"Reallığı korlanmış süzgəcdən dəyərləndirmək- onu koqnitiv şəkildə korlamaq deməkdir", - deyə koqnitiv rəftar terapiyasının banisi Aron Bek bunu təsdiq edirdi. O belə hesab edirdi ki, məhz bu cür, yəni hadisələri və münasibətləri korlanmış şəkildə qəbul etmək neqativ fikirlər və hislər yaradır. Gəlin bu təhlükəli süzgəclərə dair bir neçə misal çəkək:
Ümumiləşdirmə: Müəyyən bir hadisədən qlobal şəkildə ümumi nəticə çıxarılır. Məsələn, mən imtahandan keçə bilmədimsə, deməli, o biri imtahanlardan da kəsiləcəyəm.
Ağ-qara düşüncə: Durum və davranışlar zərurətlərin birindən yarandığı kimi gözdən keçirilir və qiymətləndirilir: yaxşılıq və pislik, həmişə və ya heç vaxt, hamısı və ya heç birisi.
Təsadüfi nəticələr: Neqativ qərar yeganə əlçatan element əsasında əldə edilir. Məsələn, filankəs söz verdiyi halda mənə zəng vurmadı. Deməli, etibarsızın biridir, ya da mənim onun yanında bir dəyərim yoxdur.
Mənfiliyi artırmaq və müsbətliyi azaltmaq: Qənaətə gələn zaman yalnız pis şey qəbul edilir, pozitivlik isə aradan qaldırılır, ya da tamamilə rədd edilir. Məsələn, məzuniyyətim burnumdan gəldi (halbuki həftə ərzində yaxşı şeylər və ya heç olmasa neytral anlar az olmamışdır).
Şəxləndirmək: Bİzdən asılı olmayan baş verən hadisə və ya başqalarının davranışına görə məsuliyyət hissi keçirmək. Məsələn, qızım universitetə qəbul ola bilmədi. Bütün günahlar məndədir. Mən gərək ona daha çox vaxt ayırardım və möhkəm olardım.
Seçmə yolu ilə nəticə çıxarma: Diqqəti hadisənin yalnız mənfi tərəfinə pərçimləmək. Məsələn, müsahibə zamanı mən bircə dənə olsun suala cavab verə bilmədim, deməli, mən özümü natamam göstərdim və məni işə götürməyəcəklər.
Farid Abdullah
XƏBƏR LENTİ
Suçiçəyi xəstəliyi
Dərman kimi meyvə suları
Məşhur aktrisa imicini dəyişdi-FOTO
Şeyxin qaçan xanımı üzə çıxdı-FOTO
Bakıdan qorxan ermənilər
ADNA qurbanları
Ayılar 100 ildən sonra Çernobıla qayıtdılar
2 əsrlik saatı divardan oğurladılar
“Ermənistanla sərhədlər açılmayacaq”
Körpələrdə burun tutulması
Vətəni Azərbaycandır, amma Çindən gətirilir
222 kiloqramdan 96-a düşən qızı heç kim tanımadı - FOTO
Kayli Cennerdən 2 yaşlı qızına inanılmaz HƏDİYYƏ-VİDEO/FOTO
Məşhur model tənqid hədəfi oldu-FOTO
"WhatsApp" da barmaq izinə keçir
Bu gün Azərbaycanın ümummilli lideri Heydər Əliyevin anadan olmasının 92-ci ildönümüdür
Erməniləri çox qorxudan səfər
List kababı (foto-resept)
İman edən alimlər-2
İşias ağrılarını azaldaq
Hər zövqə uyğun çanta modelləri
Əli Əsədov Vətən müharibəsi ilə bağlı sərəncamlar verdi
Arıqlamaq üçün pəhriz
Sakinləri sərxoş quşlar barədə xəbərdar etdilər
Azərbaycanda çörəyi ilə seçilən kənd - VİDEO
Oruc tutanlar imsaqda çay içməsinlər
Şəhər işıqlarının quşlara mənfi təsiri var imiş
Gəlin və bəyin heyvan sevgisi
Sabaha olan teledərslərin proqramı açıqlandı - FOTO
“İstanbullu gəlin”in yeni mövsümünün ilk fraqmanı-VİDEO
Unutmağın acısı
Dünyanın ilk antibakterial smartfonu hazırlandı
Monika Belluçinin bu FOTOsu diqqət çəkdi
Hamının sevimlisi
Ordumuza belə qiymət verdi
Bu günün hava proqnozu
Xoşbəxt bir həyat yaşamağın 30 yolu
Pensiyasını orduya dəstək üçün verən ahıl kişi: Azərbaycanı duyğulandıran görüntü - VİDEO
Dior Payız-Qış 2020 kolleksiyası Paris moda həftəsində
Sağlamlığımızı 100 yaşa kimi necə qoruyub saxlamaq olar?
"Bizim Tarla" Nar Şirəsi məhsulu
Hamiləlik zamanı əsəbiləşmək
Tarkan Rusiyada konsert verəcək-800 min dollarlıq qanorar
Defne Samyelin qızı da aktrisalığa başladı
“Əl-Cəzirə” kanalında ermənilərin Ağdamdakı vəhşiliklərindən danışılıb - VİDEO
Kirayənişini məhkəməyə verdi, özü borclu çıxdı
"Tısbağa" tortu və "Zebra" piroqu
Azərbaycanda koronavirus vaksinasiyasınadək maska taxacağıq? - VİDEO
Koronavirusdan can verən adamı son sözləri hər kəsi təəccübləndirdi
İranda gözəl olmaq da bir dərddir: işdən qovurlar