Zorakılar adatən qurbanlarına qarşı müxtəlif məcburedici və təhqiredici davranış formalarından istifadə edirlər. Zorakıların istifadə etdikləri bəzi təhqiredici davranışlar fiziki zədə ilə nəticələnir. Zorakıların istifadə etdikləri digər üsullar isə mənən təhqiredici olur.
Baxmayaraq ki, həmin davranış fiziki zədə ilə nəticələnmir, lakin bu zorakının qurbanına psoxoloji zədə yetirir. Zorakılar müxtəlif vaxtlar müxtəlif təhqiredici davranış formalarına əl atırlar. Hətta xırda bir fiziki zor və ya bu cür zorakılığın istifadəsi təhdidi tərəf müqabilinin üzərində hökmün və nəzarətin bərqərar olunmasına kifayət ola bilər. Bu hökm və nəzarət sonradan qeyri-fiziki təhqiredici və məcburedici davranışla möhkəmləndirilir.
Ailə zorakılığı fiziki, cinsi zorakılıq, iqtisadi nəzarət və psixoloji hücuma (buna gücdən isitfadə etmək təhdidi, fiziki zədə, əmlaka və ya ev heyvanlarına hücüm etmək, eləcə də hökm sürmək üçün digər qorxu, emosional zədə, təcrid və uşaqlardan təsiredici vasitə kimi istifadə yollarına aid edilir) şamil edilə bilər. Belə hallar yaxınlıq münasibətləri zamanı baş verdiklərinə görə təhqirin bir çox növləri adətən zorakılıq kimi qəbul olunmur. Dünyanın bir çox yerlərində ər-arvad münasibətlərində zorlama cinsi hücum kimi hesab edilmir. Buna səbəb, ərin öz arvadı ilə cinsi münasibətlərin qurulmasına haqqı olması hesab edilir. Son zamanlar güdmə (təqib) qurbana qarşı zorakılıq forması və ciddi təhdid kimi qəbul olunmağa başlanmışdır.
Güdmə incitmə və ya təhdidedici davranışın nümunəsidir. Bu cür davranış özünə aşağıdakıları daxil edir: bir şəxsin güdülməsi, kiminsə evində və ya iş yerində peydə olması, telefon zənglərinin edilməsi, məktub və ya əşya/hədiyyələrin qoyulması, email-lərin (elektron məktubların), faksların və ya məktubların göndərilməsi, eləcə də bir şəxsin əmlakının dağıdılması. Güdmə çox vaxt ciddi zədələrə, hətta qurbanın ölümünə də gətirə bilər.
Güdənlərin əksəriyyəti kişi, güdülənlərin isə qadınlar olurlar. Baxmayaraq ki, tanış olamayan şəxslərin güdülməsi də baş verir, lakin əksər hallarda güdən və onun qurbanı bir-birini tanıyırlar. Güdən və onun qurbanı çox vaxt hal-hazırki və ya keçmiş sevgi tərəfdaşları olurlar. Qadınlar təhqir edənləri tərk edib və ya tərk etmək cəhdlərindən sonra tez-tez keçmiş tərədaşları tərəfindən təqib edilir.
Bu cür davranışın “güdmə” kimi adlandırılmasının bir çox faydası var. Birinci növbədə deyilməlidir ki, güdmə yalnız nəticələndiyi hücum deyil, bu zorakılığın bir formasıdır. Zorakı onun keçmiş tərəfdaşını qorxutmaq və məcbur etmək üçün zəng vurmaq və ya iş yerində peydə olmaq kimi xüsusi tədbirlərə əl atır. Bundan əlavə “güdmə” termini tez-tez ciddi və ya faciəli hücumlara gətirib çıxaran davranış nümunəsi kimi müəyyən edilir. Davranış nümunəsinin müəyyən edilməsi öz növbəsində törədiləcək hücumun qarşısının alınması üçün görülən tədbirlərdə öz faydasını göstərə bilər. Üçüncüsü, bu cür davranış nümunələrinin izah edilməsi onların ciddi olmalarının açıqlanmasına kömək edir. Fərdi olaraq, güdməni növü olan telefon zəngləri nisbətən xətərsiz hərəkət kimi görsənə bilər. Halbuki, bütövlükdə bu qurbana qarşı ciddi təhdidə işarə ola bilər.
ABŞ-ın Dulut şəhərində yerləşən Ailə Zorakılığına Müdaxilə Layihəsi “Hökm və Nəzarət çarxı (çevrəsi)” adlanan diaqramı tərtib etmişdir. Həmin diaqram zorakılar tərəfindən qurbanları üzərində hökm sürmək və onları nəzarət altında saxlamaq üçün istifadə etdikləri müxtəlif davranışları müəyyən edir. Bu çarx zorakıların çox vaxt istifadə etdikləri fiziki və cinsi zorakılıq, eləcə də qorxutma, məcburetmə və manipulyasiya taktikaları arasında münasibəti göstərir.
XƏBƏR LENTİ
Körpələrdə soyuqdəymə
Ukrayna hökuməti bütün ölkə ərazisində yüksək hazırlıq rejiminə keçir
Bəzi qadınlar niyə tənhadır?
Mobil proqram qadının həyatını xilas edib
Azərbaycan tarixindən yüz şəxsiyyət-55
Ermənistanın növbəti yalanı ifşa olundu: Polkovnik Hafiz Ağayev sağdır
​Məhkəmə ANS-lə bağlı 15 gün ərzində qərar verəcək
Facebook-da daha bir yenilik
"Mercedes" toyuq kimi olduğunu sübut etdi.
Dahilərdən gözəl sözlər - 4
Qadın.netlilərin pis vərdişləri
Günün ulduz falı - 21.09.2013
Prezidentdən yeni Sərəncam
Şahinlərimizə qurban kəsildi
Mayın 17-də QASIRДћA OLACAQ
Uşaqlarımıza qayğı göstərək
Bürclərin sevdiyi yeməklər
Türkiyə ilk yerli smartfon istehsal etdi
Kənan Işıkdan 6 il sonra xəbər var
Abituriyentlərin nəzərinə!
Uşaqlar üçün saç modelləri
Rusiya tam böhrana girir
Makiyajdan əvvəl dərini necə canlandırmalı?
Ayrılığın yaratdığı fiziki ağrılar
Aleyna Tilki istirahətindən danışdı-FOTO
Özəl məktəblərdə həftədə beş dəfə əyani təhsil tətbiq ediləcək? - RƏSMİ
Romantikanı sevməyən qadın varmı?
"Vogue" dərgisində QALMAQAL-FOTO
Bu ölkə kosmosa 20 peyk göndərdi - Rekord
Manat rublu boğacaq
Rəqs etməyin 4 faydası
Beyons yenidən böyük səhnədə-FOTO/VİDEO
Azərbaycanın Təbrizdəki baş konsulu şəhər bələdiyyəsinin yeni sədri ilə görüşüb
Qarabağda müharibə qızışa bilər
10 nəfər qəbul imtahanında 600-dən çox bal toplaya bilib
Bu üsulla kəpəkdən xilas olun
Ali məktəbdə müəllim və tələbələrə qadağa
Vatsapda MÜHÜM YENİLİK
Gürcüstan-Tbilisi (5)
Atomdakı qüsursuz nizam
Qarpız alaq, almayaq?
İsrail 74 məscidi viran qoydu
Azərbaycanda zəlzələ oldu
Erməni əsirliyindən qaytarılan Bayram Kərimovun atası: “Oğlumla danışmasam da...”
Bakıda hava yağmurlu olacaq
Qadın.Netlilərin evlilik təklifləri (2-ci hissə)
İnsanlar nə üçün tez məğlub olur?
Özcan Deniz yenidən evlənir
Film qəhrəmanları gündəlik həyatda
HAVA necə olacaq?- 19 MART