Karolina Herşel (Lukresiya) 8 quyruqlu ulduz (kometa) və üç Nebula (Dumanlıq) kəşf edən, modern Avropada məvacibli çalışan rəsmi vəzifəli ilk qadın astronomdur.
Karolina Herşel 1750-ci ildə Hannoverdə anadan olub. Hərbi musiqiçi olan atası İsaak Herşel altı övladına da musiqi və riyaziyyat təhsili vermişdi. Anası İlse Herşel iki qızı üçün başqa düşüncəyə sahib idi, Karolinanın dərzilik öyrənməsini və ailəyə baxmasını istəyirdi.
Karolina 10 yaşındaykən inkişafına əngəl olan səpmə yatalaq xəstəliyinə tutulur, amma buna baxmayaraq, musiqi çalışmalarını ev işləri ilə birlikdə yetişdirməyi bacara bilmişdi.
1767-ci ildə atası vəfat etdikdən sonra böyük qardaşı Fridrix Vilhelmdən (Villiam) gələn dəvət sayəsində ev işlərinin ağırlığından qaçmağa fürsət tapır. İngiltərənin Bat şəhərində orqan ifaçısı və orkestr şefi kimi çalışan qardaşının yanına gedir. Bir müddət ev işlərinə baxdıqdan sonra qardaşının konsertlərində solist kimi iştirak etməyə başlayır. Daha sonra isə orada ilk müğənni olur və başqa şəhərlərdən də konsert təklifləri almağa başlayır. Bütün bu çalışmalar zamanı hələ qardaşının astronomiya hobbisindən təsirlənməmişdi. Böyük ehtimalla çox sevdiyi musiqi karyerası ilə irəliləyəcəkdi.
Villiam Herşel musiqidəki uğurlu çalışmaları ilə yanaşı, gecələr göy üzünü müşahidə edirdi. O, Günəş sisteminin dərinliklərini izləməsinə imkan yaradan aynalı teleskop da düzəltmişdi. Karolina aynaları təmizləmə və müşahidəyə hazırlama kimi çox həssas işlərdə qardaşına kömək edirdi. Eyni zamanda astronomiya nəzəriyyəsi üzrə çalışmalara başlayır, astronomik uzaqlıqları ölçmədə və ulduzları müşahidə etməkdə əsas alınacaq hesablamalar üçün lazımi düsturların çıxarılmasında və cəbrdə ustalaşır.
1781-ci ildə Villiam Uran planetini kəşf edir. Bu kəşfdə Karolinanın da böyük rolu olmuşdu. Elə həmin ildə də Villiam Vindzordakı kral sarayına "Kral astronomu" təyin edilir. Belə vəziyyətdə Karolina musiqidəki karyerasına davam etməklə qardaşının yanında elmi köməkçi kimi saraya getmək arasında seçim etmək məcburiyyətində qalır. Sonda Vindzora getməyi seçir və Villiamla birlikdə düzəltdikləri nəhəng teleskopla ulduzların mövqelərini gecə müşahidələri əsasında qeydə alırlar.
Karolina demək olar ki, bütün gündüzlərini gecə müşahidələri zamanı yazmış olduqları qeydləri və onlarla bağlı hesablamaları dəyərləndirməklə keçirirdi. Məqsədi ulduzların bir yerə yığılmasını və nebula parçalarının kataloqunu hazırlamaq idi. Zamanı gəldikdə Karolina öz astronomik tədqiqatları üzərində işləməyə başlayır.
1783-cü ildə Karolina üç yeni nebula (dumanlıq) tapır və 1786-1797-ci illər arasında səkkiz kometa kəşf edir. Həmin kometalardan biri onun adını daşımaqdadır (35 P/Herschel-Rıgollet). Çalışmaları tanınmağa başladığı zaman Karolina 50 funt maaş alırdı. Karolina İngiltərədə hökümət tərəfindən məvacibli olaraq vəzifəyə alınmış ilk qadın elm adamıdır.
1788-ci ildə Villiam zəngin dul qadın olan Meri Pitt ilə evlənir. Bu evlilikdən Con adlı bir uşaqları olur. Karolina başlanğıcda yeni evlilərə qarşı bir qədər soyuq davranır. Qardaşının evindən ayrılır, ancaq sonra gəlinləri ilə yaxınlaşır və məşhur bir astronom, riyaziyyatçı kimi qardaşı oğluna çox böyük bir yaxınlıq hiss edir.
Villiamın evlənməsi rəsədxanada daha az zaman keçirməsinə səbəb olmuşdu. Amma Karolina özünü astronomiya çalışmalarına həsr etməkdə davam edir.
Çalışmaları 18-ci yüzillikdə Con Falmsted tərəfindən hazırlanmış ulduzlar kataloqunun yenidən işlənməsi və yenilənməsi cəhdindən ibarət idi. Karolinanın yenidən işlədiyi kataloq Elmlər Akademiyası tərəfindən yayımlanır. Karolina həyatının daha sonrakı illərində bir nebula kataloqunun hazırlanmasında qardaşı oğlu ilə birlikdə çalışır. 1822-ci ildə Villiam öldükdən sonra Karolina Hannoverə qayıtdı. Burada özünün və qardaşının etdiyi kəşflərin kataloqlanması ilə məşğul oldu. Aralarında böyük alman riyaziyyatçısı və astronomu Karl Fridrix Qaussun da olduğu çox sayda elm adamı tərəfindən ziyarət edildi.
Karolina həyatının sonuna - 97 yaşına qədər Hannoverdə qalır. Karolina Herşelin elm tarixində yeri, əvvəlcə modern Avropada astronomiya sahəsində varlığı tam olaraq qəbul olunmuş ilk qadın elm adamı olmasıyla bilinir. Elmi uğurları arasında quyruqlu ulduzlar (kometa) və nebulalar kəşf etməsi, eləcə də Uran planetinin kəşf edilməsində qardaşına etdiyi köməyi yüksək qiymətləndirlir. Kataloq çalışmaları isə həmin mövzu ilə maraqlanan elm adamları üçün bir töhfə hesab olunur.
Bu əhəmiyyətli əsəri Karolinaya həm sağlığında, həm də ölümündən sonra uğur gətirir. 1828-ci ildə Krallığın Astronomiya Dərnəyi tərəfindən qızıl medalla təltif olunur. 7 il sonra Karolina Herşel və Meri Somerville bu dərnəyin ilk qadın üzvləri oldular. Herşel əlavə olaraq İrlandiya Elmlər Akademiyasının üzvü olur və 96-cı yaş ad günündə Prussiya Kralı onu Prussiya Elmlər Akademiyası medalı ilə təbrik edir.
Ölümündən sonra belə Karolina astranomiyaya aid kəşflərlə xatırlandı. 1889-cu ildə kəşf edilən bir asteroidə, Herşelin digər adı verilir (281 Lukresiya). Bundan başqa, bir Ay kraterinə də 1935-ci ildə onun şərəfinə Caroline Herschel adı verildi.
Bənzər xəbərlər...
XƏBƏR LENTİ
İlk dəfə 3 yaşlı qızı ilə görüntüləndi - FOTO
Avropa Şurası Azərbaycandan imtina etdi
Smartfonun batareyası çox qızırsa, nələrə fikir vermək lazımdır?
Bələdiyyə sədri timsahla evləndi
Günün qoroskopu: münasibətlərdə sərvaxt olun
Titanik gəmisi ilə bağlı QADAДћA
Hava dəyişəcək
Yeni dərs ilində uşaqlarınızı onurğa əyriliklərindən necə qorumalı?
"WhatsApp"da yenilik: Səsiniz yazıya çevriləcək
Zəlzələ və vulkanlar
Bakıda möhtəşəm yolka quruldu
Rusiyada həbsxanalarda cəzaçəkmə qaydaları dəyişdirilib
Pomidor və yaşıl bibər möcüzəsi
Tez məğlub olmağın səbəbləri
Xarab lampaları necə istifadə etməli?
Rusiya XİN Azərbaycan və Türkiyənin birgə hərbi təlimlərinə münasibət bildirib
Şokoladlı pryanik (foto-resept)
Azərbaycandan 3 mindən çox tələbə xaricdə təhsil almaq hüququ qazandı
Xidmətçilər kraliçanın iqamətgahını tərk etdi
Xaricdə iş elanları nə qədər etibarlıdır?
Müasir avadanlıqlar həkimlərin yerini tuta bilərmi?
Demet Akalın İremle barışdı_FOTO
Ətli blinçik (foto resept)
Çempionlar Liqasında "Bavariya"nı cəzalandıran azərbaycanlı
DİQQƏT! Bu gün üç qəsəbəyə elektrik verilişində fasilələr olacaq
Buzdan yaradılmış şəhər
Ricət nədir?
Hava haqqında
Qara noqtələrə son
Kənan Doğulu BOŞANMA barədə AÇIQLAMA verdi
Bizi öldürən xasiyyətlərimiz
Artıq çəki ilə mübarizədə nəzərə almadığımız faktorlar
Beyrut partlayışının ən kiçik qurbanı üç yaşlı qızcığaz olub - FOTO
"Facebook" yalana qarşı mübarizəyə başlayır
В«FeysbukВ»un pilotsuz təyyarələrindən ucuz internet
İlham Əliyev və Mehriban Əliyeva Ədilə Namazovanın vəfatı ilə əlaqədar nekroloq imzalayıblar
Koronavirusa görə Moskva metrosu işləməyəcək? - Mer açıqladı
Mercedes CLA hələ sınanır
Britni Spirs rəqs zamanı ayağını sındırdı - VİDEO
Ərdoğanın yeni Bakı səfərinin vaxtı bilindi
Sumqayıtda qeyri-adi hadisə görüntüləndi - VİDEO
“Netflix” Beyons haqda film çəkir
İnanclar
Kişilər üçün idman tərzi
Azərbaycanda sevilən məşhur Şahrux Xan Bakıya gələcək
Türkiyə Kuboku: "Aslan" oyuna dönüş etdi, "Timsah"ı parçaladı
Yaz-yay geyimləri
Ev üsulu toyuq kolbasası (foto resept)
Günün qoroskopu: həllini tələb edən məsələlər çoxdur
“Facebook”un işində problemlər yaranıb
- ŞƏRHLƏR