Astronomik araşdırmaları ilə Neptun planetinin kəşfinə gedən yolu açan Meri Somervill həmçinin elmin xalq tərəfindən geniş anlaşıla bilməsi üçün böyük işlər görmüşdür.
Meri Ferfakx Somervill 26 dekabr 1780-ci ildə Şotlandiyanın Jedburq şəhərində anadan olub. Merinin vitse-admiral olan atası Villiam Corc Ferfaks qızının həm doğulduğu zaman, həm də uşaqlıq çağında dənizdə idi. Anasının qızından tək istəyi İncil kitabını oxuyub dua etməsi olub. Merinin özünün də yazdığı kimi, vəhşi bir varlıq olmağa buraxılmışdı.
18-ci yüzillikdə bütün qız uşaqlarında olduğu kimi ,Merinin də təhsili təsadüflərə bağlı və məhdud idi. Yeganə rəsmi təhsilini bir il müddətində Edinburq yaxınlarındakı Musselburqda məmnun olmadığı qız məktəbində alır.
İlk hesab çalışmalarına 13 yaşındaykən bir qadın jurnalındakı məqaləni oxuduğu zaman rastladığı cəbr problemininin həlli ilə başlayır. Qardaşının müəllimini ona maraqlandığı ədəbiyyatı gətirməsinə razı salır və beləliklə, daha mürəkkəb çalışmalar həll etmək imkanı əldə edir.
Meri 1804-cü ildə Londonda rus səfiri olan uzaq qohumu kapitan Samuel Qreyq ilə ailə qurur. Qreyqin elm və riyaziyyata marağı yox idi. İntellektual qadınlara da hörmətlə yanaşmırdı. Ancaq həyat yoldaşının çalışmalarına mane olmadı. Samuel Qreyq 1807-ci ildə vəfat edir. Buna qədər ailənin iki övladı dünyaya gəlir.
Dul qalması və üstəlik, yoldaşından əhəmiyyətli miqdarda miras qalması Meriyə elm öyrənmək yolunda geniş imkanlar açır və istədiyi kimi çalışa bilmək imkanı əldə edir.
Meri riyaziyyatda sağlam bir təməl atmışdı və artıq astronomiya ilə maraqlanırdı. 1812-ci ildə o, yenidən ailə qurur. İkinci həyat yoldaşı Dr. Villiam Somervill orduda hərbi tibb şura müfəttişi idi. O, Merinin çalışmalarını dəstəkləməklə kifayətlənmir, onun redaktoru və katibi kimi davranaraq elmi cəmiyyətə daxil edir. Londondakı sosial əhatələrində Çarlz Babbaqe və Herşel ailəsi kimi məşhur elm insanları vardı. Merinin ikinci ailə həyatından da dörd övladı olur.
Əvvəlki nigahdan dul qaldığı zamanlarda Meri riyaziyyat yarışmasında gümüş medal qazanaraq ilk elmi uğurunu əldə etmişdi. Yeni həyat yoldaşı ilə birlikdə geologiya elmi ilə maraqlanmağa başlayır, mineralları toplayaraq siniflərə bölür. Daha sonra maraq dairəsini çox genişləndirir, yunan dilini öyrənir, botanika, metereologiya və astronomiya çalışmalarına başlayır.
1825-ci ilin yayında maqnetizm üzrə elmi təcrübələrini hıyata keçirir. Növbəti il Günəş spektrumundakı bənövşəyi şüaların maqnetik xüsusiyyətləri üzrə hazırladığı məqaləsini həyat yoldaşı Kral Elmlər Akademiyasına təqdim edir. Bu məqalə diqqət çəkir və nəşr edilir. Məqaləsində olan nəzəriyyənin daha sonralar rədd edilməsinə baxmayaraq, həmin məqalə Merinin mütəxəssis elm yazarı olduğunu ortaya çıxarır.
Bu uğurunun ardından 1831-ci ildə Meri Laplasın "Şeytanın mexanizmi" kitabını tərcümə edir və beləliklə, geniş bir kütlə böyük fransız riyaziyyatçısı, astronomu olan Laplası sadə bir dildə anlaya bilir. Meri özü də bu haqda yazmışdı ki: "Mən Laplasın cəbr kitabını ümumi (sadə) dilə çevirdim". Meri tərcümə etdiyi əsərə uzun bir giriş yazısı da yazır. Kral Elmlər Akademiyası onun bu əməyini qarşılıqsız buraxmır və Akademiya salonuna Merinin büstü qoyulur.
Merinin ikinci kitabı fizika elmi üzrə idi və 1834-cü ildə yayımlandı. Kitabda Urana təsir edən hipotetik planet haqqında müzakirələr edilirdi. Həmin müzakirələr sonralar Neptun planetini kəşf etməsində Con Koux Adamsa ilham mənbəyi olur.
1835-ci ildə Meri Somervill astronom Karolina Herşellə birlikdə Kral Astronomiya Dərnəyinin ilk qadın üzvü olur. Hökümət Meriyə öncə ildə 200 funt, daha sonralar 300 funt məbləğində maaş təyin edir.
Meri 1838-ci ildə səhhəti pisləşən həyat yoldaşı ilə İtaliyaya gedir. Həyatının geri qalan hissəsini bu ölkədə keçirir. Ona böyük uğur gətirən "Fiziki coğrafiya" kitabı 1848-ci ildə yayımlanır. Bu kitabın nəşrindən sonrakı yarım əsr boyunca məktəblərdə və universitetlərdə geniş istifadə edildi. Meri daha iki kitab da yazır. Onlardan biri "Molekulyar və mikroskopik elm" kitabıdır. Digəri isə avtobioqrafiyası olan və 92-ci yaş gününə bir ay qalmış - 28 oktyabr 1872-ci ildə Napolidəki ölümündən az əvvəl tamamladığı və 1873-cü ildə nəşr edilən xatirələr kitabı idi.
Meri Somervill çalışmalarını həm yeni nəzəriyyələr üzrə irəli sürüb, həm də ən qarışıq mövzuları adi oxuculara asan dildə yetişəcək şəkildə hazırlayıb verə bilmişdir. Merinin intellektual mütəxəssisliyi sadəliyi ilə birləşirdi. Bundan başqa, uğurları və mükafatları ilə qadınların da kişilərlə birlikdə akademiya dünyasında iştirak edib yarışa biləcəyini göstərdi. Həyatı boyunca qadınların sosial və intellektual imkanlarının genişləndirilməsinə çalışdı. Oksford Universitetində qadınlar üçün açılmış olan ilk kolleclərdən birinə ölümündən sonra adı verildi - Somervill kolleci. Merinin adı həm də bir asteroidə və Ay kraterinə verilərək xatirəsi əbədiləşdirilib.
XƏBƏR LENTİ
Azərbaycanda kolleclərə qəbul olmuş abituriyentlərin nəzərinə
2014-cü ildən gözləntilərimiz çoxdur: bəs bürclər nə deyir?
Arqan yağının faydaları
Sağlamlıq üçün faydalı reseptlər
Mehriban Əliyevanın göstərişi ilə şəhid ailəsinə ev verildi
Təhlükəli ev bitkiləri
7 general Silahlı Qüvvələrin sıralarından ehtiyata göndərilib
Doğuşdan sonra necə qidalanmalı?
Depressiya haqqında doğru bilinən səhvlər
Günün qoroskopu: yaşam arealınızı daha rahat edin
Bu kolbasalardan uzaq durun-RƏSMİ XƏBƏRDARLIQ
Azərbaycanda daha 158 nəfərdə koronavirus aşkarlandı - RƏSMİ
İtalyan senator: “Azərbaycan haqlı tərəfdir”
Parlament mini ətəkləri qadağan elədi
Sağlam dəri üçün qaragilə maskası
Qələbəyə görə veriləcək orden-medalların adları açıqlandı - SİYAHI
Bred Bit TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ
Motsart dinləyən körpələr kökəlir
Yarmanın faydaları
Nişan xonçaları
“Avtoş”lara bəd xəbər: Milli Məclis cəzaları sərtləşdirdi
Leyla Əliyeva hindistanlı mistiklə görüşdü - FOTO
Udinlər bayram edirlər
Təhsil Nazirliyi 913 nəfərə yol açdı, yanvarda imtahandır
Megan Marklenin pəhrizi
Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət-36
Mehriban Əliyevaya “Qurani Kərim” hədiyyə olundu - FOTO
Medusa
İmam Əlidən (ə) mübarək tövsiyələr
Boksçumuz erməni rəqiblə üz-üzə
Ayrılıq xəbərləri yalan çıxdı
Piylənmə
Prezident İlham Əliyev yenidən jurnalistlərin dostu seçildi
Bu rayonlar qazsız qalacaq
TQDK elan etdi
Araşdırmalara görə ideal kişi
Ermənilər Kəlbəcərdən çıxarkən daşınması mümkün olan hər şeyi aparıblar - VİDEO
Samsung sahibləri üçün yeni imkan yarandı
Təhsil Nazirliyindən valideynlərə müraciət
Yad planetli olmaq üçün 50.000 dollar xərclədi
Nikel allergiyası
Sevən ürəklər peçenyesi (foto resept)
Tarkan qızına Almaniyada ad günü etdi - FOTO
Yediyimiz kolbasalar necə hazırlanır? - ARAŞDIRMA
Abonentlərin nəzərinə: Ödəmə terminallarından istifadə etməyin
Sumqayıta giriş-çıxış bağlanıb? - RƏSMİ AÇIQLAMA
Acun Şeyma gərginliyi davam edir
Əhvalınızı düzəldəcək 7 sadə yol
Fəqərəarası disk yırtıqları
"WhatsApp" da barmaq izinə keçir
- ŞƏRHLƏR