19-cu əsrdə Britanyada yaranan və bütün dünyada tətbiqini tapan iki yenilik baş verdi: bunlardan birincisi səhmdar cəmiyyətlərin, ikinci isə məhdud məsuliyyətin - cavabdehliyin yaradılması oldu.
Bu iki sosial ixtira nəhəng iqtisadi inkişafa səbəb olsa da, səhmdarları şirkəti idarəetmə hüququndan məhrum etdi və onları, sanki, at yarışına bənzər yarışın iştirakçısına çevirdi. Onlar şirkətin deyil, sadəcə sahib olduqları səhm-lərin idarəsi ilə məşğul ola bilərdilər. Beləliklə iqtisadiyyata qumar prinsipləri daxil oldu. Səhmdarlar nə atın sahibidirlər, nə də atı idarə edəndirlər. Onlar sadəcə məlumatları dəyərləndirərək müxtəlif qərarlar verirlər və əksər hallarda məlumatın mənbəsinə fikir vermirlər. Beləliklə dünyamızın həqiqi gücünə çevrilən beynəlxalaq maliyyə bazarları yarandı.
1970-ci illərdə şirkət idarəetməsində yenə də yenilik oldu. Belə ki, iki alim - Maykl Censen və Uilyam Meklinq az tanınmış iqtisadi jurnalda nəşr etdirdikləri məqalədə bildirdilər ki, menecerlər, hansı ki, ilk dövrlərdə səhmdarların agentləri hesab olunurdular, gərək şirkətin xeyrinə işləsinlər. Menecerlər qarşılarında yaranan imkanlar toplusunu dərhal başa düşdülər və qaçırmadılar. Əgər onlar əvvəllər adi səhmdarların xeyrinə bəzi işlər görürdülərsə, sonradan öz xeyirlərinə manipulyasiya və spekulyasiyalar edərək gəlirlərini artırır, öz şəxsi maddi maraqlarını müştəri və səhmdarların maraqlarından, təşkilatın hədəflərindən üstün hesab edərək onları reallaşdırmağa çalışmağa başlayırlar. Nəticədə uçurum yaranır və getdikcə hər şey mürəkkəbləşir. Bir çox menecerlər qısa müddətdə maddi cəhətdən çox zəngin birisinə çevrilirlər və bu da kənardan çox şübhəli görsənir. Nəticədə isə dünyada "agency problem" kimi tanınan "təmsil problemi" yaranır. Bu mövzunun geniş izahı, təsviri, nümunələri və bu problemdən çıxış yolları bir çox universitet və biznes məktəblərində ətraflı olaraq araşdırılır.
Gördüyümüz kimi heç də hər yenilik, hər ideya özünü sona qədər doğrultmur və əksinə yeni problemlərə səbəb olur. Yaxşı olardı ki, manipulyasiya, spekulyasiya və faizə əsaslanan iş prinsipləri nəzərə çarpacaq dərəcədə azaldılsın. Çünki bu iqtisadiyyatın sabitləşməyinə səbəb ola bilər. İqtisadi sabitlik isə bu gün ən vacib məsələlərdəndir.
Məqalə Harvard Business Review jurnalının, 2013 Sentyabr tarixli buraxılışının törəməsidir.
Məqalə: Çarlz Hendi - Yaxşı ideyaların gözlənilməz nəticələri. səh. 28.
İbrahim Niftiyev
XƏBƏR LENTİ
Hande Erçel Çeşmədə dincələrkən-FOTO
Britaniya Parlamentinin üzvü: "İşğal altında olan torpaqlar arxayınlıqla Azərbaycanın nəzarətinə qaytarıla bilər"
Seda ana oldu-FOTO
Tramp 48 saatda 11 mitinq keçirməyə hazırlaşır
Səhərlər gümrah oyanmaq üçün 4 vərdiş
Həyatda fəxr edəsi nəyiniz var?
Azərbaycanda dəniz suyunu duzsuzlaşdıran zavod və müasir tinglikdən ibarət kompleks istismara verilib
Bitmiş sevgilərin ardından qadınlardan eşidilən 19 fikir
Firuzə qaşının cazibəsi
Artıq çəki yuxusuzluğa səbəb olur
Keçəlliyin də dərmanı tapıldı
Oğuzda maraqlı hadisə: İnək əməliyyat olundu - VİDEO
"Yayın ən yaxşı cütlüyü" seçildilər - FOTO
Gözəl ibadət yerləri
Qəbiristanlıqda şok olay: tabut boş çıxdı
Borclu abonentlərə XƏBƏRDARLIQ: Dekabrın 25-dən...
Bakıda “Kitab dayanacaqları” yaradıldı - Açıqlama/Foto
Şəhid bu gün dəfn ediləcək
Özünüzü gözləyin: artıq 35 nəfər xəstəxanada
Yerin təbii peyki ilə bağlı maraqlı fakt açıldı
Kəsiri olan tələbələrin nəzərinə
Günün qoroskopu: Axtardığınız sevgini tapacaqsınız!
Dodaq boyasının zərərləri
Azərbaycan manatının dünya valyutalarına nisbətdə məzənnəsi
Təyyarəni qaçıran şəxs həbs edildi
Konserv məhsulları bədəni vitaminsizləşdirir
Keçibuynuzu
Lift qəzaları niyə artır?
III Bakı Beynəlxalq Turizm Filmləri Festivalı keçiriləcək
Instagram: Məşhurlar haker hücumuna məruz qalıb
Günün qoroskopu: Uğurlu gündür!
Meray Keri açıqlamaları ilə hər kəsi təəccübləndirdi
Azərbaycanın bu hissəsində sürüşmə aktivləşdi
İranda zəlzələ oldu
Bu şəxslərin əməkhaqqı 50% artırıldı - SƏRƏNCAM
Azərbaycanda Facebook istifadəçilərinin sayı azalır
Fransız tədqiqatçı erməniləri biabır elədi
Ulduz aktyor öldü-FOTO
Yanukoviç jurnalistlərin qarşısına çıxacaq
Günün qoroskopu: yaxınlarınızın yardımlarından imtina etməyin
Qırmızı gözlü yaşıl qurbağa
Şəbəkədə ünsiyyət mədəniyyəti. Bu, bizi qane edirmi?
Sensasiya: Marsda su tapıldı
Prezidentdən bir qrup hərbi qulluqçunun tərxis edilməsi ilə bağlı SƏRƏNCAM
Azərbaycanlı professor koronavirusa qarşı vaksin hazırlayır
Biliyini yoxla (2)
Arıqlamağın ən asan yolu: gülmək
Dünyanın ən qədim tikililəri
ŞAD XƏBƏR - Pensiya və maaşlar yenidən artırılacaq
Dadı damaqda, zəhəri canda qalan "onluq"
- ŞƏRHLƏR