“Nisa” surəsinin 78 və 79-cu ayəsinə diqqət etdikdə görürük ki, birinci ayədə pislik və yaxşılıqların hamısının Allah tərəfindən olduğu söylənilir. Halbuki sonrakı ayədə pisliklərin insan tərəfindən olduğu qeyd edilir. İndi nəticə necə olur?
İki ayənin məzmununa diqqət etdikdə bir neçə nöqtə ilə qarşılaşırıq ki, verilmiş suala ayrılıqda olaraq cavab vermək mümkündür:
1 – Quranın digər ayələrindən belə nəticə əldə olunur ki, pis və yaxşı olmasından asılı olmayaraq hər bir şeyi Allah xəlq etmişdir. (“Ənam”, 101) Özü də nəyi xəlq etmişsə, gözəl və yaxşı xəlq etmişdir. (“Səcdə”, 7) Deməli, dünyada hər nə varsa, Allaha aiddir. Hər bir şeyin varlığı özü üçün xeyirdir. Ancaq pisliklər yoxluqdan yaranır və Allahın məxluqatı onlara aid edilmir. Pislik dedikdə məqsəd odur ki, məxluqun hədəf və inkişafına maneə olsun. Ona görə də, bütün varlıqların Allahın məxluqatı olduğunu nəzərə alsaq, varlıqların əməlləri və onlar arasındakı rabitə nəticəsində yaranan pisliklər də Allaha nisbət verilir. Bu, elə birinci ayədə qeyd olunan məsələdir. Başqa bir tərəfdən isə, pislik o yerdə hasil olur ki, Allah xəlq etmiş olduğu məxluqun varlıq kamalını ondan almış olsun. Həmçinin Allah heç vaxt Öz geniş rəhməti səbəbilə xeyir və rəhmət yönləndirməsini əsirgəmir. Bir halda ki, onu qəbul etmə bacarığı fərdlərdə mövcud olmasın. Çünki bu bacarığı yaratmaq, yaxud aradan aparmaq insanların öz ixtiyarındadır. Deməli, burada demək olar: Xeyir işlər Allah tərəfindən, pis işlər isə bəndələr tərəfindəndir ki, öz naqislikləri və ilahi rəhməti qəbul etməkdə aciz olduqları üzündən kəsb etməmişlər. Bu da ikinci ayənin mənasıdır. (“Əl-Mizan” təfsirindən istifadə olunub)
2 – Ayəyə başqa bir baxışdan nəzər salsaq, demək olar ki, dünyanın bütün hadisələri, hətta yaxşı və pis olmasından asılı olmayaraq, bizim əməl və davranışlarımız belə, bir nöqtədə Allahla əlaqədardır. Çünki bizə qüdrət, ixtiyar və azadlıq vermiş olan, məhz Odur. Ancaq eyni halda əməllərimiz bizimlə əlaqədardır və bizim varlığımızdan qaynaqlanır. Çünki əməlin təyin olunma amili, iradə və ixtiyar bizimdir. Buna görə də biz öz əməllərimiz qarşısında məsuliyyət daşıyırıq. Əməllərimizin qeyd etdiyimiz tərzdə Allaha istinad olunmasına baxmayaraq, məsuliyyət bizim üzərimizdən götürülmür və məcburiyyət əqidəsinə səbəb olmur.
Ona görə də “yaxşılıqlar və pisliklər Allahdandır”, – deyildikdə, Allahın hər bir şeyə nisbətdə faili olduğu nəzərdə tutulur. Ancaq “Pisliklər isə sizdəndir”, – deyildikdə isə, işin icraçısının biz olduğumuza, həmçinin iradə və ixtiyar məsuliyyətinə malik olduğumuza işarədir. (“Nümunə” təfsirindən istifadə olunub)
3 – Bu iki ayə üçün başqa bir təfisrə isə Əhli-Beytdən nəql olunan xəbərlərdə işarə olunmuşdur. (Əli ibn İbrahim Qumi, “Təfsiri-Qummi”) O da budur ki, Quranda yaxşılıq və pislik iki mənadadır.
Birinci məna – insanların ixtiyari əməllərilə bağlılığı olmayan yaxşılıq və pisliklərdir. Məsələn, xəstəlik və sağlamlıq.
İkinci məna – insanların əməlləri sayəsində meydana çıxan yaxşılıq və pisliklərdur. Həmçinin cəza və savab ünvanında bu dünyada üzə çıxır. Məsələn, quraqlıqlar və abadlıqlar.
Birinci ayədəki yaxşılıq və pisliklər birinci mənanı, ikinci ayədəki isə ikinci mənanı daşıyır.
Ən doğrusunu Allah bilir.
Farid Abdullah
XƏBƏR LENTİ
Demək Akalın qəzəbləndi-FOTO
Bakıda adalar turizm cənnətinə çeviriləcək - PLAN + FOTOLAR
HAVA necə olacaq?-3 Yanvar
Düşmənin sipər kimi istifadə etdiyi daşın yanında Mübariz İbrahimovun şəkli ucaldıldı
Zakir Həsənov komandir-rəis heyətinə konkret göstərişlər verdi
Sıla yox, Ahmet şiddətə məruz qalıbmış
Yay fəslini sevməmək olar?
Bitkilər və təbabət (14)
"Like", "adapter", "mouse" sözləri dəyişdi - SİYAHI
Lotereyada 20 min uddu biletini yandırdı-SƏBƏB/VİDEO
Məşhur türk müğənniləri Bakıda
Ayaqaltı modelləri
İlham Əliyev: Şuşa işğaldan azad edildi!
Bu il balıq məhsulları boldur
Prezident İlham Əliyev bir qrup şəxsi təltif etdi - SİYAHI
Tacikistanda prezident seçkilərində yenilik
Hikmət Hacıyev: “Humanitar atəşkəsi pozan Ermənistana necə etibar edə bilərik?”
Magistraturaya qəbul imtahanının vaxtı açıqlandı
Bələdiyyə yük maşını ilə dağdan şəhərə qar gətizdirdi-FOTO
Azərbaycanda internet üçün böyük təhlükə
Qripdən necə qorunmalı?
Vitaminli xörəklər - 2
Yeni dizaynlı Range Rover Evoque
HAVA necə olacaq? 15-yanvar
Kosmetikanın canlılarla nə əlaqəsi var?
Dollar ucuzlaşmaqda davam edir
Bakıda Novruz yarmarkaları keçiriləcək
Kıvanç Tatlıtuğ izəyicisini məhkəməyə verdi
Boşluq tapıldı
Aylin Coşkunun boynuna 5 milyonluq qızıl taxıldı-FOTO
Darçınlı çörək (foto resept)
Ledi Gaga yenə TƏƏCCÜBLƏNDİRDİ-FOTO
Günün ulduz falı - 05.09.2013
İşıq sayğaclarına müdaxilə iddiaları ilə bağlı RƏSMİ AÇIQLAMA
İnternet gənclərə hərbi-vətənpərvərlik ruhunda tərbiyə verəcək
Hamilələr necə yatmalıdır?
Hamiləlik zamanı tonus və onun səbəbləri
Qaynananıza bürcünə görə davranın
Ramazan ayının 23-cü gününün imsak və iftar vaxtları
"Ayı" peçenyesi (foto resept)
Dişlərinizi onunla qoruyun !
Xanımlarımız üçün makiyaj qaydası
Ronaldo iki nəfərlik şəraba 31 min avro xərclədi
İranda səhər zəlzələ ilə açıldı
Vladimir Kushin əsərləri
Bu şəxslər cəzalandırılacaq - XƏBƏRDARLIQ
Silvestr Stallonenin ölüm xəbəri yayıldı
Yaralı halda Azərbaycan tərəfə əsir düşən ermənilər onlara münasibətdən danışdılar - FOTO
Azərbaycanlı məktəblilərin son sevinci
Sağlamlığımızı alan səslər
- ŞƏRHLƏR