Kornell Universitetindən olan iki alimin, Castin Krüger və David Danninqin adlandırdığı təktərəfli qavrama meylidir.
1999-cu ildə ortaya atdıqları “Cəhalət, həqiqi məlumatın əksinə olaraq, fərdin özünə olan inamını artırır” nəzəriyyəsi ilə tanınan psixoloq Castin Krüger və David Danninq, 2000-ci ildə bu sahədə gördükləri işlərə görə Psixologiya üzrə Nobel Mükafatı aldılar.
Krüger və Danninq, fizioloji və zehni sahələrdə apardıqları müxtəlif təcrübələr nəticəsində bu fərziyyələrə çatdılar:
- Bacarıqları olmayan insanlar nə dərəcədə bacarıqsız olduqlarının fərqinə vara bilməzlər.
- Bacarıqsız insanlar bacarıqlarını şişirtməyə meyllidirlər.
- Bacarıqsız insanlar, həqiqi bacarığı olan insanların özəl keyfiyyətlərini görüb anlamaqda da acizdirlər.
- Əgər bacarıqları, müəyyən bir təhsil vasitəsiylə artırılsa, həmin bacarıqsız insanlar, bacarıqsızlıqlarının fərqinə varmağa başlayırlar.
-
1995-ci ildə 44 yaşlı Mcarthur Wheeler adlı şəxs, limon suyundan alınmış “qəribə” kimyəvi məhlulla bağlı çox dərin biliklərə sahib olduğunu iddia edərək, üzünə limon suyu sürtüb, üst-üstə 2 bankı soymaya cəhd etdi. Onun iddiasına görə, limon suyunun görünməz yazılar yazmaqda istifadə edilməsini təmin edən “sirli” kimyəvi qatqısı, onun özünü də “görünməz” edəcək və bankdakı kameralar onun üzünü qeyd etməyəcəkdi. O, bankları soya bilmişdi, ancaq təbii ki, kameralar problemsiz bir şəkildə onun üzünü qeyd etdi və elə həmin gün polis, Wheelerı asanlıqla tutdu.
Bu hadisə üzərində tədqiqat aparmağa başlayan Krüger və Danninq, Kornell Universitetindən müvəffəqiyyət ölçüləri fərqli olan 45 tələbə arasında test edib, onlara müxtəlif suallar verdilər. Sonra, tələbələrdən nəticələrin necə olacağına dair proqnozları soruşdular. Testin nəticəsində, nailiyyət səviyyəsi ən aşağı olan tələbələr, (yəni təkcə 10% və daha az düzgün cavab verənlər) testin 60%-ına doğru cavab verdiklərini, həmçinin yaxşı vəziyyətdə olsaydılar 70%-nə də nail olacaqlarına inandıqlarını söylədilər.
Müvəffəqiyyəti yüksək olan tələbələrin isə (yəni ən azı 90% doğru nəticə əldə edənlərin) ən təvazökar subyektlər olduğu, sualların 70 faizinə doğru cavab verdiklərini düşündükləri görüldü. Mövzuyla bağlı yazdıqları məqalədə Krüger və Danninq bunları ifadə etdilər:“Cahillərin, bacarıqsızların və qabiliyyətsizlərin ölçüsüzlükləri, özləriylə bağlı qavrayışlarındakı xətalardan; Yüksək bilik səviyyəsinə malik, bacarıqlı və qabiliyyətlilərin ölçüsüzlükləri isə, digər insanlarla bağlı qavrayışlarındakı xətalardan qaynaqlanır”.
Bu araşdırmadan sonra 2003, 2006 və 2008-ci illərdə digər mütəxəssislərin apardıqları araşdırmalar bu effekti təsdiqlədi və hətta cahil cəsarətiylə bağlı daha dərin detallar ortaya çıxarıldı. 2008-ci ildə Joyce Ehrlinger, bu effekti fərqli səbəblərə bağlamağa çalışan bir araşdırma apardı. O, birbaşa bu nəzəriyyəni hədəf alaraq, səbəbi haqqında gəlinən əvvəlki nəticəni çürütməyə çalışdı, ancaq araşdırmasının son nəticəsi yenə Danninq ilə Krügerin gəldiyi nəticə ilə tam olaraq üst-üstə düşdü.
XƏBƏR LENTİ
Cüneyt Arkından Türkan Şoray etirafı
27 il sonra məzarlarını tanıyan zəngilanlı Əmirxanlılar – VİDEO
Əhəmiyyətli nöqtə - yataq sirlərinin kəşf edilməsi
Tarixi şəxsiyyətlər jurnalının növbəti sayı Taras Şevçenkoya həsr edilib!
Rus Dili dərs-3
40 yaşından sonra gözəlliyi necə qorumaq olar?
Şaurma toyuq ətindən (foto resept)
İki tip insan olduğunu göstərən şəkillər
"Dərman preparatlarının qiymətlərinə baxıldı və vahid qiymət qoyuldu" - Nazir müavini
Azərbaycan qadınının çətin seçimi: ev və ya iş?!
Merilin Monronun heykəlini oğurladılar
Bu gün Son Gündür!
Şahzadə Diananın avtomobili Satışa Çıxarıldı - ŞOK MƏBLƏДћ
Dünyanın ən böyük aysberqi 1800 kvadrat kilometr əriyib
Koronavirusa qarşı peyvənd olundu, virusa yoluxdu
Günün qoroskopu: borcları qaytarın
Səhiyyə Nazirliyi 124 sahibkarı cərimələdi
Repetitorluq - günümüzün dəbi, yoxsa?..
Kira Naytli QALMAQALLI filmindən danışdı-FOTO
Selena Gomez karonavirusdan qorunmaq üçün bunu etdi-FOTO
Koronavirusla bağlı təhlükəli iddia təkzib edildi
Mükafatsız qaldıq
Evli kişi olmağın əlamətləri
"Arsenal" ilə Almaniya yığması şokda
Bel ağrısı ilə həkimə getdi aldığı cavabdan ŞOK oldu-FOTO
"Dilə gərək qulluq edəsən. Seçəsən, təmizləyəsən"
Xəz geyimlər
Koronavirus qadının həyatını xilas etdi - FOTO
Ellen Sheidlinin qeyri-adi şəkilləri
Demet Akalın bu dəfə Berkayla mübahisə etdi-SƏBƏB
Kəs və yapışdır-26
Evlərdə çatlar yarandı
Fövqəladə Hallar Nazirliyinin əməkdaşları təltif edildilər
100% Yeni Zelandiya yağı - Best Cow!
Gicitkən
Artıq çəki depressiyaya səbəb olur
Şirvanda baş vermiş partlayış nəticəsində iki nəfər ölüb
Valideynlər narazıdırlar: Məktəblilərin iş dəftəri bəlası
Fahriye Evcen telefonlardan imtina etdi-SƏBƏB
Göyərtili börək (foto resept)
Fonda 1 və 5 manat köçürən məşhurlar kimdir?
Kremli qurabiyə (foto-resept)
Südlü düyü şorbası (foto resept)
Bu gün Azərbaycanda Novruz bayramıdır
Kişilərin qadınlardan eşitmək istədikləri sözlər
İstənməyən qarın üçün tövsiyələr
Ən keyfiyyətli avtomobillər
Təbii meyvə şirələri şəfa mənbəyidir
İtkin uşaqları bankomatlar axtaracaq
Son dəbə uyğun boyunbağılar
- ŞƏRHLƏR