azərbaycanda qar yağır
AFFA "Binə" klubunu qismən bağışladı
Putin NATO-nu şoka saldı
Pomidor şirəsində skumbriya balığı (foto resept)
Təbii qidalanmağın gözəlliyə təsiri
Günəşdə qəfil qasırğa
Ringelman effekti
Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva Bəhram Bağırzadə ilə telefonla danışıb
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir? - 25 mart
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir?-20 Mart
Gürcüstan Azərbaycana hansı variantı təklif edəcək?
Günün qoroskopu: Tələsin!
Çiyələkli dondurma (foto-resept)
İlham Əliyev və Mehriban Əliyeva Ədilə Namazovanın vəfatı ilə əlaqədar nekroloq imzalayıblar
Türkiyəyə qar yağdı
ABŞ "İŞİD"ə müharibə elan etdi
Yeni ildə bir həftə iş olmayacaq
Yumurta qabığı - evdə köməkçiniz
İştahı kəsən qidalar
Möhtəşəm səhər yeməyi (foto resept)
Qızıl bahalaşdı
Fikrət Məmmədov hakim və ədliyyə işçilərinə tapşırıq verdi
Günün ulduz falı
Hamiləliyin əlamətləri
Lövhədə "Microsoft"un şəklini çəkdi-Məşhur oldu!-FOTO
Mənim əl işlərim
Hellouində yadda qalan kostyumlar
Qorxulu buludlar
Tağı Əhmədova yeni vəzifə verildi
Qəlbim qırıldı...
İslam dünyası ayağa qalxacaq
Apple bazarı "işğal" edib
“Özlərinə əziyyət verib bu qədər yolu getməsinlər” - Rayona gedənlərin NƏZƏRİNƏ/VİDEO
Ronaldo Evləndi-FOTO
Prezident İlham Əliyevin Avstriyaya işgüzar səfəri
Yüksək yumor hissi olan hərbçilərimiz Kəlbəcərdə mina təmizləyirlər - VİDEO
Ulduzlar ziyafət donları ilə diqqət çəkdilər-FOTO
Nyu-York rəngləndi
Lavaş arası toyuq (foto resept)
Qat-qat xəmirdən pirojki (foto resept)
GÜNDƏLİK MAKİYAJ 2 variantda (foto dərs)
Hindli xanımların gözəl geyimləri
Uzun həsrət illərindən sonra Şuşada işıq yandırdıq - VİDEO
"Donuz qripi" Azərbaycan ərazisinə çatdı
Həyatımızda rənglər hansı mənanı verir?
Koronavirusla bağlı zarafat etdi və xəstəliyə yoluxdu - VİDEO
Tarkan qızına Almaniyada ad günü etdi - FOTO
BMT daha bir ölkəyə hərbi müdaxilə edəcək
Oriqami ilə gül düzəldilməsi
Leyla Əliyeva Azərbaycan xalqını təbrik etdi - FOTO
- ŞƏRHLƏR