Din yetərli qədər aydın və başa düşülən deyil.
İnsanların dini mövzularda özlərini aldatmağının yollarından bir başqası da dinin lazımi qədər açıq və anlaşılan olmadığına inanmalarıdır. Şübhəsiz, bu da şeytanın insana hazırladığı tələlərdən biridir. Bu bəhanəni irəli sürən insanların çoxu dini öyrənmək üçün oxuyub araşdırma etməmişlər. Bu düşüncədə olmalarının səbəbi xalqın böyük əksəriyyətində olan bir yanılmanın təkrar olunmasıdır. Bəzi insanlar Quranı bir dəfə olsun belə oxumadan Quran haqqında müxtəlif zənnlərə qapılırlar. Sanki özlərinin oxuyub anlamaları gərəkmədiyi kimi, Qurandakı bəzi mövzuları fərqli başa düşüb şərh edən təlimçiləri bəhanə gətirirlər. Sonra da özlərinə görə Quranı müxtəlif: yaxşılıq, sevgi, sülh, tolerantlıq kimi dəyərlərlə sadələşdirirlər.
Bu məsələdə bir araşdırma aparmadan, dinin lazımınca açıq və başa düşülən olmadığını düşünən və bu səbəblə dinə gərək olduğu diqqəti göstərməyən insanların gündəlik həyatı daxilində nələrə maraq göstərdiklərini gördükdə heyrətlənirsiniz. Məsələn, sensasiyalı bir xəbər çıxsa, o dəqiqə müxtəlif şərh və dəyərləndirmələrlə bu xəbərə diqqət kəsildiyini, xəbərlə bağlı daha detallı məlumat əldə etmək üçün sorğu-sual etdiklərini görürsünüz. Kütləvi nəqliyyat vasitələrində kimin nə oxuduğu, yanındakı ilə nə danışdığı, ya da telefonundan həmin an nə izləyib, nə yazdığı insanların maraq mövzusu ola bilməkdədir. Dostunun (rəfiqəsinin) əynindəki geyimi, ya da ayağındakı ayaqqabını haradan aldığı, hansı mağazada nə qədər endirim olduğu kimi məsələlərdə insanlar daha diqqətli olurlar. Sözün qısası, insanların böyük əksəriyyəti, ətraflarındakı gərəkli-gərəksiz hər şeyə qarşı böyük bir diqqət və maraq içərisində yaşayırlar. Mağaza sahibi biri mağazaya gələn müştərini razı salmaq və ona mal satmaq üçün hər yolu yoxlayar. İnsanın almaq istədiyi bir iş və ya təklif olsa, mütləq bütün cəhdlərini sınayar, işin düzəlməsi üçün başqa insanları da araya qatar. Çox əhəmiyyətli hesab etdiyi bir işi qazanmaq üçün təsirli bir təqdimatın hazırlanmasına dəfələrlə təkrarlar, günlərlə hazırlıqlar edən insan, nədənsə axirətləri ilə bağlı gerçəklərə qarşı maraqsız qalır.
İnsanlar da var ki, Allahın mesajını diqqətə almadığı kimi həm də bu mesajlara önmühakiməli yanaşırlar. Təəssüflə qeyd etmək lazımdır ki, Quranı açıb oxuyan və anlamağa çalışandan çox Quran haqqında müsbət və ya mənfi bilik və görüş sahibi olan insanlar vardır. Müqəddəs kitabdakı mesajları oxuyub diqqətə almaları onlara aid deyilmiş kimi laqeyd və rahatdırlar, Qurandakı ifadəylə desək, biliksizlərin yolu gedilərək, "Bəs nə üçün Allah bizi danışdırmır, yaxud bizə bir ayə gəlmir?" (Bəqərə surəsi, 118-ci ayə), deyərcəsinə Allaha iman etmələri üçün onları şəxsən yola gətirmələrini gözləyirlərmiş kimi davranırlar. Bu anlayışa sahib insanlar üçün Allahın buyurduqlarının nə olduğu deyil, əhəmiyyətli olan öz işlərinə gələn və öz anlamaq istədikləridir. Bir tələbə, ya da işçi əlindəki layihə, yaxud tapşırığı anlamaq çətin olsa da, nə olursa olsun, onu başa düşüb həll etməyə çalışır. Amma iş Quranı anlamağa gələndə, necə olsa başa düşmək çətindir, deyib bir kənara qoyurlar. Halbuki anlaşılmaz olan Quran deyildir, insanın öz gerçəyi ilə qarşılaşmaq istəməməsidir.
"And olsun ki, Biz Quranı (ondan) ibrət almaq (öyüd-nəsihət qəbul etmək) üçün belə asanlaşdırdıq. Amma heç bir ibrət alan (öyüd-nəsihət qəbul edən) varmı?!" (Qamər surəsi, 17-ci ayə).
Bir-birindən ayrı bir çox mövzuya toxunmasına baxmayaraq, Quran ayələri arasında möhtəşəm bir uyğunluq və ardıcıllıq vardır. Bir elm kitabı deyildir, amma, məsələn, Yerin və Göyün bitişikkən bir-birindən ayrılmasını ifadə edən kainatın tək bir nöqtədən başlayan macərasını (Big Bang/Böyük Partlayış, Ənbiya surəsi, 30-cu ayə), ya da kaintaın genişlənməsinə dair bir çox fizik və riyaziyyatçının illərini verərək formalaşdırdıqları modern elm tərəfindən ortaya qoyulan müşahidəyə söykənən həqiqəti tək bir cümlə ilə ifadə edər (Zəriyət surəsi, 47-ci ayə). Bir şeir kitabı deyildir, amma ən klassik şeirləri kölgədə buraxır. İnsanların həm bəşəri, həm də ictimai vəziyyətləri ilə əlaqədar sosioloji və psixoloji təhlillər edir. Klassik kitablardakı təsniflər kimi giriş, inkişaf və nəticə qizimlərinə ayrılmaz. Əmr və qadağalar, əxlaqi buyruqlar, keçmiş din və cəmiyyətlərdən xəbərlər, dünya həyatının gerçəyi və ölüm sonrası ilə bağlı hökmlər kitabın tamamına yayıldığı üçün oxucusunu darıxdırmaz, az sözlə çox bilik öyrədir və bu xüsusiyyəti səbəbi ilə daima dinamizmini qoruyur.
"Biz tam yəqinliklə iman gətirənlərə ayələrimizi (dəlillərimizi) açıqcasına göstərdik" (Bəqərə surəsi, 118-ci ayə).
Quranın dini, əqli, əxlaqi, ictimai və bəşəri mövzularda ortaya qoymuş olduğu ruhu görə bilmək üçün əvvəlcədən əldə edilmiş bilik və görüşlərlə deyil, təmiz bir zehinlə Qurana baş vurmaq və ilahi mesajı bu yolla qavramaq lazımdır. Qurani-Kərim sadəcə əmr və qadağanlardan ibarət bir buyruq kitabı deyildir. Əxlaqi prinsiplərlə həm bəşəri, həm də ictimai mənada həyat bələdçisidir. Oxumağı, incələməyi, araşdırmağı və düşünüb anlamağı təşviq edən ayələri ilə elmə yönəldən bir nurdur. Bununla yanaşı insanların doğru ilə yanlışı öyrənib bir-birindən ayırd etmələrini, ictimai nizamı təmin edən bir "furqan", fərdlərin həm bu dünyası, həm də axirəti üçün xeyirli olacaq əmr və qadağaları ilə bir hqquq kitabıdır.
"Rəbbinin doğru yolu budur. Artıq Biz ayələri düşünən bir xalqa izah etdik" (Ənam surəsi, 126-cı ayə).
Allahın əmr və qadağaları son dərəcə aydındır. Qula düşən Yaradıcısının ondan nələr istədiyini öyrənməyə və tətbiq etməyə çalışmaqdır. Daimi olaraq Quran oxumaq və ayələrdəki ilahi ruhu qavrayaq Quranı həyat rəhbəri etmək lazımdır. İnsanlar Quranı anlamadıqlarını iddia edərlər, çünki onu oxumazlar. Halbuki Quran ayələrinə baxsaq, kitabın enmə səbəbi bu cür izah edilir:
"O gün hər ümmətə özlərindən bir şahid göndərəcəyik, səni də onlara şahid gətirəcəyik. Biz Kitabı sənə hər şey üçün bir izah, müsəlmanlara da doğru yolu göstərən rəhbər, mərhəmət və müjdə olaraq nazil etdik" (Nəhl surəsi, 89-cu ayə).
"Biz Kitabı sənə yalnız ona görə nazil etdik ki, onlara ixtilafda olduqları şeyləri bəyan edəsən və (bu) mömin camaat üçün doğru yol göstərən rəhbər və mərhəmət olsun" (Nəhl surəsi, 64-cü ayə).
Emre Dorman "Dini mövzularda özünü aldatmağın 40 yolu"
Tərcümə: Ceylan Mumoğlu
XƏBƏR LENTİ
Nazirdən sosial kartlar barədə açıqlama
BÜRCLƏR bizə nə vəd edir? - 2 MAY
Azərbaycanda fizika sahəsində nanoölçülü tədqiqatlara başlanılır
Gəlinin cehizi
Zənbil görnüşlü salat (foto resept)
Xəzərdə yenilik
Viktoriya Bekhem gülüş obyektinə çevrildi-FOTO
İllərə görə çox dəyişən məşhurlar
300 milyon dollarlıq rəsm
Azərbaycanlı aktyor vəfat edib
Passiv həyat tərzinin beyinə zərəri
Sovet dövrünün Moskvası: xarici turistin gözləri ilə
Rus dili dərs-24
Eşitmə əngəlli körpə anasının səsini ilk dəfə eşitdi-FOTO
Müəllimlərin işə qəbulu üzrə əlavə yerləşdirməyə başlanılır
Prezident İlham Əliyev "Rossiya-24" telekanalına müsahibə verib
Bakıda Novruz festivalı
Razyana haqqında bilmədiklərimiz
“Eurovision-2014” biletləri satışda
Yaxşı dostun hansı xüsusiyyətləri olmalıdır?
Ailə sirləri başqalarına deyilə bilər?
Koronavirusun ötürülməsi ilə bağlı daha bir mifə son qoyuldu
İlham Əliyev dəyişiklik etdi
Evlənmədən əvvəl cavablanmalı suallar
2017-nin dəbli saç düzmü hansı olacaq?
Fiziki qüsurlu uşaqların təhsili üçün şərait yaradılıb
Anamın ətli sırdağı (foto resept)
Hava haqqında
"İƏT Dağlıq Qarabağ məsələsində hər zaman Azərbaycanı dəstəkləyib"
Filipp Kirkorovun 11 minlik paltarı oğurlandı
Cəbhədə Ermənistanın dinc əhaliyə atəş açmasına dair cinayət işi açılıb
Hava haqqında - 07.12.2013
Tələbələrə uçan aparatlar veriləcək
Qubada Qanlı dərə qurbanları anıldı
Məşhur cütlük toydan sonra İLK DƏFƏ-FOTO
BMT-dən XƏBƏRDARLIQ: "Dünyanın üzərini qara bulud alıb"
Kişilərin futbol sevgisinin səbəbləri
Bir günə 10 milyona yaxın izləyici topladı
Yaz-yay ayaqqabı modelləri
Dəbli qol saatları
Nurgül Yeşilçay Mert Fıratla tərəfli müqabili oldu
Dünyada ən böyük ekstremal əyləncə parkı açılır
Bakısız mümkün olmayan böyük qələbə
Yuxuda arıqlamağın yolları
İlham Əliyev bəyanat verdi
Şok hesabat: məktəblilərin 40 faizi savadsızdır
"Rusiya gözəli"nin tacının qiyməti- 1 milyon dollar
Bakıda zəlzələ olub
Gələn il üçün QEYRİ-İŞ GÜNLƏRİ açıqlandı
Uşaqlarla səfər edərkən bunu etmək vacibdir...